Бизнесдин иштиракчийриз сад масадахъ, гьакIни государстводин органрихъ галаз алакъалу жез куьмек гун ва и карда кьабулна кIанзавай серенжемрин къайда тайинарун. Регионда карчивилел машгъул ксар экономикадин рекьяй умумибур тир месэлаяр гьялун патал тупламишун. Ихьтин макьсадралди алатай гьафтеда республикадин меркезда, Дагъустандин халкьдин майишатдин госуниверситетдин майдандал Дагъустандин экономикадин форум — 2020 кьиле фена.
Мярекатдин программа туризмдин, энергетикадин, медениятдин, хуьруьн майишатдин, спортдин ва промышленностдин, гьакIни жегьилрин карчивилин хилериз талукьди тир. Бизнесдин вилик акъвазнавай четин месэлайрикай рахун ва абур гьялдай рекьер жагъурун патал республикадин меркездиз уьлкведин жуьреба-жуьре регионрай 60-далай артух пешекарар мугьман хьана.
Форумдин пленумдин паюна республикадин экономикадин кьилди къачур хилер виликди тухуниз талукь месэлаяр веревирдна. Мярекат ачухдайла Стратегиядин проектрин агентстводин (АСП) генеральный директор Бахтияр Магьмудова малумарайвал, алай вахтунин шартIара республикада экономикадин форум тухунин еке игьтияж арадал атанвай.
“Дуьньяда агъавалзавай коронавирусдин тIугъвалдикди иллаки еке зарар ганвайди экономика я. Гьаниз килигна, чна карчивилин тешкилатар арадал гъидай тежриба ишлемишна кIанда — абуру чаз неинки вилик акъваззавай четин месэлайрикай ван алаз рахадай, гьакIни абур гьялдай рекьер жагъурдай мумкинвал гуда. И месэла иллаки республикадин шегьерриз ва районриз талукь я, гьикI лагьайтIа, ина арадал къвезвай месэлаяр чкадал гьялиз жезва. Кьабулзавай серенжемри властдинни бизнесдин, яшайишдин хилен арайра рафтарвал тайинардай мумкинвал гуда”, — лагьана Бахтияр Магьмудова.
Санкт-Петербургдай тир “Дело” бизнес-кластердин руководитель Максим Никитскийди адан гафарал алава хъувурвал, форумди неинки месэла хкажиз, гьакIни ам гъиле-гъил аваз гьялиз куьмек гузва. “И кар кьилиз акъуддай мумкинвал чаз экономикадин асул хилерай тешкилнавай 20-далай артух секцийрин кIвалахди ачухарда. Чи вилик акъвазнавай макьсад чахъ галаз са фикирдал алай ксар жагъурун я. Абурукай ибарат хьанвай тешкилатривай жуьреба-жуьре хилера арадал къвезвай месэлаяр майдандиз акъудиз жеда. Дагъустан патал неинки месэла къарагъарун, гьакIни ам гьялдай кьил-кьилеллай теклифарни агакьарун важиблу я”, — къейдна ада.
Форумдал рахай “ДагЭнерЖи” ООО-дин генеральный директор Арсен Османова гьисабзавайвал, республикадин экономика виликди тухунин карда асул чка энергетикади кьун лазим я. Адан гафаралди, и хел гуьнгуьна хьайила амай маса хейлин кьадар хилер арадал хкидай мумкинвилерни ачух жеда. Форумдин пленумдин заседанидал гьакIни туризм, меденият, инновациядин хилер виликди тухунин месэлайрай активнидаказ веревирдерна. Гуьгъуьнлай кьиле фейи мастер-классрин сергьятра аваз форумдин иштиракчийри регионра бизнес виликди тухунин гьакъиндай чпин фикирар раижна.
“Республикадиз атанмазди, чун гъавурда акьуна: Дагъустандихъ туризмдин хел виликди тухун патал зурба мумкинвилер ава — лап хъсан тарих, лап хъсан тIебиат ва мугьманперес инсанар. Амма и терефар гьар сад какатайвал ишлемишзава, сад-садахъ галаз алакъалу авуна, абурукай хийир хкудзавач. КIанзавайди анжах абур санал кIватIун ва Дагъустан туризмдин хилек кутун я”, — малумарна форумдал веревирд авур месэлайрикай садан куратор, “Экономикадин высший школа” НИИ-дик акатзавай Социальный карчивилин ва социальный инновацийрин центрадин векил Вита Саарди. ГьакIни “Ливадийский” курортдин комплексдин виликди тухунин рекьяй директор тир ада, вичихъ кIватI хьанвай тежрибадал бинеламиш хьана, форумдал важиблу меслятар гана, лазим месэлайрал фикир желбна.
Дагъустандин форумдин мад са иштиракчи, Санкт-Петербургдин куьчейрин музыкантрин концертрин тешкилатчи ва руководитель Александр Гамаюнова вичи виликан заводдин мулкунал, са шейни авачир чкада герек къурулушар гьикI арадал гъанатIа, гьадакай суьгьбетна.
“2018-йисуз чна виликан заводдин къавал концертар гуз башламишна. Гьа йисуз чи патав хсуси кар гъиле кьунвай маса гадаярни пайда хьана. Гила лагьайтIа, чна и мулк бажарагълувилин кластер туькIуьрун патал ишлемишзава, хсуси къурулушар арадал гъизва. Гьамиша гьазурандал къвез жедач, бязи вахтара, макьсаддив агакьарун патал амалдарвални ишлемишна кIанзава”, — лагьана ада.
Иштиракчийри разивилелди къейд авурвал, культурадин хиле тешкилзавай фестивалрин куьмекдалди республикада креативный, яни чпиз тешпигь авачир жуьредин, бажарагъдихъ галаз алакъалу жуьреба-жуьре индустрияяр кIватI жедай чкаяр тешкилиз алакьзава. “Дагъустандин Ахвах районда “индейцийрин” лап хъсан фестиваль ава (хуьруьн аялри гьеле 40 йис идалай вилик, индейцийрикай фильмаяр машгьур жезвай чIавуз башламишай и къугъун алай вахтунда вири жемятди рикI алай иштиракзавай еке фестивалдиз элкъвенва — ред). “Маяк”, “Медиакино” чIехи проектар ава. Ихьтин мярекатри цIийи са вуч ятIани арадал гъуниз гьевесламишзава, вири уьлкведай инсанар желбзава. Инсанриз са вуч ятIани лугьуз, чпикай хабар гуз кIан хьайила, инсанрин арада цIийи жуьредин рафтарвал жезва ва бизнесди алакъалудаказ кIвалах башламишзава”, — къейдна мастер-классдин кураторди.
Жасмина Саидова
