Алатай гьафтеда хьайи совещанидал  республикадин  Кьил Владимир Васильева агьалийри тIебии  газ ишлемишунин рекье хатасузвилин истемишунар кьилиз акъудун  таъминарунин месэладал фикир желбнай.

Статистикадин делилри ачухарзавайвал,  республикада тIебии газ хатасуздаказ ишлемишунин жигьетдай  авай гьалар  разивал ийиз жедайбур туш. Анжах алай йисан январь-февраль варцара 18 дуьшуьш арадал атанва, абурун нетижада 40 касдиз зарар ганва.

“Эхиримжи дуьшуьш 15-февралдиз  Махачкъалада хьана — кьве мертебадин кIвале  газ хъиткьинна, нетижада 53 йисан яшда авай дишегьлидал залан хирер хьанва. Бахтуни гъа­на, кIвали цIай кьунач, тахьайтIа, мусибатдин гьалар арадал атун мумкин тир. Гьар гьикI ятIани, са кар якъин я — газдин  хатасузвилин  ме­сэладив агьалияр къайгъусузвилелди эгечI­­зава. Инсанри фикирзава хьи, “газ” гафунихъ  галаз алакъалу вири месэлаяр газовикрин жавабдарвилик ква. Гьа са вахтунда хатасузвилин къайдаяр вири ксариз талукь я”, — къейдзава  “Газпром газораспределение Дагестан”  ООО-дин исполнительный директор Ризван Гъазимегьамедова.

Хатасузвал — сифте чкадал

Газдалди таъминардай хел  виниз тир хата­лувал авайди я. Эгер гзаф квартирайрикай иба­рат кIвале яшамиш жезвай са касди газдин­ тадаракар, мумкин тир нукьсанрин вилик пад кьун патал вахт-вахтунда ахтармиш та­вур­тIа, арадал атай бедбахтвилин нетижада вири   кIва­лериз зарар  жеда. Газди вичив къайдасуз­вилелди эгечIун багъишламишдач. И жигьетдай инсанар кьинин асул себебрик  акатзава:  гум фидай турбаяр ва я маса тадаракар къайдада авачирвиляй кIватI жезвай угардин газдалди зегьерламиш хьун ва яшайишдин кIва­лера газдинни гьавадин къаришма хъиткьинун­.

Газдин сетар ва тадаракар хатасуз къайдада хьунин асул шартI абуруз махсус (и рекьяй пешекарар тир)  карханади вахт-вахтунда технический рекьяй  къуллугъ авун я. Гьаниз килигна, кIвалера авай  газдин тадаракар  газовикрив ахтармишиз тун важиблу я.

КьетIен хаталувал, къейдзавайвал, газдин колонкайри арадал гъизва, гьикI лагьайтIа, абур пешекарар тушир ксари эцигзавай дуьшуьшар тIимил туш. Са ни ятIани и кар вичи ийизва, масада лагьайтIа,  къуншидиз теклифзава. Гьа са вахтунда им эсиллагь дуьз рехъ туш.

РФ-дин гьукуматди 2013-йисан 14-майдиз кьабулай къарардин бинедаллаз (№410), муьш­теридив кIвалин ва я квартирадин къене авай газдин тадаракриз технический рекьяй  къуллугъ авуниз (ТО ВДГО ва ВКГО) талукь яз ку­тIун­­навай икьрар хьун чарасуз я. Чир хьана кIан­­да хьи, ихьтин икьрар тахьуникай муьштеридин кIвал газдалди таъминарун акъвазарунин  бине жезва. Вучиз лагьайтIа, эгер иесиди газовикар лазим ахтармишунар авун патал кIвализ ахъай тавуртIа (чакай гзафбуру ийизвайвал), абурун вилик ракIарар агалайтIа, им  а касди вичин хизанни, къуншиярни хаталувилик кутунва лагьай чIал жезва.

“Газовикривай, газдин тадаракриз технический рекьяй къуллугъ авунин бинеда вуч ава лугьуз, мукьвал-мукьвал хабар кьада. Гьел­бетда, и суал гьахълуди я, гьикI лагьайтIа, йис патал кутIунзавай икьрардихъ чна пул гузва”, — лугьузва идарадин векилди.

Ада гъавурда турвал, ихьтин икьрардин би­недаллаз, слесарди, куь кIвализ атайла, сифтени-сифте газдин прибордин патав азаддаказ физ жезватIа, газдин турба  приборрихъ жуфтдиз галкIурнаватIа, тадаракар авай гьал ахтармишна кIанда. Идалайни гъейри, гзаф квартирайрин  ва кьилдин ксарин кIвалерин къецепатан ва къенепатан конструкцийрай тухванвай чкайрал футлярар алатIа, абур къайдада аватIа, турбаяр галкIурнавай чкаяр гьи гьалда аватIа килигда. Газ кузвай тадаракди ви­ри режимра кIвалахзавай жуьре ахтармишда,  пичерин горелкаяр кIватI жезвай чиркерикай михьда, кранар алудда ва абуруз ягъ яда. Газдалди таъминарунин кIва­лах­да дегишвилер хьайила, ам автоматламишнавай къайдада акъвазарунин тадаракар гьи гьалда аватIа килигда, дуьздаказ туькIуьр хъийида. Гум фидай ва гьава михьи ийидай  системада гьавади чIугвадай къуват аватIа,  гурмагъдихъ  турбаяр галкIурнавай жуьре ахтармишда, абонентдиз яшайишда газ хатасуздаказ ишлемишунин къайдаяр чирда.

“Кьиле тухванвай ТО ВДГО-дилай кьулухъ муьштериди, эгер и кIвалахар, дугъриданни, тамамарнава­тIа, вахкунин-кьабулунин актунал къул чIугун лазим я. Гьа икI инсандивай, кIвал чими ийидай къазан ва я газдин пич себеб яз, чIуру гьалар арадал текъведайдак умуд кутуна, архайинвал ийиз жеда. Инал къейд ийин, винидихъ лагьанвай кIвалахар тамамарунин къиметар гьар жуьрединбур ятIа­ни,  екебур туш. Мисал яз, кьуд конфоркадикай ибарат газдин пичиниз технический рекьяй­ йиса къуллугъ авунин къимет — 330 манат­, газдин счетчикдин — 127 манат я. Гьа са вахтунда и кIва­лахри куь сагъламвал ва эменнидин саламатвал заминламишзава”, — гъавурда тваз­ва  Р.Гъазимегьамедова.

Къейд ийин, алай вахтунда РД-дин Кьил В.Васильеван  тапшуругъдалди  республикадин агьалийрин  кIвалера авай газдин тадаракар ахтармишунин кIвалах  башламишнава. И кардал МЧС-дин Госжилинспекциядин, газдин ва пожарный къуллугърин векилар машгъул я.  Гьаниз килигна, газдин идарадин векилри республикадин агьалийриз ТО-дин икьрарар кутIунунин месэладив жезмай кьван жавабдарвилелди эгечIуниз эвер гузва.

РикIел хуьн важиблу я

Зулунни хъуьтIуьн вахтунда газдин приборри иллаки гужлудаказ кIвалахзава. Гьаниз килигна, газдин идарадин къуллугъчийри  агьа­лийривай  агъадихъ галай меслятриз фикир гун тIалабзава:

—  къайдада авачир газдин приборар ишлемишун къадагъа я;

—  газдин пичер эцигнавай чкайриз  да­тIана  михьи гьава къведайвал авуна кIанда (проветривать);

—  газ кайила, жезвай продукт гурмагъдиз физвай приборар ишлемишдайла, ана (гурмагъда) гьавади чIугвадай къуват ава­тIа ахтармишна кIанда. Эгер  авачтIа,  пич иш­лемишун къадагъа я. Вучиз лагьай­тIа, зе­гьерламишдай шейэр кIвале гьатун мумкин я.

—  газдин пичер авай кIвалер ксун ва ял ягъун патал ишлемишмир;

—  кIвалахзавай газдин пичер фикир тагана тамир, абур кIвал чими авун патал ишлемишмир;

—  газдин пичерив аялар агудмир;

—  приборар пешекаррин  куьмек галачиз  ремонт ийимир;

—  пешекаррин  куьмек галачиз  кIвалера газдин системаяр тайинармир, турбаяр санай масаниз акъудмир;

—  гурмагъар ва гьава михьдай тадаракар, гьакIни галкIурдай патрубкаяр, гурмагърин кьилер авай гьал вахт-вахтунда ахтармиша ва ВДГО-дин ТО тамамарзавай организациядив  абур ахтармишуниз талукь актар агакьара;

—  кьетIен фикир  шиберар (задвижка) авай пичериз це. И алат дуьздаказ ишлемиш тавуни гзаф вахтара  бедбахтвилин дуьшуьшрал гъизва.

РикIел хуьх:  эгер  кIвале газдин ни аватIа, тади гьалда аварийный къуллугъдиз эверна кIанда. Абурув хабар  стационардин телефондин  — 04,  мобильный телефондин  104  нумрадиз, я тахьайтIа къутармишунин къуллугъдин сад тир нумрадиз  — 112 —  зенг авуналди агакьа­риз жеда.

Жасмина Саидова