Виридаз хъсандиз чида хьи, гьамиша са жуьредин хуьрекар ийиз хьайила, абур недай иштягь тIимил жеда. ЧукватIур гвай дидейри мукьвал-мукьвал жуьреба-жуьре хуьрекар гьазурда. Бес аяларни гьакI тушни? Абурув гьамиша ктабра авай махар, кьисаяр ва шиирар кIелиз ва чириз тун мажбури кар я. Школадин тарсарилай гъейри, аялар патал газетрай, журналрай эсерар къачуз, ишлемишун, кружокра иштиракун хъсан я.
Аялриз тарсар гузвай тежрибалу муаллимри абурун фикирар, кьатIунар артух хьун патал чпиз диде-бубайривай ван хьайи, ктабра гьат тавунвай махар, кьисаяр, манияр, гьакIни газетрай, журналрай къачур цIийи шиирар чирда. И кар, гьелбетда, виридалай алакьзавач. Бахчайрин, школайрин регьберри, ара физ, тербиячийрин рикIел и кар хкун буржи я.
Алай вахтунда алава чирвилер патал виринра — кIвалера, идарайра, школайра, аялрин бахчайрани кваз интернет кардик ква. Еке харжар авуна, интернет аялрин бахчайриз, школайриз вуч патал гъанвайди я? Са бязи чкайра, интернет кьилди са кабинетдиз гъана, ам гьикI хьана ишлемишзавай дуьшуьшарни ава. Школайрин муаллимривай, бахчайрин тербиячийривай интернетдик квай компьютердикай вучиз менфят къачуз жезвач ана аялар, иллаки бицIекар патал яратмишзавай устадри чпин цIийи эсерар, манияр, имуча-мучаяр эцигзава лагьана хабар кьурла, жагъизвай жавабар са жуьрединбур я:
“Чаз интернетдикай менфят къачудай техника школайра, аялрин бахчайра ава лугьуз ванер къвезватIани, чи вилериз аквазвай затI авач ва абурукай гьафтеда садра кьванни менфят къачудай мумкинвал авач”.
Зун, гьелбетда, абурун гъавурда акьазва. Амма абуру, чпивай жез-жез, и кардиз са акьван фикир гузвач, кваз кьазвач.
Гьа са вахтунда за квекай мобильный телефонар авачирбур вужар я лагьана хабар кьуна.
“Мобильный телефонар авачир кьепIина авай аялни амач жеди исятда!” — лагьана абуру шадвилелди. Са бязибурухъ сад ваъ, са шумуд ава.
Интернетда гьихьтин блогрикай ва малуматрикай менфят къачузва? Месела, социальный сетра авай “Дуьньядин лезгияр”, “Лезги чIал”, “Лезги Ким”, “Лезги булах” чинра цIудралди цIийи эсерар эцигзава. И суал гайила, чеб “Одноклассникра” ава лагьай сад-кьвед хьана. “Пис чешмеяр туш, бес анрин кьилдин чинра аялриз лазим эсерар ава. Гьабурукай менфят вучиз къачузвач? ТахьайтIа, куьнни, аялар хьиз, къугъунар ийиз авани?” ИкI лагьайла, чинриз ярувал ягъайбурни жезвай. Амма бязибуруз къуншидин къавалай кац фейи хьизни хьанач.
Гьуьрметлубур, чи яратмишзавайбурун мурад чпин эсерар агьалийрал, аялрал ва муаллимрал агакьун я. Алай вахтунда, яни аялар ва школьникар кIвалера авайла, хъсан гьар са кардикай, цIийивиликай менфят къачуна кIанда. Гьикьван четинвал аватIани, куьне хкянавайди тербиячивилин, чирвилер гунин пеше я. Алава делилрикай, эсеррикай менфят къачуртIа, тербия, чирвал гунин кIвалах кьезил жеда. Гайи шиир хуралай чирнач лагьана, пис къимет яна, аялдин кефини хадач ва абур бейкеф язни амукьдач. Вилик фидай хъсан рекьер, квехъ агалкьунар хьун, зегьметдиз кутугай къиметни гун зи мурад я.
Сажидин Саидгьасанов,
шаир, РД-дин культурадин лайихлу работник,
жегьилрин лайихлу тербиячи
