Дагъустандин Кьилин къуллугъдал тайи­нарай сифте йикъарилай гатIунна, Сергей Меликова вич халкьдиз, жемиятдиз ачух кас тирдакай хабарна ва гьукумдин органра кIвалахзавай юлдашризни республика аваданлу авунин, халкьдин яшайиш хъсанарунин рекье намуслувилелди зегьмет чIугуниз эвер гана. Вичин гафар гьакъикъатдив кьазвайбур тирди республикадин кьилиз атанвай касди краралди субутзава. Гьелелиг Сергей Ме­ликован кIвалахдиз къимет гун фад я. Амма гьукумдиз халкьдин патай авай ихтибар артухарунин рекье ада къачузвай камар мягькембур тирди кьатIунун четин кар туш.

Гьеле сад-кьве варз идалай вилик интернетдин майданра Дербентдин виликан мэр Хизри Абакаров, алай къуллугъдикай азадна, республикадин меркезда цIийи къуллугъдал тайинарзава лугьудай малуматар чкIана. Бязи чешмейри мумкин­ тир къуллугърин тIварарни кьунвай: Махачкъаладин мэрвиле, РД-дин Гьукуматдин Председателвиле. ЦIай квачир чкадай гум акъатдач лугьудайвал, ихьтин­ ва­нер-сесерни кьуру чкадал пайда хьанвачир. Гьакъикъатдани, Хизри Абакаров Дербент шегьердин кьилин везифайрикай азадна. 10-ноябрдиз Сергей Меликова ам РД-дин Государстводин секретарвиле тайинарна.

И месэладин гьакъиндай баянар гудайла, Дагъустандин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавайда къейдна: “Хизри Абакарова, экономикадин ва яша­­йишдин еке метлеб авай проектар кьилиз акъуддайла, вич кар алай пешекар тирди тестикьарна. Дербент шегьер комплекснидаказ вилик тухунин жи-гьет­дай кьабулнавай республикадин госпрограмма кьилиз акъуддайлани, ада вич лайихлу регьберди хьиз къалурна. И рекье адахъ хъсан тежриба ава. Гьавиляй РД-дин Госсекретардин къуллугъдал адалай вири Дагъустан вилик тухудай проектриз бажарагълувилелди регьбервал гуз жедайдахъ зун инанмиш я. Гьа са вахтунда Дербент ше­гьерда кьилиз акъудзавай вири проектарни адан гуьзчивилик жеда…”.

Лагьана кIанда, жуьреба-жуьре хилериз талукь проектрал гуьзчивал тухунилай гъейри, Хизри Абакаровал мадни важиблу везифаяр ихтибарнава: халкьдихъ галаз кIвалахун, абурун арза-ферзедиз килигун, месэлайрай кьил акъудун ва икI мад.

Гьа икI, мукьвара Хизри Абакаров Сергей Меликован тапшуругъдалди Мегьарамдхуьруьн райондин Азадогъли хуьруьз фена. Идакай РД-дин Госсекретарди Инстаграмда авай вичин хсуси аккаунтда хабар гана.

Са кьадар вахт идалай вилик и хуьруьн агьалийри чпин дердийрикай Хизри Абакароваз, адани и кардикай республикадин Кьилиз  хабар гана. Сергей Меликова агьалийрин арзадиз чкадал фена килигунин ва ана авай гьаларикай вич хабардар авунин тапшуругъ гана.

Алай вахтунда Азадогъли хуьре тахминан са агъзурни вад виш кас яшамиш жезва. Эхиримжи йисара ина хейлин месэлаяр арадал атанва. Чкадин агьалийривай чпихъ авай такьатрихъ, мумкинвилерихъ абур гьялиз жезвач.

Кар алай месэлайрикай сад хуьруьз физвай рехъ къайдадик тахьун я. Мегьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агь-ме­­дован гафаралди, и рехъ туькIуьрун па­­тал ада са шумуд сеферда “Дагавтодор” карханадиз чарар-цIарар рекье туна. Къведай йисуз и месэла гьялун патал такьатар чара авун бюджетдик кутада ла­гьана хиве кьунва. Эгер Азадогъли ва Са­мур хуьрерин арада Самур вацIал муьгъ эцигайтIа, Тагьирхуьруьн-Къазмайрилай Азербайжандихъ галаз авай часпардилай элячIдай пунктунал фидай цIийи рехъ пайда жеда. И муькъуь патарив­ гвай 8 хуьруьн агьалийрин яшайишдин шартIар хъсан хьунизни таъсирда.

Мад са хци месэла: 90-йисарилай инихъ чкадин агьалийривай цIийи кIвалер эцигдай чилер къачуз жезвач. Себебни хуьруьхъ азад хсуси мулкар тахьун я. Аза­догъли хуьруьз мукьва 800 гектардив агакьна чилин мулкар тежрибайрин “Гъугъван” майишатдин (ОПХ “Гоганское”) ихтиярда ава. Абур федеральный чилер я.          И мулкарин са пай кьванни хуьруьв вахкун патал Мегьарамдхуьруьн райондин администрацияди са шумуд идарадиз чарар-цIарар рекье туна, амма месэла гьялиз хьанач. Фарид Агьмедован гафаралди, ОПХ-дин регьбер 100 гектардив агакьна чилер хуьруьв вахкуз гьазур я, амма и месэла талукь документар гьазу­руни эглешарзава.

Виридалайни кьилин месэла хуьре газ тахьун я. 2013-йисуз РД-дин­ хуьруьн майишатдин минис­терстводин программадин сер­гьят­ра аваз хуьр газдалди таъминарунин кIвалахрив эгечIна, амма турбаяр хуьруьн пудай са паюна туна. Хуьруьн асул пай (и пата мектеб, аялрин бахча, ФАП, администрациядин дарамат, 400-дав агакьна яша­йишдин кIвалер ава) газдикай магьрум я. Чимивал тун патал кIа­расар ва цIивин ишлемишзава. Мектеб ва аялрин бахча авай дараматарни куьгьне хьанва, анра капитальный ремонт тухунин игьтияж ава.

Мектебдивай са акьван яргъа тушиз чкадин жегьилри хсуси такьатрихъ спортзал эцигна. Ишлемишиз вахкун тавунвайвиляй ва ам са идарадин балансдални алачирвиляй спортзалдикай менфят къачудай ихтияр гузвач.

Чкадин агьалийрив секинвал ву­гун тийизвай мад са месэла абурал алай 500 агъзур манатдин кьадарда авай буржар я. Абурун гафа­рал­ди, хуьряй садани ихьтин кьадарда аваз кредитдин пул къачунвач, ам­ма са ни ятIани, абурун тIва­рарихъ къанунсуздаказ кредитдин документар туькIуьрна, еке пулар къачунва.

Хизри Абакарован фикирдалди, вири и месэлаяр хуьруьн администрациядин кьили къарагъарун лазим я. Амма чкадин агьалийрин гафаралди, ада вичин везифаяр тамамарзавач. Фарид Агьмедова ла­гьай­вал, администрациядин кьилихъ галаз алакъалу месэла мукьвара гьялдайвал я. Сечкияр тухун тешкилда ва Азадогъли хуьруьн кьил вуж жедатIа, чкадин жемятди хкяда­.

“Чна Мегьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедовахъ галаз Азадогъли хуьруьн асул месэлаяр гьи­бур ятIа тайинарна. Райондин кьи­лиз вири крарикай хабар ава, ада не­тижаяр кьада ва тIвар кьунвай ме­сэлаяр гьялунин жи­гьет­дай прог­рам­ма гьазурда. Чна мукьвал де­вир­­да кIвалахдин нетижаяр къалурун лазим я. Къуватар сад аву­нал­­ди­­, чна вири месэлаяр гьялда ва кIва­­лахдин нетижайрикай республикадин Кьил Сергей Алимовичаз хабар гуда”, — къейд­на Хизри Абакарова.­

* * *

Азадогъли хуьре авай чIавуз чкадин агьалийри Хизри Абакароваз ина яшамиш жезвай кесиб са хизандикай хабар гана. РД-дин Госсекретарди хизандал кьил чIугуна. Велиметоврин хизанда 5 кас ава. Аялрикай сад 2-группадин набут я. Адаз гуз­вай пенсиядилай гъейри, Велиметоврин хизандиз мад къазанжи къведай маса са рехъни авач. Диде-бубадиз датIана кIвалах­дай чка жагъизвач. КIвале яшамиш хьун патал къулай шартIар авач.

Фарид Агьмедова хизандиз куьмек гун вичин хивез къачуна.

“Чна уьмуьрдин четин гьалара авай ксариз куьмек гана кIанда. Мумкинвал авай гьар са касди мергьяматлу крарик вичин пайни кутур­тIа, хъсан я. Велиметоврин кIвале вири къайдадик хьайила, за атана ахтармишда. Чун паталди кьилинди месэла тайинарун ваъ, ам гьялун ва нетижайрикай хабар гун я”, — лагьана Хизри Абакарова.

* * *

Мегьарамдхуьруьн райондиз мугьман хьайи чIавуз Хизри Абакаров Уружба хуьре хкажзавай мектебдин дараматдин эцигунрални фена. 304 ученикдиз кIелдай чкаяр жедай и мектеб федеральный программадин сергьятра аваз эцигзава. Хуьре алай вахтунда 2500 агьа­ли яшамиш жезва. Чкадин аялри акьалтIай пис гьалда авай куьгьне мектебдин дараматда кIелзава. ЦIийи мектеб ла­гьайтIа, къведай йисан февралдин вацра эцигна акьалтIардайвал я. И кIвалах Хизри Абакарова хсуси гуьзчивилик кутунва.

Агьмед  Магьмудов