Гьуьрметлу дустар!

Гад алатна, зулун йикъар алукьнава. Чун вири фадлай мектебриз хтанва. Тарсари чи фикирар яргъариз, гьатта космосдин бушлухриз акъудзава. Амма чун чилел ала. Чна кIелзава, кIвалахзава, ял язава, муаллимриз, диде-бубайриз гьуьрметзава, герек хьайила, куьмекарни гузва.

Зулун бегьерар тIимил туш. Зулу чаз булдиз яр-емиш, келем-картуф, газарарни чугъундурар, харарни пахлаяр, къабахар багъишзава. Атирлу вахт я зул. Таму-тара чпин дун, рангар дегишарзава. Кьуьд къвезвайдакай хабар гузва.

Чун зулун рангари, гьавайри гьейранарзава. Эхь, илгьамдар я зул! Гекъигун авачир художник ва манидар…

Вилик квайди октябрдин варз я. Ада чаз чи муаллимрин югъ-сувар багъишзава. Мубаракрай вири муаллимриз и югъ!

Куьнени, играмибур, муаллимар тебрикун рикIелай алудмир. Виридалайни хъсан тебрик ва савкьат хъсандиз кIелун ва низамлувал я.

 

Сифте сефер — мектебдиз!

 

Сифте сефер мектебдиз

Атанва зун ажебдиз!

Гуьгьуьл тIарам куькзава,

Къелем хьиз я цуькзавай!

 

Хиве кьазва, дустар, за —

Чирда вири тарсар за.

Низамдив жув уртахда,

“Вадар” анжах хутахда!

 

Мектебдани, кIвалени,

Рахурда за магьлени:

— Им чи хтул Сайгид я!

Халис хва я, Игит я!

 

Мягькем хьурай ислягьвал,

Такурай чаз куьлягьвал.

Хъсан крар бубайрин

Давамарда рухвайри.

 

Гьар са бала сагъ хьурай!

Кьилел чими рагъ хьурай!

Автор: Мерд АЛИ

 

ГъвечIи кIелербан

 

Къуншид аял — тIвар Парваз,

Масадбуруз дамахиз,

Вичин бубадихъ галаз

Фена гатуз яйлахдиз.

 

Чубанри гъвечIи мугьман

Кьабулна хушвилелди.

Хьухь лугьуз чаз кIелербан,

Амукьа ина зулалди.

 

Акур чарчар булахар

Парваз гзаф шад хьана,

Амукьна ам яйлахда,

Чубанривди сад хьана.

 

Гьар пакамахъ къарагъиз,

Ам векьера къекъвена,

КицIеризни гьарайиз,

КIелерихъни гелкъвена.

 

Гьа икI гадни — чими вахт,

Акъатзавай атана,

Кьабулзавайд зулу тахт

КIелербанди кьатIана.

 

Хуьруьн чубанрихъ галаз

Гад  акъудна мешребдиз,

Чир хьанвай чи Парвазаз

Хъфидай вахт мектебдиз.

 

Чубанрини хвеш аваз

Бул куьмекдай алхишна.

Чпин патай, пишкеш яз,

Парвазаз кIел багъишна.

 

Алиярни чIижер

 

Са пакамахъ Алияр

Вичин бубадихъ галаз,

Авай чпин куьнуьяр,

ЭкъечIна шаддиз салаз.

 

Дигиз фейла халияр,

Буба салан кьилевай,

Тек амукьай Алияр

КIасна чIижре вижеваз.

 

Бубади и арада,

ЧIижер мад къвез акурла,

“Туф-туф” ийиз, гумадив

Абур яргъаз чукурна.

 

Секинарна гъвечIи хва —

Шехьиз авай Алияр,

ЧIижрен, адан кефи хай,

Акъудна регъ куьнуьдай.

 

Ахпа кIвализ хкана,

Регъ атIана чукIулдив,

Вични гзаф шад хьана,

Вирт эцигна столдал.

 

Алияра, дуьз вад тIур,

Атир галай тIуьна вирт.

Экъисна хьиз вилик хур,

Авуна икI веревирд:

 

“Чи салавай куьнуьяр

Бул виртIедин кIватIар я,

КIасайла жедатIан тIар,

ЧIижер  хъсан затIар я!..”

Автор: Нариман Къарибов

 

КIвалинбур

 

Санал ала кIвалинбур,

Къайгъуяр я къалинбур:

КIан хьайивалд куьмек чи,

Къарагъда чун дирекдиз…

Бадедиз фу чрада,

Дидедиз гам храда,

Вахаз кIвалер шткида,

Дахдиз газет хкида.

Фу недайла, вирида

Гъил чуьхуьда михьидаз.

Ахпа санал яда ял,

ТIимил жеда кIвале къал…

М.Майраман шикилдиз баян гайиди Мерд  Али я

 

Фригърин цIирер

Мурабайрин варз

Чи патара гзаф майваяр августдин вацра тIямлу ширедив ацIузва. Чаз июлдин вацра агакьзавай ичерни ава. Абурун сорт завай лугьуз жедач. Халкьди абуруз “гатун ичер” лугьузва. ГьакI лугьунни дуьз я, вучиз лагьайтIа абур лап гьа гатун юкьвара жез­­ва. Чебни гьихьтинбур! Яру, хъипи ва къацу рангар какахьнавай абур, белки, нуьгведин ичериз ухшар я жеди. Гзаф йисара абурукай зи дидеди вижевай компотар ийизва. Дуьз лагьайтIа, “компот” гаф лезги чIала “ангула” тирди заз Майрудин Бабаханован “Лезги чIаланни урус чIалан словардай” цIи чир хьана. Яни цIи чна сифтени-сифте гатун ичерикай ангулаяр авуна.

Мумкин я, икьван рикI алаз за зи каникулрин вахтуникай кхьидачир, эгер, диде кьилел алаз, цIинин вири ангулаяр ва му­рабаяр за авуначиртIа.

Августдин варз гзафни-гзаф мурабайринди хьана. Дидеди заз чумалдин, инжилдин мурабаяр ийиз чирна. Абурузни чпин сирер ава кьван. Гьамни алакьун ва тежриба кIанзавай кIвалах я. За умудзава хьи, мектеб куьтягьдалди ахьтин варцар садни-кьвед жедач. Зазни дидеди, вичиз чирайди хьиз, хъуьтIуьн гьазурвилер ийиз чирда.

Ширинат  Тажибова, 7-кл.

 

Лекьер — балугъчияр

Каникулар куьтягь хьанвачир. Ийидай са ахьтин кIвалахни авачир: салан бегьерар кIватI хъувунвай, багъдинбур хьанвачир. Гьавиляй, вахт аваз акуна, чун, са шумуд гада, ялни яда, футболни къугъвада лагьана, къарасудал фенвай.

Кьве къерехни нацIари кьунвай къарасудин гьамга хьтин яд вичин ериш кьуна авахьзавай. Чун лагьайтIа, цинни тамун арада авай ачух майдандал, гьарай ацалтна, тупунин гуьгъуь­на гьатнавай. Галатун са акьван гьиссзавачиртIани, чна ял ягъун кьетIна.

Суфрадихъ ацукьнавай чи фикир кьве лекьре чпел желбна. Абур, агъуз жез, къарасудин нацIара квахьзавай, ахпа мадни ца­вуз хкаж хъжезвай. Нубатдин сеферда цавуз эхкъечIай абуру  та­мухъди лув гана. Чи вилни, абур мад хкведач лагьана, лекьери­хъай атIанвай. Амма ваъ, чна гьеле фу тIуьна куьтягьдалди абур мад цава пайда хъхьана. Са кьадар кьакьанра чархар гайидалай­ кьулухъ лекьер, тади квачиз, агъуз эвичIна, гьа дехьнен нацIа­рив­­ ахгатна. Са акьван вахт арадай тефенмаз, лекьерикай сад, къармахра юкьван чIехивал авай балугъни аваз, тамухъди хъфена.­

Лекьерин сир чириз кIан хьайи чун нацIарив агатна. Чакай аян хьайи кьвед лагьай лекь заландиз цавуз хкаж хьана. Чаз чир хьайивал, къарасудин кьери чкадилай элячIиз кIанзавай кIезрияр лекьери кьазвай.

Мурад  Алимирзоев, 7-кл.

 

Къаравул сикI

Каникулрин вахт тир. И чIавуз чинра йиферни кваз чимибур жеда. Гьавиляй чун гьамиша пенжерар ахъаз ксуда: михьи ва серинвал квай йифен гьавади инсандиз ширин ахвар ва бедендин кьезилвал багъишзава.

Са йифиз, лап геж хьиз, гьаятдин кьиле авай демекда гьеле секиндиз ацукьнавай верчерик къал акатна. Къудгъунна, гьаят­диз эвичIай дахдиз гьарниз сад акъатнавай верчерилайни­ гьаятдин чилиз чкIанвай цIакулрилай гъейри мад са затIни акунач. Тухвай вечрен гьайифди чун са тIимил теспачани авунвай­.

— Зи мез чилел аватна, кицI хуьх лугьудай кьван. На заз яб ганач, — лагьана дидеди дахдиз.

— КицI за гьа и йикъара жагъурда. Тади къачумир.

Садра йифен кьуларилай алатнавай. Мукъаятвал хуьзвай бубадиз гьаятдай са гьайвандай гьарай акъатай ван хьана. Тадиз а ванцел фейи адаз демекдин вилик мукьуфдивди къянавай ракьара сикI гьатнавайди акуна. Белки, фицакьан чуь­нуьхгумбатI, амалдар туштIа?!

Бубади гьайванрин духтурдин куьмекдалди сикIрел хьанвай хер-кьацI сагъар хъувуна, амма азад хъувуникай гьич фикирни авунач.

Исятда зунжурда авай сикIре чи гьаятда къаравулвал ийизва: верчерни саламат я, сикIни — тух.

Саид  Куьребегов, 7-кл.

 

Сергей халудин амал

Ярославль шегьерда кIелдай вахтара зи дахдихъ галаз гзаф миллетрин студентри дуствилин алакъаяр хуьзвай.  Вуз куьтягьайдалай кьулухъни абуру, яргъал­ йи­сара, арада хьайи дуствал давамарзава. Вири къвез­вачтIани, дахдин бязи дустари чал гилани кьил чIуг­вазма.

Нубатдин мугьман Костромадай тир Сергей хьана. Адаз чи хуьр, агьалияр, Лезгистандин мезреяр гзаф бегенмиш хьанвай­.

Са юкъуз ада завай, “дядя” лезги чIалалди гьикI жезва лагьана хабар кьуна. Ахпа заз меслят къалурна: “Заз Сергей халу лагь. Зазни лезги гафар чир хьурай”.

Са юкъуз чун Самурдин вацI гьуьлуьк акахьзавай чкадал фе­на. Анин гуьзелвал михьи це чпиз чамарарзавай балугърин лужари артухарзавай. И шикил акур дахди, къармахар кьунач лугьуз, гьайиф чIугвазвай. Сергей халу чалай амалдар хьана. Сифте ада тIвалар атIана, абур чиле элкъвена акIурна ва ахпа, арайрай маса тIвалар тваз, са кьил шуькIуь гъвечIи куткун хьтинди храна­. Куткундин шуькIуь кьилел вичин перем акьалжна. Кьве патай ам чав кьаз туна ва вичи, куьс гуз, балугърик къалабулух кутуна. Алахъунар гьаваянбур хьанач: чна юкьван чIехивал авай 6 балугъ кьуна. И карди неинки зунни дах, Сергей халу вични гьевеслу авунвай.

Аскер  Сефиханов, 7-кл.