Селим  Аллагьяров  Александр Град­ски­й­дин  гуьзчивилик кваз ва тамашачийрин куьмекдалди 1-каналдин “Голос” телешоу-кон­курс­дин финалдиз акъатунин ва­къи­ади чак шадвал  кутунва. Ада чи халкь, ви­ри да­гъустанвияр дуньядиз машгьурзава. Финалдиз экъечIдай паюна Селима нубатдин сеферда вири гьейранарна, аферин! Селим “Голос” проектда иштиракзавай сад лагьай дагъустанви я.  Ша чнани, СМС-дин къайдада сесер гуналди и кардик къуьн кутан.

Лезги халкьдин музыкадин искусстводин алемдиз  Селим  Аллагьяров  хьтин бажарагъ, гьелбетда, буш чкадал арадал атанач. РСФСР-дин халкьдин артист, вичиз гьахълудаказ “Лезги билбил” лугьузвай Рагьимат Гьажиевадин, РД-дин культурадин лайихлу деятель Хийирбег Асланбегован, республикадин лайихлу артист Тарлан Мамедован ва гзаф маса устадрин баркаван чилел, гьабурун рехъ-кар давамарун, хайи халкьдин таъсиб хуьн яз экъечIнава ам виридуьньядин майдандиз. Эхь, чаз Селим хьтин бажарагълу халис устадар тIимил ава, гьавиляй адаз музыкдин искусстводин рекьин ку­кIушдиз хкаж хьуниз куьмекна кIанда.

Манидар, адан диде-буба, иллаки рагьметлу баде, чIехи буба хъсандиз чидайвиляй ва жегьил бажарагъдин агалкьунризни устадвилин рекьиз итиж ийизвайвиляй бажарагълу жегьилдин уьмуьрдинни яратмишунин рекьи­кай са кьадар гегьеншдиз­ рахан. Советрин девирда лезги жегьил хи­зан Чечен Республи­кадин Грозный шегьерда яшамиш жезвай (кьакIиви Азиз Селимович шегьердин больницадин хирург, ахцегьви­ Мая Асимовна — пед­училищеда музыкадин тарсар гузвай муаллим). Селимни абуруз 1987-йисуз гьана хьана. Ял ядай йикъара хи­зан, адет яз, яшлу ди­де-бубадал кьил чIугваз Къизлярдиз хкведай. Гуьгъуьнай Чечняда дяведин вакъиаяр себеб яз абур Дербентдиз куьч хьана.

Рагьимханов Асим Абакаровича — Ватан­дин­ ЧIехи дяведин вахтунда духтур яз, Берлиндиз кьван фена хтай, ахпа 50 йисуз Къизляр райондин больницада духтур хьайи (саки 40 йисуз — кьилин духтур) къени къилихрин халис инсанди, вини дережадин пешекарди ва зурба общественникди — халкьдин арада лайихлу гьуьрмет къазанмишнавай. Милли мани макьамдални рикI алай ада 1948-йисуз Берлиндай аккордеон хкана. КIвале гьакI балалайка, пианино авай ва хайи хуьруьхъ, дагъларихъ цIигел, рикI дарих хьайила, ада абур рахурдай. Пуд-кьуд йисавай хциз, кIаник хъуьцуьганар кваз пианинодихъ ацукьарна, дидеди сабурлувилелди нотаяр чирзавай шикил зи вилерикай карагзава. ИкI, аялдиз музыкадихъ авай гьевес ди­де-бубадиз гьеле адан 5 йисни тахьанмаз ачух хьана ва абуру и кардиз майилвална.

— Аялди гьатта классикадин авазарни кваз рикIивай гьиссун ва адан михьи сес акурла, за адахъ галаз яваш-яваш кIвалахиз, репертуар заланариз башламишна. Зи тарсар ада лезетдивди кьазвай. Ахпа масадаз такун патал мукьвал-мукьвал кIвалин гьамамда-хелвет чкада  кьилди жез, ада манияр лугьуз­ хьана,- лугьузва Селиман диде ва адан сифте муаллим Мая Асимовнади.

Дербентда 3-нумрадин школадин 5-класс­диз акъатайла, Селим шегьердин музшколада гитарадин ва пианинодин классрик кутазва. Сифте йикъалай ада кье­тIен зигьиндалди, музыка гьиссунин бажарагъдалди ва аялдиз хас тушир ажайиб гуьзел, михьи сесиналди муаллимар гьейранарзава. Сифте яз халкьдин вилик Селим Аллагьяров Дербентда Яран суварик “Аршин-мал-алан” къемедадай ария тамамариз экъечI­на. Ахпа Аялринни жегьилрин дворецда кьиле тухвай жегьил бажарагърин “Билбил” конкурсда (1997-йис), Махачкъалада “Перепёлочка”, “Марьяна”, “Таланты ХХI ве­ка” фестивалра (1998-2000 йисар) жегьил ар­тистди урус, неополитанский ва дуьньядин музклассикадин манияр тамамаруналди­ гъалибвилин са жерге призарни дипломар, тамашачийрин патай кIани­вал къазанмишна.

Гьа макъамда за жегьил бажарагъдикай республикадин “Лезги газетда” сифте макъа­ла­ кхьидайла, Дербентда Асим Абакаровича­ суьгьбетнай: “Селимаз музыкадин тIебии ба­жарагъ хьун дуьшуьшдин кар туш, гьикI хьи, яргъал баде жезвай Рагьимат Гьа­жи­е­­вадилай башламишна, дидедин патай адан саки вири мукьва-кьилияр музыкадал рикI алайбур я. Кьилинди, аялдиз гъвечIи чIава­­­лай са кардиз авай майилвал акуна, абур ачухариз куьмекун я. И карни чна ийиз­ва”.

Музшколадин муаллимрин теклифдалди, Дербент шегьердин администрациядин спонсорвилин ва аялдин алакьу­нар акур Му­рад Кажлаеван тавакъудин чарчин куь­мекдалди­ 1999-йисуз 5-классда кIел­за­вай га­да, махсус­ имтигьанрай агалкьунралди экъе­чIу­нал­ди, Москвада Россиядин хордин искусстводин Академиядик квай Александр Свешникован тIварунихъ галай хордин училищедик (гила и училище вичин бине эцигайди тир Виктор Попован тIварунихъ гала) экечIна ва ана Вирироссиядин ТВ-дин аялри­н­ хордин регьбер, кьилин режиссёр В.С.Попо­ван гъилик чирви­лер къачуз хьана. КIелай кьве вацралай, ке­сиб­вилин шартIар себеб яз, Селим кIвализ хту­низ мажбур хьана. ГъвечIи дул­лухдал алай интеллигент хизандиз хцив Москвада кIе­лиз тадай мумкинвал хьанач. И кардин гьа­къиндай ингье РФ-дин культурадин минис­терстводин хордин Академиядин ректор, Россиядин лайихлу артист, профессор В.П.Стародубровскийди 1999-йисан октябрдиз С.Аллагьяроваз ганвай характеристикада вуч кхьенватIа: “…Селим Аллагьярова музыкадин рекьяй вичиз лап зурба зигьин, алакьу­нар авайди къалурна. Гададиз лап хъсан сес ва музыка тамамарунин тIебии устадвал ава. И карди адаз гьам махсус пред­­метар (хор, вокал, фортепиано, соль­феджио, музграмота), гьам школадин уму­ми чирвилерин дисциплинаяр агал­кьун­рал­ди чирдай мумкинвал гузва. …Бажарагълу жа­вандиз Москвадин А.В.Свешникован тIва­рунихъ галай училищеда кIел­дай­ мумкинвал гун патал адаз спонсорвилин куьмек­ жагъурун чна кIевелай тавакъу ийизва”.

Элкъвена хъфидай мумкинвал тахьана, Селим Дербентдин музучилищеда вичин му­аллимар тир Виктор Ивановичан ва Татьяна Агьмедовнадин гъилик эхкечIна. Дугъри я, Азербайжанда Дагъустан Республикадин ве­кил М.С.Къурбанов арада аваз Азербайжанда Италиядин посол Маргарита Костади бажарагълу гададиз Италияда Лучано Пава­рот­­тидин школада кIелун теклифна. Гьелбетда, им Селиман кьисмет гьялзавай хьтин адан эрзиман мурад тир. Амма вилик Азербайжандин гражданство кьабулунин шартI эцигнаваз акурла, 9 йисавай гада рази хьанач.

Лугьун хьи, гьар жуьре рекьерай зигьинлу аяларни бажарагълу жегьилар чаз пара ава. Амма яшайишдин къулайсузвилин, ди­де-бубадин къайгъударвал тахьунин, уьмуьрда хъсан муаллимарни къаюмвалдай ксар гьалт тавунин себебрикди абу­рун бажарагъ ачух жезвач. И жигьетдай Се­лиман бахтуни гъана. Эвелимжи нубатда диде-бубадин ва гададин вичин алакьунарни къастунал кIе­вивал себеб яз ам руьгьламишдай, кIел­дай мумкинвал гудай, гъил кьадай ватанперес ксар пайда хьана. Иллаки 12 йисаваз Ахцегьа “Шарвили” эпосдин суварик­ итальян чIа­лал классикадин ва лезги чIалал композитор Мегьамед Гьуьсейнован “Дидедикай мани” тамамарна, дипломарни пишкешар къазанмишайдалай ва ада манияр лугьузвайвал республикадин телеканалрай къалурайдалай кьулухъ Селиман машгьурвал мадни артух хьана. Гележег авай гададин бажарагъдиз РФ-дин искусствойрин лайихлу деятелар — композиторар тир Мурад Кажлае­ва, Мегьамед Гьуьсейнова, Ширвани Чалаева, РД-дин халкьдин артист Хан Баширова, Махачкъала шегьердин культурадин управленидин начальник Наида Абдулгьамидовади, РД-дин композиторрин Союздин председатель Р.Фаталиева ва масабуру дикъет гана, ам чпин къаюмвилик кутуна. Кьилди къачур­тIа, Имам Яралиева Аллагьяроврин хизан Дербентдай Махачкъаладиз хкана, Селиман ди­де-буба кIвалах­ралди таъминарна ва вичизни Готфрид Гьасанован тIварунихъ галай музучилищеда лап хъсан педагогрин гъилик кIелдай мумкинвал гана. 2006-йисуз жегьил манидарди Санкт-Петербургда вокалистрин А.Рубинштейнан тIва­рунихъ галай Международный конкурсдин 1- премия къачуна ва икI мад.

Махачкъаладин музучилище агалкьунралди куьтягьай Селим Азизович мад Москвадиз фена, музыкадин рекьяй дуьньяда лап машгьурбурукай тир Гнесинрин тIварунихъ галай Академиядик экечIна. Дикъет це садра­, кьабулзавай 10 касдин чкадал доку­ментар вуганвай 800 жегьилдикай анжах са Селима “5” къачуна, ам академической пение факультетдин студентвиле кьабулна. Гьа ма­къамда кьабулдай комиссиядин членрикай са­да къейд авурвал, гьакъи­къатдани, Селим хьтин кьетIен бажарагъдин инсанар 100 йисалай садра ва я миллиондикай сад майдандиз акъатзава. Пешекарри къейдзавайвал, Селимаз лирикадинни-драмадин баритондин надир сес ава ва ам “Гнесинкадин” академпениядин факультетдик экечIай сад лагьай дагъустанви я. Гьавиляй Академиядин хордин искусстводин профессор Дмитрий Вдовина ам вичин гъилик кутун ва адан алакьунар, чирвилер ахтармишун (стажировкани) машгьур устадар тир Александр Ведерниковални Сергей Москальковал тапшурмишун дуьшуьшдин кар туш. Москвада кIелиз хьайи вири вахтунда Селим Аллагьяров Лезгийрин федеральный милли культурадин автономиядин (ФЛНКА) регьбер Ариф Керимован къаюмвилик хьана ва гилани адал гуьзчивалзава.

Селиман рикI алай манидарар дуьньяда машгьур Тананьо, Мазини, Карузо, Муслим Ма­гомаев хьтин устадар я ва гьабурулай ада чешнени къачузва. Гьавиляй “Голос” телешоудани Селима М.Магомаеван репертуардай “Чёртово колесо”, “Ты три года мне снилась” манияр лагьана. “Браво, Селим! С закрытыми глазами казалось, что Муслим Магомаев вернулся”,- ванер акъатна залдай гьейран хьанвай тамашачийрай.

Алай вахтунда, гатун юкъуз марфадилай кьулухъ къарникъузар хьиз, гзаф пайда хьанвай эстрададин къалп гъетерин арада Селим Алагьярован сес, лугьун хьи, чаз “мичIи пачагьлугъда экуьнин нур” хьиз я. Парабурулай тафаватлу яз, гьакъикъатдани, Селимаз “музыкадин нурлу гъед” лугьуз жеда.

Зурба манидар хьиз, Селим Аллагьяров хъсан общественник, тешкилатчини я. И рекьяй адан алакьунар иллаки эхиримжи йисара мергьяматлувилин “Просвещение” фондунин (Президент, РД-дин лайих­лу муаллим Магьмуд Абдулкеримов) куьмекдалди кьиле тухузвай республикадин “Лезги сес” фестиваль-конкурсдин кIвалахда раиж хьана. Адан мурад лезги манини дуьньядин классикадин дережадиз хкажун я.

Эхирдай къейдин, бажарагълу манидар Селим Аллагьярован республикада музыкадин искусство вилик тухунин гьакъисагъ зегьмет  бажарагълу манидар  2015-йисуз Москвада Дагъустандин культурадин Центради “Дагъустандиз вафалувиляй” медаль гуналди къейдна, 2017-йисуз адаз “Дагъустан­ Рес­публикадин лайихлу артист”лагьай гьуьрметдин тIвар гана. Къуй ваз чандин сагъвал, хизанда хушбахтвал ва ви пешекарвилин дережаяр мадни вини дережадиз хкаж хьурай!

Дашдемир Шерифалиев