СтIал Сулейманан шииратдин йикъар

Гьар йисан майдин вацра, адет хьанвайвал, ХХ асирдин Гомер, эбеди сагъ яз амукьдай руьгьдин зурба  сагьиб, арифдар, шаир СтIал Сулейманан шииратдин йикъар-сувар кьиле тухузва. Инанмиш я, цIини ам кьиле фида. Уьзуьрриз, маса манийвилеризни килиг тавуна. КIанзавайди шаир вич рикIел хуьн, адан руьгьдин чешмедай жуван камал деринардай гевгьерар хкягъун, кIелун, масабурузни теклифун я. Им гьар садавай жуван кIвалени тамамариз жедай кар я.

Сулейманан гуьмбетдал цуьквер алачир вахт, белки, садрани хьанач, я женни ийидач. Гьакъикъи шаирриз хайи йикъар авайди я. РикIелай ракъурдай — садрани!

СтIал Сулейман. Тарихда гьатнавайвал, са лезгийрин ваъ, са Кавказдин ва я Урусатдинни ваъ, виридуьньядин халкьарин шииратдин гекъигиз тежер арш, несилрин алакъа тайинарзавай мягькем тир тажни хьиз я. Адалай, вичин зигьиндалди, акьул-камалдалди са шумуд асиррин художественный къанажагъдин ирс алакъада туналди, вичин, Сулейманан, шииратдин рехъ тайинариз алакьна. А рехъ чав гума! А рекьи чун хуьзва, чаз савадлувилихъни архавилихъ, адлувилихъни бахтлувилихъ физ куьмек гузва. А рехъ чи­рун, кIелун, веревирд авун, адакай насигьат хкудун чи буржи я.

МасакIа, гзаф маса ивирар хьиз, Сулейманан ирсни чавай къакъудун, са гьихьтин ятIа “къадирлу” тайифайри чпинди тир лу­гьун­ни мумкин я. Ахьтин­ мисалар тарихда гзаф ава.

Сулеймана сифте нубатда чи халкьдин сивин яратмишунрин ирс, чи классикадин (Эминанни Саидан, Низамидин ва икI мадни) ирс цIийи шартIара давамарна.

Гьихьтин сеслу, авазлу манийралди, хци камал­дин айгьамралди, кесерлу тешпигьралди, дерин манадин насигьатралди, гзаф терефрин веревирдерикай ибарат чIехи дастанралди, поэмайралди лезги чIалан хазина гьи­кьван девлетлуди, гужлу­ди, вирибуру гьуьрмет авуниз лайихлуди ятIа, дуьньядиз раижна. Дуьньядин гзаф нуфузлу арифдарар вичикай ва чи лезги чIалакай тарифралди, гьейранвилел­ди рахуниз мажбурна!

Им я Сулейманан эбедивал! Уьмуьрдин гьи терефдикай раханатIани, Сулеймана вич Сулейман — шаир тирди субутна! Гилан са бя­­­зи,  чеб гьеле ахварай аватнаватIа чин тийизвай “критикри” лугьузвайвал, са ни ятIа “тIаратI хьиз” хкажай ва я са нин ятIа тапшуругъар кьилиз акъудай чIаларбан ваъ!..

Фагьумна за, гьарда вичал

ТIвар эцигна хан ийида;

Акьуллудаз тагуз мажал,

Кьилди са дуван ийида.

 

Бейхабар яз вич вичикай,

Гъер кIвахьна физ гьакI сивикай,

Гьар ахмакьда са чIарчIикай

Лап яцIу чукьван ийида…

За шиир вири инал гъанвач. Амма гьа гъанвай цIарарини шаирдин руьгьдин зурбавал, кьатIунрин деринвал, къиметрин дуьзвал, гаф лугьунин устадвал, цIарцIин цIал­цIам­вал, рифмайрин девлетлувал­, везиндин дуьзвал, пайгарвал гьихьтинди ятIа хъсандиз раижзава! Им бес шаирди Етим Эминан ирс цIийи шартIара устадвилелди давамарун туш­ни?­!

Чахъ эбеди сагъ яз амукьдай, гьамиша жанлу ирс ава! Адал анжах дамахна кIанда! Сувар мубаракрай, азизбур!

Мердали  Жалилов,

литературадин отделдин редактор