Эхиримжи йисара инсанрин уьмуьр къулайди хьун патал кьиле тухузвай крари чпел фикир желб тавуна тазвач. ИкI, 2009-йисалай Россияда кардик акатнавай “Электронный гьукумат” проект алай вахтунда йигин еришралди вилик физвайди ашкара жезва. Вичин макьсад агьалийри государстводин къуллугърикай менфят къачунин кIвалах регьятдаказ ва вахт кьенят авуналди кьилиз акъудуникай ибарат и проектдин кьилин пай тир “Госкъуллугъар” порталди здравоохраненидин хилени регьятвилер арадал гъиз куьмекзава.
Уьмуьрди къалурзавайвал, къулайвилер артух жезватIани, гьайиф хьи, инсанрин уьмуьр яргъиди, сагъламвални мягькемди жезвач. Гзафбуруз духтуррин патав фин ва абурун меслятар къачун лазим жезва. Бязи вахтара садра ваъ, са шумуд сеферда фена кIан жезва. Гьар сеферда гагь регистратурадихъ, гагь духтурдин кабинетдин ракIарихъ бегьем вахт пучуниз мажбур жезва. КIвалахал алай инсанри иллаки, яргъал вахтунда нубатда акъваздай вахт авачирвиляй, чпин сагъламвилиз са артух фикир гузвач. Идалди, бубайрин мисалда лагьанвайвал, кике ахъайдай тIвал сара ахъайда. Бедендин гьал лап пис жедалди чараяр аквазвач. Белки, гила гьалар хъсан патахъ дегиш жен…
“Госкъуллугъ” портал кардик акатайдалай кьулухъ республикадин здравоохраненидин хиле хъсанвилихъ хьанвай дегишвилерикай чна Дагъустандин здравоохраненидин министерстводин республикадин медицинадин информационно-аналитический центрадин гьисабунар кьадай техникадин рекьяй директордин заместитель Руслан Мегьамедовавай лугьун тIалабна.
Адан гафарай малум хьайивал, РД-дин здравоохраненидин министерстводи агъадихъ галай къуллугъар, электронный къайдадикай менфят къачуна, кьилиз акъудзава: Дагъустан Республикадин здравоохраненидин къурулушда кIвалахзавай ксариз пешекарвилин категория гун, тайинарун ва ам вахчун; фармацевтикадин кIвалахдиз лицензияр гун; аптекайриз электронный рецептар кхьин ва рекье тун; духтурдин кьилив фин патал нубатда акъвазун; агьалийриз медико-социальный экспертиза кьиле тухудай направленияр гун, гьакIни медико-социальный экспертиза кьиле тухунин жигьетдай арза кьабулун, инвалид яз гьисабнавай касдин медико-социальный экспертизадин актунай выписка гун ва икI мад.
“Госкъуллугъар” порталди вилик еримишзава, мукьвал гележегда адан куьмекдалди чаз духтурдиз кIвализ эвер гудай, кIвалахал акъваздай ва гзаф маса къуллугъарни, регьятдаказ ва вахт кьенят авуналди, къачудай мумкинвал жеда.
Духтурдин патав фин патал нубатда акъвазун
Къенин юкъуз здравоохраненидин хиле “Госкъуллугъар” порталдин куьмекдалди виридалайни гзаф менфят къачузвай къуллугъ-духтурдин кьилив фин патал нубатда акъвазун я. Электронный жуьреда нубат кьадай мумкинвал 2013-йисалай инихъ авайтIани, агьалийри адакай анжах мукьвал вахтара менфят къачуз башламишнава. Агьалияр патал им еке къулайвал хьанва, гьикI хьи кIвале ацукьнавай ва я кIвалахал алай касдиз вичиз хуш акур поликлиникада, лазим духтурдин патав фидайвал къулай вахт хкядай мумкинвал ава. И карди духтурдиз вичин кIвалах дуьз тегьерда планироватдай мумкинвални гузва. Эгер пациентдиз-духтурдин куьмек лазим атанвай касдиз-духтурдин патав мад сеферда атунин лазимвал аваз хьайитIа, духтурдивай вичивай и кар кьилиз акъудиз жеда, яни порталдин куьмек галачиз (пациентдиз къулай вахтунда ам духтурдин патав къведайвал) кхьиз жеда.
— Духтурдин патав фин патал гьамишалугъда къуллугъар къачунин мураддалди са тайин поликлиникадихъ галкIурун лазим я. Медицинадин идара рикIиз кIандайди хкягъиз жеда: яшамиш жезвай чкада авайди ва я финин патахъай къулайди. И кар патал виликдай физвай поликлиникадиз арза кхьена, яни виликдай физвай поликлиникадиз хабар гана кIан жеда. ИкI, виликрай кIан хьайи медидарадиз фин патал нубатда акъваздай ихтияр авай, са тIимил вахт идалай вилик медицинадин къурулушда арадал гъанвай цIийивилерин нетижада пациентдиз анжах вич галкIурнавай поликлиникадин духтурдин кьилив фин патал нубатда акъвазиз ва адан куьмек къачуз жеда, — гъавурдик кутуна чун Руслан Мегьамедова.
Адан гафарай хкатзавайвал, са тIимил вахтарилай чаз виликдай ва исятда авай шикил ахквадач, яни духтурдин кьилив фин патал яргъал вахтунда нубатда акъвазунин чарасузвал амукьдач. И кар цIийи къайдади эвезда.
— Электронный нубатдин лайихлувал мадни а кардикай ибарат я хьи, духтурдиз вичин кьилив атун лазим тир пациентдикай малумат аквазва, адаз вичи кьабулун тешкилдай: карточка гьазурдай, адан карточкадихъ галаз таниш жедай (азарлувилин тарих чирдай) мумкинвал жезва,- алава хъувуна Р.Мегьамедова.
Электронный нубат гьикI кьада?
ЦIийи къайдада нубат кьун, яни духтурдин кьилив фин патал “Госкъуллугъар” портал (ана гьикI регистрация ийидатIа, “Лезги газетдин” алатай нумрада кхьенва) ва ана “Зи сагъламвал”, ахпани чи регион “Дагъустан Республика” ачухна кIанда. Идалай кьулухъ чи республикада авай вири поликлиникайрин сиягь акъатда. Ахпа са четинвални авачиз кар давамариз жеда — духтурдин патав фидай вахт хкяда.
Директордин заместителди къейдзавайвал, виликдай пациентдивай региональный порталдикай менфят къачуна духтурдин кьилив фин патал кхьиз жезвай, амма региональный порталдин кIвалах вилик тухвайдалай кьулухъ, “Госкъуллугъар” порталда регистрация авунин чарасузвал ава. ИкI, адан гафарай аквазвайвал, “Госкъуллугъар” порталдихъ духтурдин кьилив фин патал кхьинин кIвалахдал гьалтайла мадни къулайвал ава, нетижадал гуьзчивал ийизни регьят я ва хабар гузвай чар (уведомление) вахтунда хквезва.
Медицинадин къуллугъар гьикI къачуда?
“Госкъуллугъар” порталда регистрация авунин ва я авторизациядин код къачунин кIвалахар республикадин поликлиникайра кьиле тухузва.
— Республикадин минздравдик акатзавайбур тир медицинадин 100 идарада алай вахтунда къуллугъар ийидай центраяр ачухнава, анра регистрация ийидай мумкинвал ава. Лазим атай дуьшуьшра идарадин къуллугъчийри и кар ийиз куьмекда. Ихьтин центр РД-дин здравоохраненидин министерстводани
ачухнава.
Р.Мегьамедова мукьвал гележегда Дагъустанда кардик кутун планламишнавай цIийи къуллугъдикайни лагьана. ИкI, 2018-йисан сад лагьай кварталдин эхирриз, “Госкъуллугъар” порталдикай менфят къачуналди, духтурдиз кIвализ эвердай мумкинвални жеда.
Надият Велиева
