Россельхозцентрадин РД-да авай управленидин делилралди, Дагъустандин хуьруьн майишатдин никIер зулухъай ахтармишайла, 110 агъзур гектар чилерай зиянкар цицIерин какаяр жагъанва. 2019-2020-йисарин зулунни хъуьтIуьн вахтунда гьавадин шартIар зиянкар гьашаратри кьуьд акъудун ва шарагар ахъаюн патал къулайбур хьана.
Алай вахтунда республикадин хуьруьн майишатдин чилер и жигьетдай нубатдин сеферда ахтармишзава. Какайрай шарагар ахъайзавайди ва абур чилин винел экъечIзавайди, адет яз, гатфарихъ, гьаваяр, гьакIни чил чими хьайила я. Чи республикада зиянкар цицIерин шарагар, адет яз, апрелдин эхирдай-майдин эвелдай пайда жезва.
Дагъустанда зиянкар цицIерихъ галаз женг чIугунин месэлайрал машгъул жедай республикадин оперативный штаб тешкилнава. РД-дин бюджетда 2020-йисуз хуьруьн майишатдин чилер ва бегьер цицIерикай хуьдай серенжемар тухун патал 21 миллион манат фикирда кьунва. И такьатар гъвечIи авиация желб авуниз ва чилел алай техникади кIвалахуниз харжда.
РД-дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи хабар гузвайвал, цицIерикай хуьдай серенжемар виликамаз, гьеле абурун шарагри лув гуз башламишдалди гъиле кьун пландик кутунва.
Гьеле мартдин вацра РД-дин Минсельхозпродди, тендер кьиле тухуналди, чилин техникадин куьмекдалди цицIериз акси серенжемар тамамардай пудратчи тайинарнава.
Малум хьайивал, санлай къачурла, и кардал чилин техникадин 6 машин, гьа жергедай яз виниз тир нетижалувилин ГАРД агрегат (генератор) кардик кутада.
Алатай йисарин тежрибади къалурзавайвал, ГАРДар ишлемишуни ресурсар кьенят ийидай мумкинвал гузва, гьа са вахтунда и къайдада чил гьялуни хъсан нетижайрал гъизва. Гьавадин шартIар хъсанбур тирла, анжах са генератордин куьмекдалди тахминан 1500 гектар чилер гьялиз жезва.
Чилел алай техникадин гужлувал 50-60 агъзур гектар чилер гьялун патал фикирда кьунва, эгер лазимвал хьайитIа, амай майданриз зиянкар гьашаратрин аксина дарманар ягъун патал гъвечIи авиациядин са шумуд самолет кардик кутада.
Къейдзавайвал, цицIери гьам хуьруьн майишатдин культураяр цанвай чилериз, гьамни векьин чкайриз виле акьадай хьтин зиянар гузва. Алай вахтунда, уьлкведа хаталу азар чукIунихъ галаз алакъалу яз четин гьалар арадал атанвайла, хуьруьн майишатдин чилер хуьнин серенжемар вахтунда тамамарунин важиблувал мадни артух жезва. И жигьетдай чкайрал алай хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавайбуру чпин чилер гьялдай дарманар вахтунда ва бес кьадарда аваз къачун важиблу я.
Вилик эцигнавай месэлаяр нетижалудаказ гьялун патал идарайри сад-садахъ галаз сих алакъада аваз кIвалахзава — и кардал РД-дин Минсельхозпроддин, Россельхозцентрадин, Республикадин куьчери малдарвилин управленидин, гьакIни муниципалитетрин къуллугъчияр желбнава. Хуьруьн майишатдин чилер зиянкар гьашаратрикай хуьнин месэла къунши регионрани хциз акъвазнавайди фикирда кьуна, Дагъустандин патав гвай Калмыкия Республикадай ва Ставрополдин крайдай тир амадагрихъ галаз алакъаяр хуьзва.
Амина Муслимова
