Дяве куьтягь хьана 75 йис алатнаватIани, мусибатдин а йисар къени чи рикIелай алатзавач. А дяведи чи рикIера авур хирер къени сагъ хьанвач. А ягъунар чпин вилералди акур, чеб а дяведин иштиракчияр хьайи ветеранар къе чи арада, гьайиф хьи, лап тIимил ама. Зи халу Сефибегов Сефибегни дяведин цIаяра хьана.
Ам 1921-йисуз Кьурагь райондин Вини Макьарин хуьре лежбердин хизанда дидедиз хьана. Аялзамаз адаз пара азабар, зегьметар акуна. Школа акьалтIарайла жегьилдин рикIе кIелун давамарунин мурад авай. Амма дяве башламиш хьана. 1942-йисуз Сефибег халу гуьгьуьллудаказ дяведиз фена. Кьве вацра Поти шегьерда запасдин полкуна дяведин чирвилер къачуна, ахпа Кьиблепатанни РагъакIидай патан фронтдиз рекье туна. Ина Сефибег халудиз, 51-армиядин жергейра аваз, Волга вацIал Сталинград шегьер патал кьиле фейи къизгъин ягъунра иштирак авун кьисмет хьана.
Сталинград немсерин ва абурун гъилибанрин саки 60 дивизияди гьалкъада тунвай, шегьердин далу патахъай гужлу Волга вацI авахьзавай, чи кьушунар лап четин гьалда авай, ятIани абуру Сталинград хвена, фашистриз Сталинград къачудай ва Волгадилай элячIдай мумкинвал ганач.
1942-йисан ноябрдиз Советрин Армияди “Уран” тIвар алаз акси гьужум тухвана. Кьуд йикъан къене кьиле фейи женгинин гьерекатда фашистрин Германиядин ва абурун гъилибанрин 22 дивизия гьалкъада гьатна, 1943-йисан 3-февралдиз абур тергна ва 90 агъзурдав агакьна есирда кьуна. И женгера къалурай викIегьвилерай, жергедин аскер, пулеметчик Сефибег халудиз Верховный Главнокомандующийдин къул алай Гьуьрметдин грамота ва “Сталинград оборона авунай” медаль гана.
1943-йисуз Дон вацIал лап къати женгер кьиле фенай. А женгера Дондилай сирнав ийидайла, Сефибег халудал залан хер хьана. Ам Сталинграддин госпиталдиз рекье туна. Кьве вацралай гьеле хер бегьем сагъ тахьанмаз Сефибег халу госпиталдай чинеба катна, вичин частуниз хъфена.
А вахтунда Украинада Донбасс патал къати женгер кьиле физвай. Сефибег халу авай стрелковый ротади са хуьр азадна. Няни хьанвай. Немсери садлагьана ротадал гьужумна. Автоматринни винтовкайрин къати ванер акъатна. Рота кIвачел акьалтна. И вахтунда ротадин командирди Сефибег халудиз виликди фена гьужумдиз къвезвай немсериз пулеметдай гуьлле гунин ва немсер хуьруьз ахъай тавунин буйругъ гана. Буйругъ кьилиз акъудун патал Сефибег халу урус Василийни галаз хуьруьн къерехдиз экъечIна, немсериз гуьлле гана. Ихьтин аксивал гуьзлемиш тавур немсер, кьейибурни хирер хьайибур алайвал майдандал туна, кьулухъди тамуз кат хъувуна. И ягъунар экв жедалди куьтягь хьанач. Югъ хьайила, ротадиз куьмек яз, танкарин десант атана. Абурун куьмекдалди амай немсерни терг хъувуна. И женгина Сефибег халудин пулеметдин гуьлледи вишдав агакьна немсер тергна. Гьа и юкъуз полкунин командирди Сефибег халудин хурудал “Жуьрэтлувиляй” медаль алкIурна.
1944-йисуз Советрин Армияди Румыниядин чилел женгер тухузвай. И женгера иштирак авун Сефибег халудизни кьисмет хьана. Венгриядин чилел кьиле фейи женгера Сефибег халудал кьвед лагьай сеферда залан хер хьана. Ягъунар давам жезвай вахтунда немсерин лишанчиди ахъагъай гуьлледи Сефибег халудин къуьнел залан хер авуна. Сефибег халу вич вичел алачиз кьве йикъалай похоронный командадиз жагъана ва тадиз госпиталдиз рекье туна.
1946-йисуз хер сагъ хъхьайла, Сефибег халу госпиталдай кIвализ ахъай хъувуна. Хуьре ам ислягь зегьметдик экечI хъувуна. Гзаф йисара Мегьарамдхуьре сифте туьквенчивиле, ахпа куьмекчи школада завхоз яз вич пенсиядиз экъечIдалди кIвалахна. 2002-йисуз Сефибег халу чи арадай акъатна. Дяведин ва зегьметдин ветеран, Ватандин ЧIехи дяведин 2-дережадин ордендин ва са шумуд медалдин сагьиб Сефибег халудиз хуьре-кIвале еке гьуьрмет авай.
Рамзес МУРАДАЛИЕВ, Мегьарамдхуьр
