“Шарвили” эпосдин сувар

Шарвили! И тIвар вири лезгийриз, чи миллетдин ярж алай пак тIварар — Шалбуз дагъ, Шагь дагъ, Базардуьзуь ва Самур хьиз, аял чIавалай малум я, чи­да ва кIан я. “Шарвили” тIвар алай эпосни — халкьдин тарихдин важиблу вакъиайрикай шииррин ва гьикаятдин жуьреда туькIуьрнавай эсер — халкьдин арада ата-бубайрин девиррилай инихъ малум я. Рагьметлу алим-философ Агьед­ Агъаева ва общественный деятель Имам Яралиева (суварин орг­комитетдин председатель) кьил кутуна, 2000-йисалай инихъ гьар июндин эхиримжи кишдиз къадим Ахцегьа “Шарвили” эпосдин суварни гегьеншдиз къейдзава.

Амма цIи, дуьньяда чкIай коронавирусдин тIугъвалдихъ галаз ала­­­къалу яз, гьайиф хьи, эпосдин ну­батдин 21-сувар тешкилиз хьанач. Республикадин оргкомитетдин къарардалди, ам къведай 2021-йисуз гегьеншдиз кьиле тухудайвал я. Гьа са вахтунда  эпосдин сувар рикIелай ракъурнач. “Ахцегьар — Шарвилидин ва­тан!”, “Шарвили чахъ га­ла!” лишанрик кваз июндин вацра Ахцегь, Докъузпара, Сулейман-Стальский ва лезги ма­са районрани “Шарвили” эпосдиз та­лукь са жерге серенжемар он­лайн къайдада тешкилна.

Къведай йисан 21-сувариз чна гиламаз хъсан гьазурвилер акун лазим я.

Эхь, “Шарвили” эпосдин сувар са лезгийрин ваъ, Дагъустандин вири халкьаринди я. Суварин гурлу мярекатра уьлкведин общественный деятелри, къецепатан уьлквейрайни пара халкьарин векилри иштираку­никди ам республикадин ва дуьньядин халкьарин дережадин зурба вакъиадиз элкъвенва. Вучиз лагьайтIа, адан тар­сар­ни пак ерияр гьар са касдиз, вири инсаниятдиз талукьбур я: дуствал, ис­лягьвал, зегьметкешвал, ва­тан­пересвал, инсанпересвал, садвал, азадвал хуьн!..

Эпосдин сюжет Шарвилидин къанажагъдихъ, ада вичин ватанпересвилин буржи тамамарунихъ галаз алакъалу вакъиайрикай иба­рат я. А вакъиайра Шарвилиди хайи халкь, чил къенепатан ва къе­цепатан душманрикай азадунин къизгъин женгера иштиракзава ва багъри халкьдин яшайиш аваданламишунин карда зегьметдинни игитвилин чешнеяр къалурзава. Халкь паталди тир женгина Шарвили гьамиша гъалиб жезва, адак яракь акатзавач, вучиз ла­гьайтIа адан вири гьерекатарни зегьметар гьахълубур я. Шарвили текни туш эхир, адаз вафалу юлдашрини, халкьдини, хайи чи­ли-тIе­биатдини куьмек гузва!..

Лезги халкьдин милли руьгь, къанажагъ уяхаруналди, инсанар мергьяматлувилин крарал тупламишун ва ислягьвилин гьа­къи­сагъ зегьметдалди халкьдин яша­йишдин агьваллувал хкажун, акьалтзавай несил бубайрин баркаллу крариз вафалу ватанпересар яз тербияламишун, Дагъустандин стха халкьарин дуствилин алакъаяр мягькемарун — ингье­ эпосдин суварин асул мурад-метлебар.

Разивилелди къейд ийин, чна эпосдин суварин серенжемар тешкилзава, алимри илимдин ахтармишунар кьиле тухузва, чIалан устадри ктабар кхьизва, искусcтводин устадри чIехи операярни тамашаяр сегьнеламишзава. Умудлу я, мукьвал гележегда “Шарвилидикай” талукь тир кинофильмаярни пайда же­да. Эхь, гьавиляй чаз гьакьван ба­гьа ва герек я и сувар.

Д.Шерифалиев