Уьмуьрдин рекье инсандал жуьреба-жуьре татугайвилер гьалтзава. Абурукай сад начагъвал я. “Сагъламвал виридалайни чIехи девлет я” гьавайда лагьанвач. Инсан сагъ хьайила, адавай, Аллагьдин кьадардалди, гзаф крар кьилиз акъудиз жеда.
Начагъ хьайила, сагъламвал мягькемар хъувун са акьван регьят крарикай туш. Малум тирвал, инсандин организмда ивиди кьетIен чка кьазва. Ивидилай гзаф крар аслу я.
Чи йикъара туьквенрай маса гузвай недай саки вири суьрсетрик, гьатта базарда авай емиш-майвайрикни, жуьреба-жуьре химикатар ква. Абуру инсандин ивидин еридиз пис патахъай таъсирзава. Иви михьиди хьунихъ инсандин сагъламвал патал еке метлеб ава. Иви михьдай къайдайрикай сад гьиджама я. Ам вуч лагьай гаф я?
Араб чIала “гьиджама” гафунихъ, гафба-гаф таржума авурла, “иви фитIинун” мана ава. Медицинадин илимда и къайдадиз махсус банкайрин куьмекдалди инсандин бедендин жуьреба-жуьре чкайрилай иви къачун лугьузва.
Гьиджамадихъ къадим тарих ава. Мусурманрин арада и къайда Мугьаммад Пайгъамбардин девирда машгьур хьана. Гьиджамадикай Пайгъамбарди лагьай гафар, гьадисаярни чи йикъарал агакьнава. Мисал яз, абурукай сада икI лугьузва (мана): “ВиртIедани гьиджама авуна зи уьммет патал дарман ава”.
Мугьаммад Пайгъамбар вични и кардал машгъул хьайиди я. Ада вичиз агъу гайила, кьилин ва кIвачерин тIалар авайла, гьиджамадикай менфят къачуна. Идалай кьулухъ иви михьдай и къайда мусурманар патал суннадиз элкъвена.
Гьиджамадин куьмекдалди са жерге азарар сагъариз жеда. Мисал яз, хондроз, радикулит, давление, далудин, кьилин, кIвачерин тIалар ва мсб. Чи йикъара бязи уьлквейрин клиникайра инсан сагъар хъувунин тежрибада и къайдадикай гегьеншдиз менфят къачузва. Медицинадин илимда гьиджамадихъ сагъар хъувунин карда еке къуват авайди тестикьарнава.
Гьиджама ийизвай ксарин иммунитет хъсанди, дамарра ивидин гьерекат къайдадик жезва.
Финко лугьудай са духтурдин гафаралди, юзан тийизвай чкада авай яд фад чIур жеда. Ивини гьакI я. Беденда ивидин гьерекат къайдадик кваз хуьн патал гьиджама авун кутугай кар я. Ада дамарра тромбар арадал атунин вилик падни кьада.
Лагьана кIанда, гьиджама авун вири инсанрихъ галаз кьазвач. Бязибуруз адакай зарар хкатда. Кьилди къачуртIа, аялриз, зайифбуруз, кIвачел залан дишегьлийриз, гьалдай аватнавайбуруз, шекердин диабет авайбуруз, ифин алайбуруз ва мсб.
Сагъламвал хуьн патал духтурри йиса, гьич тахьайтIа кьве сеферда гьиджама авун меслятзава.
Гьиджама ийизвай пешекаррин фикирдалди, ам вацран кьвед лагьай паюна авуртIа, хъсан я.
Мугьаммад Керамов,
Кьурагь райондин Штулрин
хуьруьн имам
