И йикъара ДГУ-дин филологиядин факультетда 50 йисан вилик ина урус чIаланни литературадин отделение акьалтIарайбурун гуьруьш кьиле фена. А дестедик и цIарарин авторни квай.
50 йисан вилик и отделение акьалтIарайбурук (абурун кьадар 50-далай гзаф тир) чи дагъви миллетрин вири векилар квай. Дагъустандилай къецяйни, кьилин образование къачуз, жегьилар иниз Урусатдин, Азербайжандин, Украинадин, Белоруссиядин бязи шегьеррайни атанвай. Гьелбетда, вуз акьалтIарайла, абур гьарма сад чпин ватанриз хъфена.
Дагъустанда шумуд кас амукь-натIа, абурун кьадар-кьисмет гьикI хьанатIа, чIаланни литературадин муаллимар яз, абуру санлай чи культура, образование, илим, эдебият, экономика виликди финик гьихьтин пай кутунатIа, шумуд касди гилани чи шегьеррани хуьрера зегьмет чIугвазматIа, чаз чизвачир. Амма суалар веревирд авун, зур асирдин уьмуьр, вакъиаяр, жуьреба-жуьре шартIар гьикI алуднатIа, гьихьтин дережайрив агакьнатIа, вуч вилив хуьзватIа, чир хьун важиблу тир…
50 йисалай чаз санал и мярекат урус чIалан югъ яз гьисабзавай, чIехи классик А.С.Пушкин хайи 6-июндиз тухуз кIанзавай. Амма дуьньядив гатIум хьайи тIугъвал лугьудай завалди а мумкинвал ганач.
Чи гуьруьш азардин къизгъинвал са кьадардин яваш хьайила, цIийи кIелунин йисан вилик кьиле фена. Чна вилив хуьзвайбурукай гилани саки са паюнивай къвез хьанач. Абуру чпин майилар телефонрай раижна. Чна абур чи гуьруьшдин иштиракчияр яз гьисабна. Абурук филологиядин илимрин 1 доктор, РФ-дин ва РД-дин лайихлу 3 муаллим, партиядинни государстводин къурулушра, районринни шегьеррин администрацийра руководство гудай къуллугърал хьайи 2 кас квай.
Са и рекъемрини чи отделение акьалтIарай ксари чпин рехъ лайихлувилелди кьиле тухвайдан гьакъиндай шагьидвалзава.
Лагьана кIанда, чаз лайихлу муаллимрини тарс, чирвилер гана. Абурун жергеда лезгийрикай А.А. Абилов, М.В.Вагьабов, М.А.Алипулатов, С.А.Селимов, маса миллетрикай — тIвар-ван авай алимар М.С.Шершнёва, Н.Я.Судакова, Р.И. Лихтман, А.Ф.Назаревич, И.И. Скупский, Л.И.Мегаева, Б.С.Фарбер, Е.Я.Криштопа, О.Я.Прик, В.В. Гуров, Н.А.Горбанев ва масабур авай.
Санал кIватI хьайибурук чпи, чи милли мектебра хьиз, журналистикадани эдебиятда, печатдин хиле, илимда, законар хуьдай органра кьетIен агалкьунар къазанмишайбур квай. Ибурукай Мамед Исмаилова вичин вири уьмуьр ЦIийи Къурушдал акьалтзавай несилриз чIаланни литературадин дерин чирвилер ва ахлакьдин тербия гуниз бахшна.
Назлу Шалбузовади вуз акьалтIарайдалай инихъ Дагъустандин ктабрин издательствода старший редакторвилин везифаяр тамамарзава. Ам РФ-дин ва РД-дин культурадин лайихлу работник лагьай гьуьрметдин тIварарин сагьиб я.
Качар Гьуьсейнаева республикадин лак чIалал акъатзавай “Илчи” газет арадал гъайибурукай сад я. Кьилин редакторни гьадакай хьана. Алай вахтунда а газетдин редакциядин консультант я.
Патимат Аледзиевади Каспийск шегьерда аялрин бахчадиз руководство гана, 1-нумрадин интернатда муаллимвална, ахпа адаз шегьердин “Трудовой Каспийск” газетдин редакциядиз кIвалахал атун теклифна. Алай вахтунда ам и газетдин кар алай къуллугъчийрикай сад я.
Гьа са вахтунда публицистикадинни гьикаятдин, шииратдин са шумуд ктабни кIелдайбурув агакьарна. (“Кьисметдин чарх”, “ЧукIулдин мурцал”, “КIанивилин гъетерин марф” “Дагъустан: цIай квай йисар” ва мсб). Адан эсерра чи девирдин къарма-къаришдин гьалара, инсанрин кьисметра гьихьтин женг, къекъуьнар, имтигьанар кьиле физватIа, гегьеншдиз анализ ганва. Эхиримжиди Дагъустанда 1999-йисуз ва адалай гуьгъуьниз кьиле фейи вакъиайриз бахшнава. Ана а вакъиайрин иштиракчийрикай кхьенвай очеркар ва шиирар гьатнава.
Шиирар лирикадин гьиссералди девлетлу я. Абурукай са шумуд чна лезги чIалазни таржума авунва.
Музафер Гьабибова вири уьмуьр къанун-къайда, законар хуьдай органрихъ галаз алакъалу авуна. Алай вахтунда отставкада авай полковник гьа органрин ветеран, гьуьрметлу агьали я.
Зияудин Мегьамедова вузда къачур чирвилер илимда давамарна. Илимрин кандидатди чи меркездин са шумуд вузда кIвалахзава. Гьа са вахтунда ам тIвар-ван авай лекторни, публицистни, гьикаятчини, шаирни я. Адан къелемдикай хкатай “Чилин икрам”, “Ингье чун!” ктабриз чна рецензиярни гайиди я. Хейлин эсерарни лезги чIалаз элкъуьрна. З.Мегьамедов 1999-йисан август-сентябрдин вакъиайрин активный иштиракчи я. ЧIехи пай эсерарни гьа вакъиайрикай кхьенва. Алай вахтундани ада бегьерлудаказ кIвалахзава.
И цIарарин авторди 50 йис идалай вилик тIвар кьунвай отделение куьтягьайдалай кьулухъ Мегьарамдхуьруьн райондин Тагьирхуьруьн-Къазмайрин ва Самурдин юкьван школайра, ахпа Дагъустандин школайрин (гила педагогикадин) илимдинни ахтармишунардай институтда зегьмет чIугуна. 1985-йисалай инихъ чи милли “Лезги газетда” кIвалахзава. Журналистикада адан агалкьунар РФ-дин ва РД-дин культурадин лайихлу работник лагьай гьуьрметдин тIварар, маса шабагьар гуналди къейднава.
Адан къелемдикай шииратдинни гьикаятдин, таржумайринни публицистикадин цIудалай виниз чIехи ктабар, вишералди макъалаярни очеркар, фельетонар, веревирдер хкатнава. Алай вахтунда “Лезги газетдин” 100 йисан тарихдин ктабдал кIвалахзава…
Ингье чи са гъвечIи дестедини 50 йисан девирда халкьдин ва Ватандин руьгьдин къулак гьихьтин пай кутунватIа…
Гуьруьшдин вахтунда чаз чирвилер гайи муаллимар (абурукай садни, гьайиф, и дуьньядал аламач, рагьметрай чпиз), чавай къакъатай кIелунин юлдашар, дустар рикIел хкана, абурун тIварарихъ хуш келимаяр лагьана. Идалай кьулухъ хайи вузда ва меркездин гуьзел пипIера сиягьатна.
Аллагьди гайитIа, чи гуьруьшар инлай кьулухъ мадни тикрарда, чи фикирарни къенин ва къвезмай несилриз раижда…
Мерд Али Жалилов,
РФ-дин ва РД-дин
культурадин лайихлу работник
