Чи бубайрин яшайишдай

Шикилдай аквазвай алат халкьдин арада “къеткъетI” тIвар алаз машгьур я. Винел патан акунрай цIапандиз ухшар ятIани, къеткъетIдин везифа масад я. И алат Ичинрин хуьре авай тарихдин музейда ава. Анин регьбер, хуьруьн имам Ариф Рустамован гафаралди, кьвечхел кIарасдин кьве кьил сад-садахъ галаз симини алакъалу ийизва. А сими­нал, юкьвай тIеквенар акъудна, я мегъуьн, я хъархъун кIарасдикай раснавай шуькIуь ва гъвечIи кIалубар (цIапурдиз ухшар) гьалдзава. И алат гъиле кьуна юзурайла, симинал алай кIарасдин кIа­лубри хъсан ва хци ван ийизва. Вилик девирра бубайри ихьтин алатрин куьмекдалди дигмиш хьанвай къуьл авай никIериз къвезвай нуькIер кухунардай. Асул гьисабдай и алатар аялрив вугузвай. Абуру, никIиз мукьва хьана, къеткъетIар юзурдай. Хци ванци нуькIер гьасятда кухунардай.

Лагьана кIанда, къеткъетI лугьудай затI (бязи гафарганра гъетIгъетI яз гьатнава) регъуьн чIут­хвардихъни жеда. Гьадани, ихтилат физвай къет­къетIди хьиз, кIевиз ванда. Амма регъуьн къет­къетI­дин везифа масад я: адан куьмекдалди ре­гъуьн къванцел къуьл аватзава.

Вучиз ятIани, лезги чIалан гафарганра “къет­къетI” гафунин анжах са мана къалурнава. Амма адахъ кьве мана авайди чаз лезги шаиррин, гьикаятчийрин эсеррайни чир жезва. Мисал яз: “Зи дуст ангье, а ванзавай къетIкъетI я…” (Хуьруьг Тагьир). “КъетIкъетIри бицIи къазмадал ван акьал­дарнавай…” (Мегьамед Садикь). Лагьана кIан­да, Б.Талибован гафарганда “къеткъетI” яз гьат­на­ватIани, литературадин бязи эсерра и гаф “къетI­къетI” ва “гъетIгъетI” хьизни гьатнава.

“КъеткъетI” гаф “къеркъетI” гафунихъ галаз какадарна виже къведач. Кьвед лагьайдахъ маса манаяр ава: фитедай кьацIанвай сарин тил, баш­кIул. Михьи тушир, чиркин инсандизни къеркъетI лу­гьуда.

Агьмед Магьмудов