Ахцегь райондин общественный палатадин нубатдин заседанидал йикъан месэлайриз килигайдалай кьулухъ райсобранидин председатель Абдул-Керим Палчаева чкадин журналистрин суалриз тамам жавабар гана.

• Ахцегь районди республикадин ва федеральный гьихьтин ин­вестпрограммайра иштиракзава?

— Ахцегь райондин муниципалитетдин регьбер Осман Абдулкеримован алахъунрин нетижа яз, чна “Хуьрерин мулкар комплекснидаказ вилик тухун” программадай  Ах­цегьа 60 аялдиз чкаяр авай типовой бахча, кьве мертебадин зурба спорткомплекс, Самур вацIун кьере дамбаяр эцигзава, аялар патал кьве автобус ва больницадиз са реамобиль ганва. “Зи Дагъустан — шегьердин къулай чка” милли программадай Хуьруьга Игит Мамед Гьажиеван ва Калукрин хуьре “Гъалибвилин” ял ядай паркар туькIуьрнава. “Зи Да­гъустан — зи ре­кьер” программадай Ахцегьа В.Ленинан, А.Байрамован, Ю.Герейханован, А.Гьажидин тIва­ра­рихъ галай куьчейра къир цанва. “Алай аямдин школа” программадай цIи 9 хуьруьн (Цуругърин, Калукрин, Фиярин, ЦIийи Усуррин, Гъуьгъвезрин, Чеперин, Хинерин, Гутумрин, Ялахърин) школайра санлай 26 мил­лион манатдин къиметдин ремонтарна. Шаз и проектдай райондин амай вири школаяр ремонтна. Ахцегьа кIелдай 120 чкадин типовой школа эцигиз эгечIнава. Образованидин “Точки роста” проектдай Ахцегьрин 1 ва 2-нумрадин школайра махсус кабинетар тадаракламишна.

“Здравоохранение” инвестпрограммадай гъилевай йисуз 10 йисан яргъал эцигунриз элкъвей ЦРБ-дин комплексдин эцигунар давамар хъийизва. “Чкадин инициативаяр хуьн” программадай 1-ДЮСШ ремонтна, Цуругъа футболдин майдан туькIуьрна, гила Луткуна (къимет 5 миллион манатдилай артух я, адакай 800 агъзур манат чкадин спонсорди гузва) ва КьакIа спортдин майданар, ял ядай паркар туь­кIуьрун фикирдиз къачунва. Къейдин, и программайра иштиракун патал вахтунда вири документар гьазурунилай, “зелёнка” авай чил тайинарунилай ва конкурсра иштиракунилай алава, чкадин спонсоррин куьмек яз, проектдин къиметдин 5% пул кIанзава. Разивилелди лугьун, эхиримжи вахтунда чи ватанперес рухвайри 27 миллион манат хсуси пул эцигайвиляй винидихъ тIварар кьур пара крар арадал атана. Халкьдин дуланажагъ хъсанарун, хайи ватан аваданламишун патал чпин пай кутадай жумарт ксар пара хьайитIа, чавай район вири рекьерай вилик тухуз жеда.

• Ахцегьрин жемят дигидай ва иллаки хъвадай михьи целди таъминарун патал вуч ийизва?

— ЦIи ГЭС-дин къаналдин ва Мегьер хвалан къайдадикай хкатнавай участокар туькIуьр хъувуникди, Къуза пата дигидай цин месэла гьялна, къведай йисуз Гуьне патан къанал туькIуьр хъийидай ва Самур вацIай мотордин куьмекдалди яд акъуддай фикир ава. Хъвадай михьи цин месэла, гьикьван четинди ятIани, гьялзава. 2021-2023-йисара чна “Лекье дере-Ахцегь” (Цуругъа яд михьдай махсус имаратар жеда, къимет 202 млн. манат тир и проект 3 йисан къене бегьемарда), “Мацар-Ахцегь” водопроводар цIийи хъувуникди ва “Ухул-Ахцегь” цIийи водопровод гъуникди хъвадай цин месэла тамамвилелди гьялда.

• Хуьруьн чкада жегьилар хуьн патал абур гъилиз мажиб къведай чкайралди таъминарна кIанда…

— Райондин 31 агъзурдалай артух агьалийрикай 19500 кас зегьметдиз къабилбур я. Дагълух хуьруьн чкада вирибуруз кIвалах жа­гъу­рун четин я, гьавиляй парабур патарихъ алатзава. Чун чкадални, жу­ван къуватриз килигна, зегьметдин чкаяр тешкилиз алахънава: гьар йи­суз хуьруьн майишатдин хиле агъзурдав агакьна вахтуналди тир зегь­метдин чкаяр тешкилзава; 2014-2018-йисара “Резерв кадров” конкурс тухунин нетижада, тафаватлу хьайи 30 жегьил пешекар кIвалахал кьабулна. Са пата­хъай, “кIвалах авач” лугьузва, муькуь па­тахъай, районда 24 кас духтуррин (чна “Земский доктор” программада иштиракзаватIани), гьакI муаллимрин, механизаторрин, фяле пешекаррин игьтияж ава. Исятда районда са шумуд объект эцигза­ва, анрал кIвалахзавай фялейрин чIехи пай паталай атанвайбур я.

Италиядин са фирмади къведай йисалай Самур вацIал 7,5 миллиард манатдин къимет авай чIехи ГЭС эцигдайвал я. Чна 22 га чилни тайинарнава ва алай вахтунда проектринни сметадин документар гьазурзава. Эцигунардай вахтунда анал вишералди зегьметчи гъилер герек къведа­.

• Райондин сергьятра рекьер лап хаталу гьалда ава. Яраб абур мус къайдадиз хкведатIа?

— Чкадин балансдал алай ре­кьер чна махсус фондунай яваш-яваш туькIуьрзава. ЦIи, месела, муниципалный бюджетдай Ленинан, А.Байрамован, А.Гьажидин ва бязи маса куьчеяр къайдадиз хкана. Къведай йисуз Къ.Межидован, В.Эмирован, Ю.Герейханован тIва-рарихъ галай куьчеяр ремонтун фикирдиз къачунва. Республикадин их­тиярда авай рекьерин месэла четинди я. Абурал алай гьал акваз, чун да­тIана шикаятра ава. Амма райбюджетдин такьатар ишлемишдай ихтияр чаз авач. Са шумудра республикадай комиссияр атана килигна, рекьериз капитальный ремонт герек тирди тестикьарна. 2021-йисуз “Мегьарамдхуьр-Рутул” шегьредин “Мискискар-Ахцегь” участокда цIийи къир цадайвал я.

• Ахцегьрин “Лай” магьле, гьакI Самур ва Ахцегь вацIарин дерейрин хуьрер мус газламишиз жеда?

—  Район газламишунин месэла  райадминистрациядин  кьетIен гуьз­чивилик ква. Алай вахтунда район­дин такьатрихъ Цуругърин ва Суму­гъулрин хуьрериз кьван газопровод тухудай чарар-цIарар гьазурзава.

Эхирдай къейд ийин, алай вахтунда районда тамамарзавай кьван эцигунрин кIвалахар мукьвал йисара хьайиди туш. Республикадин дагъ­лух маса районрив гекъигайла, чи район эцигунрин чIехи майдандиз ухшар я. Ибур, гьелбетда, чеб-чпелай арадиз къвезвай крар туш. Кьиле Осман Абдулкеримов аваз райондин руководстводин, райсобранидин ва хуьрерин администрацийрин алахъунрин агалкьунар я.

Дашдемир  Шерифалиев