Экономикадин форум — 2020
25-ноябрдиз Дагъустандин меркезда экономикадин “Гьерекатрин къайда” форум кьиле фида. Мярекатдин кьетIенвилерикай ва адан нетижада хьун гуьзлемишзавай агалкьунрикай саласа юкъуз “Дагъустан” РИА-дин майдандал кьиле фейи пресс-конференциядал форумдин тешкилатчийри — Стратегиядин проектрин агентстводин (АСП) генеральный директор Бахтияр Магьмудова ва Санкт-Петербургдай тир “Дело” бизнес-кластердин руководитель Максим Никитскийди суьгьбетна.
Абуру хабар гайивал, форум Дагъустандин халкьдин майишатдин госуниверситетдин майдандал кьиле фида. Мярекатдин асул макьсад регионда карчивилел машгъул ксар экономикадин рекьяй умумибур тир месэлаяр гьялун патал тупламишун я.
Бахтияр Магьмудова суьгьбет авурвал, жемият, бизнес ва государство алакъалу авун патал алай йисан июлдин вацра арадал гъанвай АСП-ди сифтени-сифте кьабулай къараррикай сад форум тешкилуниз талукьди тир. “Вучиз чна сифтени-сифте экономикадин форум тухун кьетIна? Уьлкведа, гьатта вири дуьньяда арадал атанвай гьалар фикирда кьуналди, чна республикадин виридалайни зайиф хел тир экономикадиз куьмек гунин месэладиз фикир гун дуьз яз гьисабна. Чна вири къуватар гъвечIи, юкьван ва чIехи бизнесдиз куьмек гунин жигьетдай государстводин органрин вилик къенин юкъуз акъвазнавай месэлаяр гьялунал желб ийидай къарар кьабулна. Къенин юкъуз экономика уьлкведин виридалайни гзаф зарар ганвай хел я, гьаниз килигна, арадал атанвай муракаб шартIара бизнесдиз куьмек гун, гьич тахьайтIа, адан виридалайни тIал алай месэлаяр къарагъарун, абур майдандиз акъудун и форум тухунин асул метлебрикай я.
Ихьтин мярекатар тухунин рекье еке тежриба авай “Дело” бизнес-кластердин руководителди форумдиз “Гьерекатрин къайда” кьил вучиз ганватIа, гьадакай суьгьбетна. “Чи гьерекатрин къайда ихьтинди я — сифтени-сифте макьсад ва ам кьилиз акъудун патал лазим гьерекатрин план тайинарун. Макьсадар карчийрин арада веревирдер авурдалай кьулухъ тайинарда. Ахпа чун властдин векилрин патав фида ва абуруз чи амадагар хьун теклифда. Чна гьисабзавайвал, сифтени-сифте кьилиз акъудна кIанзавай макьсад гъвечIи ва юкьван бизнес умумибур тир месэлаяр гьялунал желб авун, абурун кIватIалар арадал гъун я”, — лагьана ада. Идалайни гъейри, ада къейд авурвал, кьилди къачур хилер — туризм, инвестицияр, хуьруьн майишат, промышленность, энергетика, образование, эцигунардай хел — виликди тухуниз фикир гуда. Вири и хилериз талукь гьерекатрин планар веревирд авун патал спикерриз ва пешекарриз теклифда.
Идалайни гъейри, карчивилин тешкилатрин автономный центр арадал гъидай фикир ава. Максим Никитскийди къейд авурвал, вичин хайи региондилай тафаватлу яз, Дагъустанда бизнесдин векилрин кIватIалар саки авач лагьайтIа жеда. “Ахтармишайла, заз малум хьайивал, тек са Махачкъалада са вуч ятIани ава, амай чкайра карчийри чпи чпихъ галаз алакъа хуьзвач, абур патал сад тир месэлаяр гьялдайвал тупламиш хьунин месэладиз са акьван фикир гузвач. Гьа са вахтунда бизнесдин ва государстводин арадани ихтибарвал авач. Эгер чалай и жуьредин алакъаяр са жизви хьайитIани чкадилай юзуриз, яни хъсан патахъ дегишариз алакьайтIа, им чун патал еке агалкьун жеда. Абурун арада ихтибар авачирла, нетижаярни жедач. Им лагьайтIа, гьич са кIусни хъсан кар туш. Чна бизнесдиз куьмек гун, ам властдин патай авай куьмекдин программайрин гъавурда тун лазим я”, — алава хъувуна ада.
“Дело” бизнес-кластер жуьреба-жуьре мярекатар тешкилунал машгъул яз 11 йис хьанва. Эхиримжи 5 йисуз абур уьлкведин гьар жуьре регионра кьиле физвай экономикадин форумрал экспертар яз майдандиз экъечIзава. Компаниядихъ ихьтин мярекатар тухунин карда чIехи тежриба хьанва.
Никитскийди суьгьбет авурвал, умуми месэлайрал тупламиш хьунин нетижада бизнесдивай са кьадар жуьре къуллугъар тамамариз ва гьа идалди вичин муьштерийрин кьадар артухариз жеда. “Месела, вун Дагъустандиз къвезва ва мугьманханада акъваззава, ана ваз дагълариз сиягьат авун теклифзава — вун физва. Дагълара лагьайтIа, ваз вижевай вирт маса къачун теклифзава, ахпа вав ана са шумуд юкъуз акъвазиз жедай чкайрин алакъаяр агакьарзава ва икI мад. Чна вири и терефар алакъалу, сад авун лазим я. И карда властдин куьмек герек туш — карчияр чеб чпихъ галаз икьрар хьана кIанда. Санал кIватI хьайила абурувай садавай масадаз ихьтин къуллугъар ийиз жедатIа тайинариз алакьда”, — лагьана ада.
Форумда Москвадай, Санкт-Петербургдай пешекарри, Дагъустандин карчийри, властдин органрин векилри иштиракда. Абуру чпин тежрибадикай, хьанвай агалкьунрикай, гьалтай четинвилерикай ва абур гьикI гьялнатIа, гьадакай суьгьбетда.
Форумда иштиракдай карчияр патал чирвилер гудай мярекатар, элкъвей столар гьазурда. Иштиракчийриз гьатта хсуси бизнесдиз талукь яз пешекаррихъ галаз зур сятда пулсуздаказ кьилди ихтилат ийидай мумкинвални жеда. Карчийривай, иниз атана, нихъ гьихьтин четинвал аватIа, гьадакай суьгьбет ийиз, я тахьайтIа жуьреба-жуьре теклифар гуз жеда.
Форумдин иштиракчи хьун патал мукьвал вахтунда тамамдиз кIвалахиз башламишдай Дагестанфорум.ру сайтда регистрация авун бес я.
Эхирдайни къейд авурвал, форум кьиле тухудай вахтунда COVID-19 тIугъвалдиз талукь яз Роспотребнадзордин вири истемишунар кьилиз акъудда. “Чахъ и карда тежриба ава”, — лагьана М.Никитскийди.
Жасмина Саидова
