Сочи шегьерда  рахунрин (дискуссийрин) “Валдай” клубди кIвалахдай чIавуз “Россия ва исламдин алем: кьве терефдини къугъвазвай роль ва сада-садаз таъсир авун” темадай махсус сессиядин заседание кьиле фена. Адан сергьятра аваз Дагъустандин Кьил Владимир Васильев рахана. Идан гьакъиндай “Лезги газетдиз” РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин  пресс-къуллугъди хабар гана.

Мярекатдин иштиракчийри “Россиядинни исламдин алемдин арада авай алакъайриз талукь месэлайрай чпин фикирар лагьана. “Валдайда” сифте яз махсус сессияр и клубдин кIвалахдин цIийи терефриз талукьарнава.

Кесерлу “Россия — 24” телекомпа­ниядин сессиядин нетижайриз баян гуналди, Владимир Васильева къейд авурвал, къецепатан са жерге уьлквейра лап муракаб гьалар арадал атанва, гьа са вахтунда Россияда гьалар пайгардик акатнава.

“И темадай ахтармишунар кьиле тухузвайбуруз ашкара тирвал, Россияда исламдихъ галаз алакъалу месэладикай  чIуру ниятар аваз  менфят къачун патал авур алахъунар нетижасузбур хьана. Им са жерге себебрихъ галаз алакъалу я. Алай йисуз Дагъустанда чна бандитрин международный кIеретIар кукIварайда­лай инихъ 20 йис тамам хьун къейдна. 1999-йисуз халифат тешкилунин  ниятар аваз Махачкъаладиз къвез алахъай международный террористрин хура жергедин дагъустанвияр акъвазна. Федеральный къуватрин, армиядин, махсус къуллугърин куьмекни галаз абуру терро­рист­риз кIе­велай кьулухъди рум гана. Гьа чIа­валай чи уьлкве, гьа гьисабдай Кеферпатан Кавказ,  терроризм лугьудай завалдикай азад авунин кIвалах башламиш хьана”, — баян гана Владимир Васильева.

Ислягьвилин гьалар тайин хьун жуь­ре­ба-жуьре динрин ва жуьреба-жуьре халкьарин векилар сад-садав сабурлудаказ эгечIунихъ галаз алакъалу авуналди, Дагъустандин Кьили и барадай регионда чуьруькар арадал къвен тийизвайдан гьа­къиндай малумарна. И карди лагьай­тIа, адан гафаралди, гзафбур тажубар­зава.­

“Гзаф дуьшуьшра милли месэладикай чIуру ниятар аваз менфят къачуни гьалар пайгардикай хкудзава. Гьавиляй алай вахтунда маса уьлквейра яшамиш жезвай хейлин ксари гьа и кар гьалар пайгардикай хкатунин бине, себеб яз гьисабзава. Россиядин тежрибади лагьай­тIа, гьакъикъат масад тирдан гьакъиндай шагьидвалзава. ЦIуд йисара, гьеле пачагьдин девиррилай инихъ чун — хаш­параяр, мусурманар, маса динрин векилар — санал яшамиш жезва. Чи уьлкведа саки 200 миллет ава. Россиядин чIехи пай агьа­лияр хашпараяр, 20 миллиондив агакьна ватандашар мусурманар я, маса динрал амалзавай ксарни ава. Жуьреба-жуьре динрал амалзавай чи вири ­агьалияр ислягьвилелди яшамиш жезва”, — къейдна субъектдин руководи­телди.

Сессиядикай вичин фикирар лугьуналди, Владимир Васильева пешекар политологрин ва экспертрин иштираквал аваз кьиле фейи рахунар  менфятлубур, гайи суаларни итижлубур хьайиди къейдна.

“Къе заз Кембридждай тир профессорди чина милли лишандиз килигна ­чуьруькар арадал атунин барадай гьихьтин гьалар аватIа, гьадаз талукь суал ­га­на. Чи­на милли лишандиз килигна ­чуь­руькар хьайиди туш, Дагъустанда алай вахтундани ахьтин чуьруькар авач. Чилиз, циз талукь месэлаяр милли лишандихъ галаз алакъалу ийиз алахъунин дуьшуьшар гьалтзава, амма гьакъи­къатда милли месэладихъ галаз абурун гьич са алакъани авайди туш”, — инанмишвал къалурна региондин руководителди.

Агакьнавай тежриба маса уьлквейрани гьикI раиж ийиз жедатIа, гьадакай рахуналди, РД-дин Кьил, мисал яз, Сирияда авай гьаларал акъвазна. Адан гафаралди, Россияди Туьркиядихъ ва Ирандихъ галаз санал кIвалахунин ва чкадин агьалийрини тереф хуьнин нетижада и уьлкве гьалар пайгардикай хкудзавай къуватрикай азаднава. Алай вахтунда ана  гьукум тестикь хьанва ва Сирия  адалатлу, вилик финин хъсан гележег авай пачагьлугъдиз элкъвезвайдахъ инанмишвал къалуриз жеда”, — алава хъувуна региондин Кьили.

Жуьреба-жуьре миллетрин ва жуьреба-жуьре динрин векилар ислягьвилелди санал яшамиш хьунин сир, гьар гьикI ятIани, квекай ибарат ятIа, адаз талукь суалдиз жаваб яз Владимир Васильева къейдна: “Шарли Эбдо” тешкилатдин журналистри акъудай хьтин кьуьруьк ва я му­сурман дишегьлийрин парталриз талукь яз бязи политический деятелри авур хьтин мукъаятсуз рахунриз чина чка хьун фикирдиз гъун четин кар я. Чина ахьтин крариз рехъ гун мумкин туш. Сада-садаз гьуьрметна кIанда”.

* * *

И йикъара Сочида кьиле физвай  рахунрин “Валдай” клубдин нубатдин XVI заседанида иштирак авур Дагъустандин Кьил Владимир Васильев форумдин майдандал регион вилик тухуник чIехи пай кутур дагъустанвийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана.

Кьилди къачуртIа, умуми образованидин тешкилатра чирвилерин барадай къуллугъар авунин (“150 школа” проект) ери хкажунихъ элкъуьрнавай проектар кьилиз акъудунин карда активдаказ иштирак авур  дагъустанвийрин лайихлувилер республикадин Кьилин патай  чухса­гъулдин чарар гуналди къейдна.

Абурун арада “НафтаГаз” АО-дин (Москва шегьер) генеральный директор Ислам Назаралиевни ава. Адан иштираквал аваз Махачкъалада 5-нумрадин гзаф хилерин лицей, Дагъустандин Огни шегьердин 3-нумрадин школа, Унцукул районда —  Зиранидин  ва  маса  районрани школаяр ремонтна. Чухсагъулдин чарар Гергебил райондин Аймаки хуьруьн школа ремонт авунин карда куьмекар гайи, Волгограддин областда РД-дин алиш­веришдин векил тир Мегьамед­расул ­Халадаевав, вичин куьмекдалди Гергебил райондин Могохдин СОШ, ­Гумбет районда Чиркатадин ва Цилитлидин школаяр, гьакIни Хунзахдин СОШ ремонт авур “Каспий — Дагъустан” компаниядин (Краснодардин край) гендиректордин ­заместитель Мегьамед Сааевавни ­агакьна.

«Лезги газет»