Гафарин алемдай
Лезги чIалан фразеология ахтармишунин, мягькем ибараяр кIватIунин, махсус гафарганарни акъудунин кIвалахар машгьур алим А.Гуьлмегьамедова лайихлудаказ кьилиз акъудна. Мягькем ибарайрихъ и кьил а кьил авач, гьавиляй абур тамамвилелди гафарганра тунни муракаб месэла я. Гьеле гегьенш къатариз малум тушир, кьилдин хуьрерин агьалийри ишлемишзавай мягькем ибараярни ава.
ТIвар кьунвай алимдин урус чIаланни лезги чIалан фразеологиядин гафарганда лахъут гатун ибара ава. Буш рахунар ийиз, гьакI вахт рекьизвайла, лахъут гатазва лугьуда. Амма лахъут гафунин лексикадин мана вуч ятIа чир тахьунни мумкин я.
И гаф чал шаир Ф.Нагъиеван “Кра-Мелик” эсерда гьалтзава: “Кимин патав са чуькьвандикай кьурай кIарас (лахъут) куьрснава”. Дагъустандин халкьдин шаир М.Бабаханован “Футболист” эсердани ишлемишнава: “Авайди кимел физ, “лахъут гатаз” хтун я”.
Шаир Ф.Нагъиева вичин са макъалада лахъут гафуниз ихьтин баян ганва: жемят кIватIун паталди гатадай ракь.
М.Бабаханован гафарганда лахъут гафунин урус таржума колотушка тирди къалурнава.
Урус чIалан колотушка гафунин манаяр М.Гьажиеван гафарганда икI ачухнава: 1. кьезил гъуд (вигьин). 2. гъетIгъетI, гъаргъар (йифен къаравулди юзуриз ван ийиз тадай кIарас). 3. кIарасд кIута.
Аквазвайвал, чи дуьшуьшда лахъут гафунихъ галаз кьвед лагьай мана кьазва. Гьа са вахтунда инал чаз а гаф гъетIгъетI, гъаргъар гафарин синоним тирдини тестикь жезва. Къейд ийин, лахъут гатун куьчуьрмишнавай манада ишлемишнавай битав келима-фразеологизм хьизни кьабулун лазим я.
Эгер гафарин, мягькем ибарайрин гелера къекъвейтIа, абур суракьайтIа, кIватIайтIа, чи лексикадин, фразеологиядин куьгьне-цIийи къатар, сирер винел акъатда.
К. Ферзалиев
