(Агьвалат)

Бязи вахтара уьмуьрда чаз ахьтин шикилар аквада хьи, налугьуди ибур галай-галайвал туькIуьрнава, мумкин я, гьатта чIалахъ тахьунни. И мукьвара заз акур агьвалат я. Экуьнахъ лап фад зун нуькIверин ванцелди ахварай аватна. Им адетдин, пакамахъ абуру ядай манийрин сес тушир. Гатун вахт я эхир, пенжерни ачух тирвиляй, зун абурун секинсуз ванци мад ахварал ракъур хъувунач. Ахвар галамайтIани, зун къарагъна, пенжердай гьаятдиз вил яна, аквадай затI авач…

НуькIвери балкондин чIередик чпиз муг авуна гзаф йисар я. Чеб михьиз чIулавбур ва кIуфар хъипи рангунинбур тир “чи нуькIве­рин” манияр, дугъриданни, уьфтер ягъуниз ухшарбур я. Са жизви гар хкаж хьанмазди,  абуру акъуднавай текIвенрай къавук акатзавай гаруни йифди “уьфтер” ягъиз чаз ахвар гузвачтIани, нуькIверин хизандин секинвал чIуриз чаз кIанзавач. ГъвечIи чIавуз бейнида тур гьар са затIуни, гьар са карди ана гьамишалугъ чка кьада. РикIел алама, иллаки шуьмягъар кIватIдайла, тарарай чаз ичIи ва бязи вахтара какаяр авай мукар гзаф жагъидай. Абурук хуькуьр тавун патал чIехи диде Суьлгьуьжата (Аллагьди рагьметар гурай вичиз!) лугьудай: “Чан балаяр, нуькIрен муг чу­кIурай касдихъ вичин кIвал жедач. Ада вичин мукак ва шарагрик кягъайла, агь ийидайди я”. ЧIехи диде рагьметдиз фена хейлин йисар я, ам­ма адан­ на­си­гьатриз чун къенин юкъуз­ни вафалу я. Гьаятда авай шур­ван пIинидин тарцин сериндик ацукьна, нуькI­ве­рин гьерекатрал гуьзчивал авун чи хизандин рикI алай кардиз элкъвенва. Гатфарин эвел кьиляй лагьайтIа, чун нуькIре кIва­лин чIере­дилай къаншарда авай экверин симин тарцел кьван (абурун арада 10-11 метр кьван мензил ава) вичин шарагдиз лув гуз чирзавай “тарсарин” шагьи­дар хьана. НуькI, чпин аялдин сифтегьан камарал шадвалзавай жегьил диде ва буба хьиз, шад тир. Вири диде-бубаяр сад я кьван…

“Чи нуькIверихъ” чпин “къилих” авайди заз чизвай. За ва я аялри чпин вилик бал­кондал вегьей фан гъвелар абуру недач, яргъай кIуфа кьуна са вуч ятIани гваз хкведа. Къуьлни недайбур туш. Верчер хуьзвай къуншийри нуькIверикай чпин чара атIанва, верчерив твар нез тазвач лугьуз наразивалдайла, зун и нуькIвери мягьтеларзава. КIвализ зарар гуз кIанзавач ман лугьуз, чна зарафатарни ийизва.

Ахвар галамай зун кухнядиз фена, къагьве гьазурна, чашкани гваз къецел, нуькIвери муг авунвай балкондин кIаник куьсридал ацукьна. Гьаятда кьуд патаз атир чукIур­завай­ къизилгуьлрини, къагьведини заз дад ганач. ЧIулав са нуькIре акI гьарайзава, налугьуди, им чIуру кIвалах хьанвайдакай хабар гузвай инсан я. Зи рикIикни теспачавал акатна.

-Я чан нуькI, вахъ вуч хьанва? Вуна вучиз икьван гьарайзава? Ви диде квахьнавани?  — рикIяй зун нуькIрехъ галаз рахазва. Заз ам, мукай сифте лув ганвай, кичIевал квай ша­раг, дидедихъ къекъвезвайди хьиз авай. Балкондал хкаж хьана, патарив гвай маса нуькIвер чукуриз алахъна зун. Белки, абурукай къурхулувал аваз гьарайзаватIа и нуькI­ре, фикирзавай за мадни. Амайбуруни гьарайзава эхир… Куьн чIалахъ хьухь, кIвале­рин къаншарда авай экверин симерал, тарцел, къавал нуькIвер, гьарайдин ван кьилеллаз, лужар-лужар хьана алай. Мад абурун гьарайдин ванцяй зи кьил акъатнач. Эхирни зун кIвализ гьахьна. Пакаман вахт яз хизандиз тIуьн гунин ва кIвалин маса къайгъуй­рик квайтIани, амма нуькIверин сес зи япарай акъатзавачир…

Югъ нисини хьана. НуькIверихъ секинвал  авачир.  Къавал  нуькIверик  къалабулух кутаз­вай затI-матI алатIа килигун патал зун кьвед-пуд кIарцIин гурарай гьаятдиз эвичIна. Эхиримжи кIарцIел кIвач эцигдайла (адан винел нуькIвери муг авунвай балкон ала), заз анлай са вуч ятIани юзайди хьиз акуна. Мукьувай килигайтIа, им нуькIрен шараг я. Денбел. Хъипи чIехи кIуф авай. Зун ам мукай аватнавайдан, нуькIре гьавиляй гьарайзавайдан гъавурда гила акьуна. Тадиз денбел хекендаздал эцигна, зун ам гваз кьвед лагьай мертебадиз хкаж хьана. И чIавузни нуькIве­ринди мусибат тир. Абурук квай къалабулух къалурдай гафар заз жа­гъиз­вач.

Балкондик антенна юзайла, ам элкъуьрун­ патал менфят къачузвай гъвечIи гурар (стремянка) кваз гена хъсан хьана. Зун анал хкаж хьана, хекендаздал аламаз денбел балкондик квай антеннадин симерал эцигна (муказ гьахьзавай тIеквен адан лап патав гвайвиляй). И ви­ри кIвала­хар зи аялризни хъсандиз аквазвай, абуруни дикъетдивди гуьзчивалзавай. Шараг жа­гъай­далай кьулухъ гъавурда акьунвай абурни диде нуькI­­­рен гьерекатри мягьтеларнавай, абуруз екез таъсирнавай.

— Диде, килиг садра, нуькIре куьмекдиз гьикьванбуруз эвернаватIа,- лугьуз абурун тажубвилихъ кьадар авачир.

Югъ нисинилай алатнавай. И юкъуз зун аялар галаз базардиз фин герек тир. Пад-къерех авуна, чун кIва­ляй экъечIна. Амма аялриз за, лугьурвал, рикI кIвале амайди къалурзавачир. Герен-герен зи вилерикай диде нуькIрен гьерекатар карагзавай. Лазим дердияр авуна чун кIвализ хтайла, нуькIвер секин тир. Гьаятдиз гьахьнамазди, аялрини и кар кьа­тIана. Хци балкондал чукурна.

— Диде, денбел аламач, ам вичин дидеди хутахна, — гьарайна ада.

Зун шад тир. “Женнет дидейрин кIвачерик ква” гьавайда лагьанвач.  Гьахьтинбур я диде­яр, чпин балаяр патал чанни гуз гьазурбур.

— НуькIрез вичин шараг икьван кIан хьайила, диде, ваз чун гьикьван кIанзаватIа!? — лагьана рушни гада зи къужахда гьатна.

— Чан балаяр, ам квез квехъ куь балаяр хьайила чир жеда, — жаваб гана за.

Къуй гьич са дидединни, гьатта нуькIрен­ни, бала квахь тавурай, диде баладикай магьрум тахьурай! Амин.

Рагнеда Рамалданова