Мукьвара чапдай акъатай и ктабар хайи чIалал, гьикаятдал рикI алай ксар патал халисан савкьатриз элкъведа. Ихтилат писатель, халкьдин духтур Азедин Эсетован ”Духтурдин дафтарар” тIвар алаз акъатнавай 2 томдикай ибарат гьикаяйрин ктабрикай я. Сад лагьай том Дагъустандин ктабрин чапханада (шаир Арбен Къардашан редакциядик кваз) акъуднава, кьвед лагьайди — “Алеф” чапханада.
Къейд ийиз кIанзава, алай девирда лезги гьикаятдин эсерар теснифунал маш-гъулбурун кьадар тIимил тирвиляй, чи эдебиятда и хел гегьенш камаралди виликди физва лугьуз жедач. Дугъриданни, метлеблу эсерар арадал гъизвай бажарагълу, кьетIен хатI авай гьикаятчийрин тIварар гьисабун патал гъилин тупIар бес жеда. Абурун жергедай тир Азедин Эсетов, жанлу гьикаяяр кхьизвай писатель хьиз, кIелчийрин арада фадлай машгьур я. “Лезги газетдин” чинриз акъатзавай адан эсерар еке итиждивди кIелзавайбурун кьадарни гзаф я.
А.Эсетован эсеррай чаз чи чIалан алем, адан мумкинвилерни сергьятар, гзафбуруз малум тушир мягькем ибараяр, кьетIен жуьредин гекъигунар, халкьдин мисалар аквазва. Адан гзаф эсеррин сюжетар гьакъикъи уьмуьрдай къачунвай вакъиайрихъ галаз алакъалубур я. Вичиз акур ва ван хьайи ажайиб шикилри, агьвалатри адан къелемдиз къуьруь жедай мумкинвал гузвач. ГъвечIи гьикаяйрай аквазвайвал, автор фикир желбдай вакъиайрив ацIанвай уьмуьрдин девлетлу тежриба авай, гзаф чкайра хьанвай, уькIуь-цуру акунвай, жуьреба-жуьре инсанрал ацалтнавай духтурни, суьгьбетчини, дустар, чирхчирар гзаф авай инсанпересни, халкьпересни я.
Гзаф эсерри кIелзавайдаз хъверни шадвал гъида. Ктабра гьатнавай юмордин эсерар абурун тIварарайни чир жезва: “ЛапIашдин къуват”, “Заочно замужем”, “Зи кьамал акьах”, “Ви чан гьакI акъатда”, “ГьакI хъвада…”, “Нин лам хъсанди я?”, “Йикь гила!” ва масабур.
Эсеррин игитрин диалограй чаз халкьди гьар йикъан рахунра ишлемишзавай чIал аквазва. Гафуникай устадвилелди менфят къачуз алакьзавайвиляй къелемчидин гъвечIи эсеррайни девлетлу чIал аквазва.
Гьикаятчидин эсерра дуьшуьш жезвай гекъигунар ва маса келимаяр тешпигь авачир хьтинбур я: далу чухвай кьван регьят хьун; бахтунин банд ачух хьайиди хьиз; цицIибар гуьгъуьна авай верч хьиз; ахвара гьалтай хъварц алатай кьван регьят хьун; гарун хура гьатай пешер хьиз…
Къейд ийин, заз чир хьайивал, Азедин Мурадовича ктабар акъудуникай фикирзавачир, амма къелем гъиляй ахъай тавуна, датIана кхьизва, газетда чапзава. Эдебиятдик еке пай кутазвай эсерар кIватIна, ктабар арадал гъунин, абур кьилдин жилдера аваз кIелчийрив агакьарунин важиблу теклиф гайиди адан яратмишунрин хазинадикай хъсандиз хабар авай “Лезги газетдин” литературадин отделдин редактор, шаир, публицист Мердали Жалилов я.
А.Эсетован хейлин эсерар аялар патал кхьенва. И фикир ктаб туькIуьрай шаир, публицист Мердали Жалиловани тестикьарзава. Ада къейдзавайвал, писателдин яратмишунра кьилин игит автор вич я. “Лап хъсан хейлин кхьинар аялрин хесетрихъ, къугъунрихъ, рахунрихъ галаз алакъалубур я…
Духтурдин кхьинар ктаб яз акъудуни чи милли гьикаятдин хазина лап къиметлу савкьатдалди девлетлу ийидайдал шак алач”, — кхьизва ктабдин гьакъиндай М.Жалилова.
Гьуьрметлу писателдиз, машгьур духтурдиз чна сагъвал ва яратмишунра мадни агалкьунар хьун, цIийи “дафтарар” арадал гъун алхишзава.
К. Ферзалиев
