Гьахълувал хуьз
Журналист. Вуж я ам? Гьихьтин пешедин иеси я? Тестикьарнавай делил я: журналист печатдин изданийрин, телевиденидин, радиодин куьмекдалди жемиятдив кIватIнавай, ахтармишнавай гьакъикъи малуматар агакьарзавай, уьлкведин, жемиятдин уьмуьрда кьиле физвай вакъиайрикай дуьздаказ, гьахълувилин бинеяр вине кьуна, кхьизвай пешекар я. Адан кьилин везифайрик кIелзавайбурув, яб акалзавайбурув гьакъикъи, важиблу малуматар агакьарун акатзава. Журналистри сиясатдин ва халкьдин майишатдин вири хилериз талукь месэлайрикай кхьизва.
Къе гзаф политикри, экспертри къейдзавайвал, журналиствилин пешени хаталудаз элкъвенва. Идан гьакъиндай дуьньяда, Россияда ва Дагъустандани эхиримжи йисара гзаф журналистар телеф авуни успатзава. Ихьтин вагьшивилерал эхир эцигун, журналистар жуьреба-жуьре къурхуйрикай хуьн патал 1958-йисуз Журналистрихъ галаз рейсадвилин международный югъ тайинарнай. Гьар йисан 8-сентябрдиз вири дуьньядин майданда и югъ къейдзава.
8-сентябрь са гьихьтин ятIани дуьшуьшдай тайинарнавай югъ туш. 1943-йисан гьа и юкъуз Берлинда 1942-йисан апрелдин вацра гестаподи кьур Чехословакиядин журналист, публицист, компартиядин активный член Юлиус Фучик тарагъаждиз акъудна. Нацистрин къазаматрани викIегь журналистди вичин пеше давамарнай, «Гарданда тарагъаждин еб аваз кхьей репортаж» ктаб гьазурна. Кьейидалай кьулухъ, 1950-йисуз, гьа ктабдиз международный ислягьвилин премия ганай.
Дуьньядин вири пипIера жуналистрин рейсадвилин югъ къейдзава. Абур санал кIватI жезва, съездар, конференцияр, элкъвей столар тешкилзава, сада-садан тежриба чирзава, машгьурвал къазанмишнайвабуруз дуьзгуьн къимет ва шабагьар гузва. Журналистрал къанлувилин гъил хкаж тавун патал дуьньядин вилик-кьилик квайбуруз эвер гузва.
Иллаки эхиримжи йисара дуьньядин майданда журналистрив эгечIзавай тегьер, гьайиф хьи, лап писди, чIуруди я. Абурун ихтиярар, хатасузвал хуьн лап четин хьанва. РагъакIидай патан уьлквейра Россиядин журналистрив гьахъсуздаказ эгечIзава. Абуру чпин пешекарвилин везифаяр кьилиз акъуддайла, манийвилер арадал гъизва. Чи журналистри лап четин шартIара кIвалахзава. Ихьтин татугай гьаларикай международный талукь къурулушриз (ЮНЕСКО, Европадин Совет, ОБСЕ ва масабур) хабар гузватIани, абуру япара тупIар твазва, вилер акьалзава. Коллективный западди журналистриз талукь яз рехъ гузвай кьван чIуру крар такурдай кьазва. Лап кIеви жуьреда цензурани кардик кухтунва.
Украинада цIийи фашистар пайда хьайидалай гуьгъуьниз гьукумдин кьиле авайбуру гьахълу гаф гваз майдандиз экъечIзавай СМИ-рин изданияр агална, кьилди-кьилдин журналистар кIвалахдикай магьрумна. Масадбур четин шартIара туна. Дяведин махсус серенжемдив эгечIайла, журналистрал гъил хкажун къадагъадин кар ятIани, чиз-чиз абурал гьужумарзава. Кьвед-пуд йисуз, чпин везифаяр кьилиз акъуддайла, телеф хьайи журналистрин кьадар гзаф я. Абурукай бязибур къе рикIел хкун кутугнава: «Россия сегодня» МИА-дин военкор Ростислав Журавлев, «Таврия» телеканалдин журналист Олег Клоков, «Известия» газетдин къуллугъчияр Семен Еремин, Александр Мартамьянов, Александр Федорчак, НТВ телеканалдин оператор Валерий Кожин, портал NEWC.RU-дин фотожурналист Никита Цицаги, 1-телеканалдин журналист Анна Прокофьева, «Народная газета» газетдин редактор Юлия Кузнецова, «Звезда» телеканалдин къуллугъчияр Андрей Панов, Никита Гольдин… Хирер хьайи журналистрин кьадар мадни гзаф я.
Алатай йисара, чпин пешекарвал себеб яз, телеф хьайибурук Дагъустандин са жерге журналистарни акатзава. Абурун арада ава: Мегьамедзагьид Варисов, Гьажи Абашилов, Тельман Алишаев, Малик Ахмедилов, Шамил Алиев, Мегьамедвагиф Султанмегьамедов, Яхья Мегьамедов, Гьажимурад Камалов… Гьайиф хьи, СМИ-рин векилрин чанариз къаст авур тахсиркарар суддин вилик акъвазариз хьанвач.
Россиядин журналистрин союздин Дагъустандин отделениди ва Махачкъала шегьердин администрацияди телеф хьайи чи журналистар рикIел хуьнин мураддалди газетринни журналрин комплексдин къвалав «Журналистрин аллея» ачухнава, ана абурун тIварарихъ къелемарни цанва. Аллея пара гуьрчегди хьанва. Аялриз къугъвадай майданни туькIуьрнавай ана шегьердин агьалийри, иллаки дидейри чпин аялар галаз хушвилелди сейрзава.
Гьалар къулайбур туштIани, журналистри чпин везифаяр уьтквемвилелди кьилиз акъудзава. СМИ-ра зегьмет чIугвазвай корреспондентриз, редакторриз, фотооператорриз ва амай къуллугъчийриз чна журналистрин рейсадвилин югъ мубаракзава. Къуй гьар садахъ кIвалахда агалкьунар, чи гьар са югъни ислягьди хьурай!
Нариман Ибрагьимов
