Ван авуна

29-декабрдиз акъатай “Лезги газетдин” эхиримжи 52-нумрада чи бажарагълу шаир ва публицист Мерд Алидин “Хъурт” фельетонди 4-чина лайихлу чка кьунва.

Фельетондин мана яшайишдиз талукьди я. Кьилин фикирдин гъавурда дуьз акьун автор­ди вичин метлеб яз эцигнава. Кар кьиле физвай майдан — вири уьлкве. Кьилин игитарни — ватандашар. Амма авторди абур кьве патал пайнава: азарханайриз катзавай яхунбур, машинраваз хъуртаривай яргъа чкаяр кьазвайбур. Яни кьве хилен игит, кьве къамат. КIандайвал маналуни ая, кIандайвал чарани, кIан­дайвал гъавурдани акьукь.

Сифте кьиляй авторди хъурт вичин халис рамкада твазва, ахпа рамка гегьенш жезва ва гуьгъуьнлай ам амукьзавач. И кардини автордин фикир гегьен­шарзава, гьакъикъатдал гъизва. Яни ам, тади къачун тавуна, чи къенин гьерекатрал элячIзава. Адал­ни вири рази тирди хьиз же­мир квез. Авторди кхьизва: “Арзаяр фена кьуд патаз: михьи­вилерин идарадиз, полициядиз, инспекциядиз, мэриядиз. Са бязибур прокуратурадивни, депутатрин комиссиядивни агакьна жеди”. Чаз аквазва хьи, гьич са идарадини арзайриз фикир гузвач, къанунсуз крарин вилик пад кьазвач. Артухлама идарайрин сагьибри хъуртак хуькуьрзава, эйбежер цIай къати ва инсафсуз ийизва. Вучиз? И кардин себебарни ачухбур я: балугъ кьилелай чIур жедайвал, идараярни, чIе­хи къуллугъчийрилай башламишна, карсуз гьакимриз эл­къвез­ва. ЯтIани абур гьерекатра аваз аквазва. ЯтIани абуруз тек са чпин ван къвезва, патав гвайдан сузадин ваъ. Гзаф вахтара сарар чIехибуру кацериз кIирер къалурзава. Вучиз? Арза-ферзе тавун патал, кис хьун патал. Чпив секинвилелди нез тун патал. И вахтунда, рикIера къукърумар аватIани, вири ислягь жезва, кисзава, секин жезва. Амма а секинвал тапанди, теселлидинди я.

Авторди кхьизва: “Белки, чун вири винелай гьакьван михьиди, къулайди, ацIайди, гуьзелди яз аквазвай, амма датIана гумни ялав кваз кузвай, винел акъуд тийиз, къеняй нарази, гьамиша са низ ятIани зиянни гузвай “хъурта” аватIа? “Ваъ” ла­гьай­тIа, заз зун ягъалмиш жезвайдини чизва. Тестикь хьун патал са гъвечIи мисал гъин. Исятда дяведин гьерекатар кьиле физва, ятIани халкьдиз дарвал авач. Амма бязибур а дарвал арадал гъиз алахънава. Килиг куьн садра чи базарринни туьквенрин къиметриз. Алверчийрин руь­гьер­ни кваз къанихвилин хъуртара гьатнава. Гьардаз вичин хъурт ава. А хъурт я ахцIузмайди туш, я китIизмайди. Артухлама ада чи общество гужуналди ку­тIурзава. КутIуриз алахънава. Куь­не садра фин-хтунизни улакьриз вил вегь. Гьанани хъуртар чIехи жезва. Абура вагьши буьтIруьк — къанихвал, нефс, азгъун жезва. Гьабурни ахцIузмач. Аждагьанриз элкъвезва. Коррупциядиз вичин хъуртар ава. Бинеяр мягькем, чебни кьакьан. Акакьзавач абурук садан тIемни. Абурухъ гьулдандин къалханарни ава, турарни. Им уьлкведин виридалайни чIехи хъурт я. Адан ни къанун я, гум къанун я, ялав къанун я.

Мерд Алидин фельетонди чи уьмуьрдин гзаф терефарни къатар къарагъарзава. Чил гатфарин цани хьиз. Ам ни ва гьикI кьабулзаватIа, гьар садан аннамишунрилай аслу жеда. Амма къе чун гьар сад зибилдин есир я. Чун ни азадрай? Чир хьухь, тек са чна.

Абдул  Ашурагъаев,

Дагъустандин лайихлу муаллим