Чаз тарихдин чинрай малум тирвал, инкъилабдилай виликан, девирда урус пачагълугъда гъвечIи халкьарин векилрин сагъламвилиз са акьван фикир гузвачир. Хьайи крарал асаслу яз арадал гъанвай Къияс Межидован, “Кьашкьа духтур” романдай аквазвайвал, Самур округда Антон Ефимов лугьудай пешекар са духтур авай. Ада Ахцегьрин къеледа авай урусрин аскерриз къуллугъзавай.
Халкьдин арада машгьур жерягьар, гьакимар, сунухъчияр (хайи кIарабар ккIур хъийидайбур) гзаф хуьрера авай. Ялцугърин хуьрени Къагьриманов Абдурагьман буба, Агьмедов Али (ада вичиз Алимужрим Тагъи-заде тахаллус ганвай), Назир баде, Медина баде, Зуьлейха, Зуьгьре ва масабур авай.
Къенин чи суьгьбет халисан “Лукьманал гьаким” жерягь, сунухъчи Абдурагьман бубадикай я.
Абдурагьман буба хуьруьн медреседа алимривай чирвилер къачунвай, кьатIунар авай жегьил тир. Адан халисан пеше куьпчивал тир. Ада Тифлисдай, Бакудай рангар гъиз, халкьди гъалар рангарик кядай.
Абдурагьманан бубаяр ва чIехи бубаяр жерягьар яз малум я. Абурув “ТIибдин”, яни медицинадин ктабар гвай. Аял чIавалай вичин вилериз аквазвай бубайрин пеше гадади давамарна.
85 йисан яшда авай агъсакъал, Абдурагьманан руш Намедин хва Бекир Эмирханова суьгьбетзава. Са сеферда Ялцугъиз Азербайжандай са бег гъана. Адан кьил гзаф пис тIаз, гьарай-гьарайдал алай. Чпин патай адаз садавайни чара ийиз хьанач. Абдурагьман бубади дикъетдалди ам ахтармишна: кьилин мефтIедиз шар гьахьнава лагьана.
— Вач, чан рушар, фена Мугъулах вацIай къирхаягъар гъар яхъ, — лагьана ада вичин рушариз — Намедиз ва Перисултаназ. — Абур тIуьнизни герек къведа, чна абурукай бегдиз мелгьемни гьазурда.
ИкI Абдурагьман бубади вичи виликамаз дагъларай кIватIнавай кьурурнавай векьерикай, кIарабар хкуднавай къирхаягърин якIукай ва мадни са шумуд шейиникай аламатдин къуват авай мелгьем гьазурна. Ам са трубкадин кIвенкIвел эцигна, бегдин кьиляй гъвечIи тIекв акъудна, трубка гьанал эцигна. “ТIибдин” ктабда къалурнавай, мефтIедиз гьахьнавай шарар гьа мелгьемдин нидал къведа. Кьве сятдилай шарар трубкадиз кIватI хьана. Бегдин кьилин тIал, чукIулди атIайди хьиз, кьатI хьана ва ада Абдурагьман бубадиз барцIак галай гамиш багъишнай.
Абдурагьман бубадин хтул Къагьриманан руш Ремидадин гада Абдурагьманов Абдурагьима, яни Абдурагьманан штулди суьгьбетдай, Ялцугърин хуьруьн са дишегьлидин (тIвар за кьазвач) чапла патан яхада квак гьатнавай. Амни Абдурагьман бубади са гъвечIи муддатда сагъар хъувуна.
Абдуллагь бубадин гада Къадир гъвечIи чIавуз балкIандин кIурарик акатна, рекьидай гьалда авай. Тадидаказ Ахцегьиз тухвана кIанда лугьуз, мукьва — кьилияр кIватI хьанвай, тахьайтIа я аял рекьида, я ам набут жеда лугьуз, вири теспача тир.
“Аял зи патав гъваш, за заминвал гузва, са зарарни адаз жедач”. Абдурагьман бубади тадиз лапаг тукIуна, аял адан хамуна туна. Абдурагьман бубадин суьгьбетрихъ яб акализ, аял, са гужуналди вичин тIал эхиз, хамуна хьана. Герек кьадар вахт арадай фейила, жерягьди аял акъуд хъувуна ва мекьи тавун, пегьриз (диета) хуьн тагькимарна. Нез ихтиярар авай шейэр лагьана.
Жерягь Абдурагьман бубадикай гьакI гъилер, кIвачер хайибуруз, тIарвилер хьанвайбуруз ва маса начагъбуруз куьмек жедай.
Абдурагьман бубадиз гьайванрин ругур кьилер-кIвачер пара кIандай. Хуьре ни мал-хеб тукIуртIа, кьилер-кIвачер ада маса къачудай, ам гьич садрани азарлу хьайиди туш. Квез и шикилдай аквазвайвал, ам буй-бухах авай итим тир. Адан сагъар хъувунин жебеханада банкаяр ягъун, иви къачун, цIийиз тукIунвай гьайвандин хамуна тун, дарман векьерин яд ва мелгьемар, вирт, сенжефил ва маса затIар ишлемишун авай.
