Дугъриданни, инсандин уьмуьр шегьре рехъ хьиз я. И шегьреда гьи чкадал вуж, гьихьтин кас гьалтдатIа, таниш жедатIа, гьихьтин четинвилел расалмиш жедатIа… садазни чидач. Уьмуьрда дуьшуьшдин са карни авайди туш лугьуз тестикьардайбурни кими туш.  Хаметов Агъамегьамед  Хаметович  газет кIелзавайбуруз фадлай таниш кас я.  ГьикI хьи, газетдин чинал адакай макъалаяр са шумудра гъана, умудлу я, мадни акъатда. Гила мад сеферда адакай кхьизва — адаз сагърай лугьунин мураддалди… 

Гьар са пис кардихъ хъсан терефни ава лугьуда. Уьмуьр, адан уькIуьни цуру акунвай Агъамегьамед Хаметовичахъ галаз зун алай вахтунда дуьньяда вичихъ галаз женг чIугвазвай коронавирусдин азардин хура акъвазнавай чи ватандашрикай малуматар, делилар жагъурдайла, таниш хьана. Вуж я ам, чаз чизвай ва чин тийизвай  Агъамегьамед  Хаметов?

Дяведин йисарин аял

А.Х.Хаметов 1939-йисан январдиз До­къузпара райондин Макьарин хуьре дидедиз хьана. Дяведин йисарин вири аялрин хьиз, адан кьадар-кьисметни “цуруди” хьана. А.Хаметован бубади, тухумда савадлу, камаллу ва гьар са кар гьасятда кьилиз акъудиз алакьдай кас  яз, фермадин заведующийвиле кIва­лахзавай. Амма хва Агъамегьамед хьана зур йисни алат тавунмаз, ам стIалжемдикди рагьметдиз фена.

— Дяве башламишайла, чIехи схта Гьажи фронтдиз рекье гьатна. (Гаф кватай чкадал лугьун: ам, душман гатаз-гатаз Берлиндиз кьван акъатна. Анаг кьун патал женгера иштиракна). Зун ва залай чIехи кьве вах дидедихъ галаз амукьна. Залай са йисан чIехи вах къиздирмадин азардикди рагьметдиз фена. Дидеди дояркавиле кIвалахзавай. ЧIе­хи вах Сафията адаз куьмекар гузвай. 5-6 йиса авай аял яз, зани дяведин гуьгъуьнин четин йисара, жувалай алакьдай крар ийиз, мал-къара хуьз, куьмекарзавай, — рикIел хкизва Агъамегьамед Хаметовича.

1958-йисуз еке агалкьунралди мектеб акьалтIарай жегьилдиз Советрин Армиядин жергейриз эвер гана. Къенепатан кьушунра ада 3 йисуз къуллугъна. Жегьил аскердин курсарилай кьулухъ ам санитарный инструкторрин курсариз Вильнюс шегьердиз рекье туна. Къуллугъ Липецк шегьерда санинструктор яз давамарна.  Гьа инани чи ватандашди вичихъ гьам женгинин, гьамни чирвилерин рекьяй хъсан гьазурвал авайди къалурна. 1961-йисуз  вузриз кIелиз физ кIанзавай лап хъсандиз къуллугъзавай аскерар патал курсар ачухунин гьакъиндай указ акъатна. Адал асаслу яз, и курсара кIелна имтигьанар вахкуз хьайи ксар, вузриз гьахьун патал вахтундилай вилик (яни июлдиз) ахъайзавай. Имтигьанар вахкуз тахьайтIа, элкъвена частуниз  хтун ва я чкадин военкоматди ракъурай ше­гьерда къуллугъ давамар хъувун лазим тир. ИкI, А.Хаметова армияда 3 вацран курсар агалкьунралди акьалтIарна, ам Дагъустандин мединститутдиз гьахьун патал Дагвоенкоматдин ихтиярдиз рахкурна. Вуздиз гьахьдай имти­гьа­нарни ада агалкьунралди вахкана.

— 4-курс акьалтIарайдалай кьулухъ за медбрат яз Махачкъалада, а вахтунда шегьердин 1-больницада (гилан травматология) зегьметдин рехъ башламишна, — суьгьбетзава агъсакъалди.

1967-йисуз, мединститутдин лечфак акьалтIардалди са тIимил вахт амаз, Агъамегьамед Хаметовичан диде рагьметдиз фена. И магьрумвили жегьилдин рикI къарсурна лугьун тIимил я…

Четин уламрай…

Уьмуьрда пака кьилел вуч къведатIа, са­дазни чизвач, амма пакадин йикъак умуд кваз яшамиш хьун лазим я. Гьа икI, вуз куьтягьнавай жегьил пешекар Агъамегьамед Хаметовичаз Мегьарамдхуьруьн ЦРБ-да кьилин духтур яз кIвалахун теклифзава. Амма ада кьил кутунач, гьикI хьи, адан кьатIунралди, кьилин духтур азарлудаз вири патарихъай куьмекар гуз алакьдайди хьун лазим тир. ИкI, ада Пермский областдин Верещагино ше­гьер­дин  ракьун рекьин больницадиз фин къетIна. Коллективди ам хъсандиз кьабулна. Сифтедай адахъ вичин тIалабу­налди са палата, гуьгъуьнлай вагонрин заводдин здравпункт галкIурна. Адан шикил да­тIана гьуьрметдин доскада хьана.

Гуьгъуьнлай мехъерарна, Галина Субгьановнадихъ галаз санал  хизан кутуна. Абуру кьве хва чIехи авуна. (Верещагинода ада 3 йисуз зегьмет чIугуна, 1970-йисуз Ватандиз хтана). Сифте йисара ада гражданвилин оборонадин медкъуллугъдин духтур, участковый терапевт яз кIвалахна. 1977-йисалай “Дагрыбпром”-дин  кьилин духтурдин заместителвилин, медико-санитарный частунин поликлиникадин заведующийвилин везифаяр кьилиз акъудна. Медицинадин къуллугъчийрин кIвалах  хъсанаруналди,  балугъчийрин сагъламвал хуьнин карда агалкьунар къазанмишиз алакьна. Гуьгъуьнлай А.Хаметов ДАССР-дин Минздравдин 2-отделдин начальниквиле тайинарна. 1986-йисуз адал меркездин дезинфекциядин станциядин кьилин духтурвилин везифаяр ихтибарна. Са йи­салай Махачкъала шегьердин здравоохране­нидин отделдин заведующийвиле тайинарна. И йисара ада гзаф кьадар курсара кIелна — Советрин ва Россиядин медицинадин идарайра терапевт, кардиолог, невролог пешейрай,  гьакIни здравоохраненидин организатор­вилин ва гражданвилин оборонадин мед­къул­лугъдин  рекьерай пешекарвал хкажна.

1999-2018-йисара Агъамегьамед Хаметовича Махачкъаладин медработникрин профсоюзрин сифтегьан тешкилатрин председателрин Советдин председателвилин везифаяр кьилиз акъудна. 2019-йисалай ам РФ-дин здравоохраненидин работникрин профсоюздин Дагъустандин республиканский комитетдин пешекар-консультант я.

Лугьун лазим я хьи, 20 йисалайни артух вахтунда ада республикадин здравоохраненидин халкьдин контролдин штатдинди ту­шир­ отделдиз регьбервал гана. ДатIана общественный тапшуругъар кьилиз акъудна. КIвалахдай йисара адан зегьметдиз кутугай къиметни тагана тунвач. Адан тIвар,  ДАССР-дин халкьдин контролдин Гьуьрметдин доскада хьана. А.Хаметов РФ-дин, РД-дин лайихлу духтур ва РФ-дин, РД-дин здравоохраненидин отличник,  СССР-дин гражданвилин оборонадин отличник лагьай тIва­ра­рин ва гьукуматдин, шегьердин администрациядин патай хейлин шабагьрин сагьиб я.

Ковиддихъ галаз женгчи

Агъамегьамед Хаметовичан уьмуьрдин бязи чинар гегьеншдиз къалуруналди, заз ам гьикI, гьихьтин шартIара лигим хьанатIа къалуриз кIанзава. Бес и жуьреда четинвилер акур инсандиз вирусдихъай, ковиддихъай къурху жедани?!

Алай вахтунда ам РД-дин здравоохраненидин министерстводин Советдин член я. Дагъустанда залан тIугъвалдикай малум хьайи гьа сифте йикъара ада вич — гзаф йиса­рин тежриба, виниз тир пешекарвал авай духтур — агьалийрин сагъламвал хуьнин къаравулда акъвазиз гьазур тирди къалурна. Ам республикадин духтуррихъ элкъвена:

“Гьуьрметлу кIвалахдин рекьяй юлдашар! Къе чун цIийи азардихъ галаз женгина фронтдин сифте цIарцIел ала.

Умудлу я, куьне РФ-дин Президентди лагьанвай келимаяр —  куьн дяведа авай аскеррихъ галаз гекъигун, квез алай девирдин игитар лугьун, гьакIни алай йисан 28-апрель Тади куьмекдин медработникдин югъ яз тайи­нарун — пешеди куь хиве мадни еке жавабдарвал тунвайди гьисс авуналди кьабулнава. За фикирзавайвал, медицинадин къуллугъчийрин ахлакьдин ва яшайишдин терефар хъсанарун патал законодательстводик бязи дегишвилер кухтада.

Гьуьрметлу кIвалахдин рекьяй юлдашар!  Заз, медицинадин хиле 53 йисан стаж авай, 40-далайни виниз йисара республикадин здравоохраненидин хиле, профсоюзда  жуьреба-жуьре къуллугъриз регьбервал гайи кас яз, гзаф четинвилер акуна, абуруз ду­рум гана. Куьн дуствилиз, садвилиз  ва Гип­пократан кьинез вафалу хьунал зун шад я!

Играмибур! КIвалахдин рекьяй куь юлдашри пехъи фашистрихъ галаз женг чIу­гу­на. Къе лагьайтIа, куьн фендигар азардихъ галаз женгина ава. Дурум це!

Жемятдихъ ва жегьилрихъ элкъвена, заз луг­ьуз кIанзава: куь сагъламвал хуьнин ре­кье­­ женгина авайбурун зегьметдиз къимет це, лазимвал авачиз куьчейра  ва паркара къе­къве­мир, кIвалера ацукь! Куьне куьн хуьни куь багърийрин сагъламвал хуьнизни куьмекзава!­

Медикриз куьмек гайи бизнесменриз, депутатриз, сенаторриз — виридаз за сагърай лугьузва!” — кхьенвай чарче.

Гьа икI, залан азардихъ галаз женгина А.Хаметов вич кIвенкIве хьана. Сифте вахтара хьиз, гилани ам хаталу азардихъ галаз женгина медицинадин идарайрин гьазурлухвал, азарлуяр кьабулунин, медицинадин къуллугъчийрин хатасузвал таъминарун  патал тешкилнавай шартIар ахтармишунин кIвалахдик ква. И мукьвара нубатдин сеферда ам кьиле авай дестеди Махачкъаладин РЦИБ, ГБЦ-№1, РКБ-2, Къизлярдин ЦГБ, ЦРБ, Гуниб райондин ЦРБ ва гзаф маса идараяр ахтармишна. Вилик и жигьетдай мадни  еке кIвалах кума…

Намусдин вилик михьи яз

Агъамегьамед Хаметович чидай ксари тестикьарзавайвал, ам гъилел гзаф михьи инсан я. КIвалахай гьар са чкада ада вич хъсан регьбер, тешкилатчи, кар алакьдай  инсан яз къалурна. Ада вичин уьмуьрда садрани чарадан шейина вил тунач. Ахьтинбуруз намусдин вилик михьибур лугьуда.

И йикъара зунни адан рикIин — руьгьдин чIе­хивилин, ниятрин михьивилин шагьид хьана. Чпин пешедиз вафалу тушир, жавабдарсузвилелди азарлуйрив эгечIдай духтурар адаз та­кIан я. Виликдайни, алай вахтундани ада  ахь­тинбурухъ галаз датIана женг чIугуна, и кар давамарзава. Ам вири уьмуьрда азарлу­дан чкадал гьамиша вич эцигиз, адан тIал­дин гъавурда аваз, ахьтиндаз чара акунин себебрихъ къекъвена. Пешедиз вафалувал хуьн ада вичин уьмуьрдин кьилин макьсад яз гьисабзава.

Чаз медицинадин хилен  игитар чир хьун лазим я. Ахьтинбурукай сад тир Агъамегьамед­ Хаметовичаз рикIин сидкьидай сагърай, баркалла ва аферин лугьуз кIанзава! Къуй Квехъ ва уьмуьрдин юлдаш-сирдаш Галина Субгьановнадихъ, гьакIни веледрихъ чандин сагъвал, яргъал йисарин уьмуьр хьурай! Къенин Яшлубурун югъни чна квез мубаракзава!

Рагнеда Рамалданова