(Эвел — 44-нумрада)
(Аллагьди асгьабрин гьакъиндай а мисал гъанва) абуралди (муъминрин гзаф кьадардалди ва абурун иер гьалдалди) кафирар ажугъламишун патал (Имам Малика ва маса алимрини лугьузва: и аятда делил ава — низ асгьабар такIан ятIа, вуж абурукай чIурукIа рахазватIа, ахьтинбур кафирар я). Хиве кьунва Аллагьди — чпи иман гъана ва диндар амал авурбуруз багъишламишун (абурун гунагьар) ва чIехи суваб (Женнет)!”. (48-сура, 18-аят, мана): “Дугъриданни, Аллагь рази хьана муъминрилай абуру ваз (Гьудайбийада) а тарцин кIаник “кьин кьаз гаф гудай чIавуз”; (ва) чизвай Адаз абурун рикIера вуч авайтIа (иман, керчеквал, вафалувал), (ва гьавиляй) Ада абурал секинвал авудна ва эвез гана (Ада) абуруз — мукьвал тир гъалибвал (Хайбар ачухун)”. (8-сура, 72-аят, мана): “Дугъриданни, чпи иман гъана гьижра авурбур (диндин рекье куьч хьайибур) ва чпин мал-дев0летралди, чпин чанаралди Аллагьдин рекье женг чIугурбур (жигьад авурбур — мугьажирар), (гьакIни) чпи “яшамиш жез акъваздай чка” чара авуналди куьмек гайибур (ансарар) — абур садбур муькуьбуруз куьмекчияр (ва дустар, мукьва ксар) я…”. (57-сура, 10-аят, мана): “Вуч хьанва квехъ (куьне) Аллагьдин рекье харж тийиз. (Вични) Аллагьдиз талукь тирла цаварин ва чилин ирс (цавара вуч аватIа ва чилел вуч алатIа — вири Адаз ирс яз амукьда)?! Сад хьиз жедач (сувабдиз) квекай (Аллагьдин рекье) харж авурбур ва женг чIугурбур (гъалибвал къачуна) (Мекка) ачухдалди вилик (ва а кардилай кьулухъ харж авурбур!). Ахьтинбур мадни чIехи я дережадиз чпи анлай кьулухъ (Аллагьдин рекье) харж авурбурулай ва женг чIугурбурулай. Ва гьар садаз (а кьве дестедизни) Аллагьди хиве кьунва Лап Хъсанди (Женнет)! (Ва) Аллагьдиз куьне ийизвай амалдикай (крарикай) хабар ава (ва гьардаз вичин эвез хгуда)”. (59-сура, 8-10-аятар, мана): “(ГьакIни талукь я файъдин мал) мугьажиррин (Меккадай Мединадиз куьч хьанвай асгьабрин) кесибризни, чеб чпин яшамиш жезвай чкайрай ва чпин мал-девлетдикай чукурнавай. (Абур) чалишмиш жезва регьимдихъ Аллагьдин патай ва разивилихъ (Адан) ва куьмек гузва (абуру) Аллагьдиз (Адан диндиз) ва Адан расулдиз. Гьабур я керчекбур! Чеб (яшамиш жез амукьналди), а уьлкведин (Мадина шегьердин) бине кутурбур ва иман гъайибур (имандин макан гьазурайбур) абурулай вилик (мугьажирри гьижра ийидалди) — (яни — ансарар), (абуруз) чпин патав гьижра авурбур (мугьажирар) гзаф кIанзава. Жагъизвач абуруз чпин хура са гьуьжетни (пехилвал) абуруз (мугьажирриз) багъишнавайдан гьакъиндай (дяведа душманривай гьатай шейэрин паярикай) ва абуру (мугьажирар) чпелайни артухбур яз (вине) кьазва, гьатта чпиз (еке игьтияжар) аватIани. Вуж вичин нефсинин мискьивиликай (мутIлакьвиликай) хвенватIа, гьабур я агалкьунар жедайбур. Абурулай (мугьажиррилай ва ансаррилай) гуьгъуьниз атайбуру (иманлуйри) лугьузва: “Чи Рабби! Гъил къачу чалай ва чи (диндин) стхайрилайни чалай вилик иман гъайи! Ва чи рикIера иман гъанвайбурал ажугъвал ва пехилвал ийимир. Чи Рабби! Гьакъикъатда, Вун лап мергьяматлуди (Вичин лукIарин язух къведайди), гзаф регьимлуди я!”.
Ва сагьигь гьадисда лагьанва (мана): “Куьне зи асгьабрикай садазни экъуьгъуьнар ийимир. Эгер квекай сада Угьуд дагъ кьван къизил харж авуртIани (садакьа гайитIани), а касдивай (адалди) агакьариз жедач абуру (асгьабриз) авур “са мекве авай кьвандав” ва я адан паюнив” (Бухарий). Мад са гьадисда Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) лагьанва (мана): “Инсанрикай виридалай хъсанбур (хийирлубур)- зи асирдин (зун авай аямдин) ксар, ахпа абурулай гуьгъуьнай къвезвай несил, ахпа абурулай гуьгъуьнай къвезвай несил” (яни Исламдин эвел кьиляй сифте пуд виш йиса хьайи несилар) (Бухарий).
Аллагьдин куьмекдалди Пайгъамбарди (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) асгьабар тербияламишна ва абурукай вири инсаниятдиз хъсан чешне авуна. Гьавиляй, мусурман уьмметдин (Агьлу-Сунна валь-жамаа) иттифакь (рейсадвал) ава — пайгъамбаррилай гуьгъуьниз виридалайни лайихлу инсанар Мугьаммад пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) асгьабар я.
Асгьабар чи Мугьаммад пайгъамбар (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) акуна, адахъ иман гъана, адаз табий хьана диндин рекье аваз и дуьньядилай фейи ксар я. (Яни рекьидалди динда хьайи ксар).
Пайгъамбардилай (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) гуьгъуьниз адан уьмметдикай виридалай лайихлубур асгьабар тирди чна винидихъ лагьанай. Асгьабрикай виридалайни дережадиз вине авайбур ибур я:
- Чпиз Аллагьди и дуьньяда амаз Женнетдикай муштулух ганвай цIуд касдикай тир кьуд халифа: Абу-Бакр ас-Сиддикь (Аллагь рази хьурай вичелай), Умар ибн ХатIтIаб (Аллагь рази хьурай вичелай), Усман ибн Аффан (Аллагь рази хьурай вичелай), Али ибн Аби-ТIалиб (Аллагь рази хьурай вичелай).
- Ахпа амай ругуд кас а цIудакай чпиз и дуьньяда амаз Женнетдикай муштулух ганвай:
Пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) гьадисда лагьанва, (мана): “Абу-Бакр Женнетда жеда, Умар-Женнетда, Усман- Женнетда, Али- Женнетда, ТIалгьа — Женнетда, Зубайр — Женнетда, Абдуррагьман ибн Авф — Женнетда, Сагьд ибн Аби-Вакъкъас — Женнетда, Сагьид ибн Зайд -Женнетда, Абу-Убайдагь ибн аль-Жаррагь Женнетда жеда” (Сагьигь ас-Сунан Тирмизий — 2946). (Шейх Албанийди лугьузвайвал, и гьадис — “Чпиз Женнетдикай муштулух ганвай цIуд кас” — тIвар алай гьадис яз малум я. Амма чир хьана кIанда виридаз чпиз Женнетдикай муштулух ганвай ксар цIудалай гзаф авайди).
- Ахпа чпи виридалайни вилик дин кьабулайбур мугьажиррикай, ахпа ансаррикай.
- Ахпа «Бадр» гъазаватда иштиракай асгьабар.
- Ахпа “Угьуд” гъазаватда иштиракай асгьабар.
- Ахпа «Аль-Агьзаб» гъазаватда иштиракна, дурум гайи асгьабар.
- Ахпа “Байгьату-Ридван”-да иштиракай асгьабар.
- Ахпа Мекка мусурманри ачухдалди гьижра авур асгьабар. Ахпа, амайбур…! Вири асгьабрилай Аллагь-Таала рази я ва абуруз виридаз, садни хкуд тавуна, Женнет кьисмет жеда!
(Кьатl ама)
Ямин Мегьамедов,
диндин рекьяй алим
