Хуьрера яшамиш жезвай агьалийрин, хизанрин месэлаяр, дердияр гьялун, хъсан  адетар хуьн ва вилик тухун, хийирлу мярекатар тешкилун, вири гьуьрметлудаказ,  сад-садан гъавурда гьатдайвал меслятдивди, дуствилелди яшамиш жедайвал авун — вири хуьрерин администрацийрин кьилин везифайрик акатзава. Гьи хуьр къачуртlани, са хизан, са жемят я.

Чун и йикъара Дербент райондин Агълабрин хуьруьз фена, ана авай гьаларикай хуьруьн кьил Агъмедагъадин хва  Марат Мегьамедагъаевавай суьгьбет авун тlалабна.

Куьруь таржумагьал.

Марат Агьмедагъаевич Мегьамедагъаев 1972-йисуз Дербент райондин Агълабрин хуьре дидедиз хьана. 1988-йисуз ада Агълабрин юкьван школа акьалтlарна. Са йисуз Россиядин армиядин жергейра къуллугъна. 1989-1993-йисара Дагъустандин хуьруьн майишатдин академияда кlелна. 1994-2010-йисара “Агълаб” агрофирмада  фермадин заведующийвиле  зегьмет чlугуна. 2012-йисалай инихъ Агълабрин хуьруьн администрациядин кьилин везифаяр тамамарзава. 2008-йисуз  ам Дербент райондин собранидин депутатвиле хкяна. И йисара райсобранидин  депутатри адал председателдин заместителдин везифаярни ихтибарна. Гьуьрметлу хизанда пуд хциз тербия гузва.

— Кьилинди вуч ятlа чидани, — суьгьбетдив эгечIна М.Мегьамедагъаев, — хуьр аваданламишун ва вилик тухун патал жуван хиве авай везифаяр, вири мумкинвилер иш­лемишуналди, рехне квачиз тамамарун я.  Хуьруьн администрация халкьдиз мукьва я, гьар са касдин дердидикай адаз хабар ава. Чун адетдин хуьруьн агьалияр я, чи уьмуьр, яшайиш уьлкведин чlехи пай халкьдинди хьиз физва. Чун халкьдихъ галаз ачух­диз рахазва, месэлайривай къерех жез­вач, кьилиз акъудиз тежедай крар хиве кьазвач. Хуьруьн администрациядин кlвалахдин менфятлувал чкадал кlватl хьанвай месэлайриз ахъайзавай такьатрилай аслу я. Гьам райондин кьилиз, гьам чазни бес кьадарда такьатар авачирвиляй чкадин месэлаяр лазим къайдада гьялиз четин жезва.

Хуьре 600 кIвал ава. Агьалийрин кьадар 3200 касдив агакьнава. Абур хуьруьн майишатдал машгъул я. Гзафни-гзаф чи жемятди серкер цазва. Хсуси куьмекчи  майишатда гьасилна, къачузвай бегьерди хизанриз хъсан къазанжини гъизва. Гьелбетда, калер, верчер хуьзвайбурни, теплицайра майваяр гьасилзавайбурни  ава.

• Хуьруьн яшайишдин объектрикай куьрелди лагьанайтIа, кIанзавай.

— Хуьре аялриз чирвилер ва тербия гузвай умуми образованидин юкьван школа кардик ква. 1967-йисуз эцигнавай ам 192 аял па­тал гьисаба кьунвайди тир. Гила лагьай­тlа, аялрин кьадар гзаф хьанва. Алай вахтунда чи муаллимри 300 аялдиз кьве сменада тарсар гузва. Саки 44 йисан къене школадиз капи­тальный ремонт акунвайди туш. ДакIарар, ра­кlарар, пол ва маса чкаяр фадлай дегишардай вахт хьанва. Райондин администрациядин кьиле Мавсум Рагьимов хьайидилай инихъ са вуч ятlани хъсан патахъ дегиш жез башламишнава. Алай йисуз­ школа капитальный ремонт авун патал та­кь­а­тар ахъайнава, проектдинни сметадин документар гьазурнава. Алава образованидин хиляй чи хуьре  Кул­­ларин спортшколадин филиал кардик ква­. Ана тежрибалу тренерри аялриз боксдин, футболдин ва волейболдин секцийра вер­дишвилер гузва. Фельд­­шервилинни акушервилин пункту­на хъсан тежриба авай заве­дующийди, терапевтди, аялрин духтурри ва акушерди агьа­лийрин сагъламвилин рекье намуслувилелди зегьмет чlугвазва. Иллаки тIугъ­вал­­дин вахтунда­ абуру чпин пешекарви­лин дережа къалурна. Агьалийрин игьтияжриз къуллугъ ийиз  культурадин кlвални библиотека кардик ква.

• Хуьре къени аялрин бахча авач. Идан себеб вуч я?

—  Агьалийрин арзайрин тереф хвена, чнани школадиз тефенвай аялриз бахча эци­гунин патахъай талукь чкайриз арза-ферзе авунатlани, месэла садани гьялнач. Икьван гагьда “чаз такьатар бес кьадарда авач” лугьузвай.  Гила, чи арзайриз килигна, райондин кьили 2022-йисуз хуьре аялрин бахча эцигунин месэла райондин администрациядин пландик кутунвалда. Бязи чкайра, яшайишдин объектар эцигдай чилер амач лугьуз, шел-хвал ийизва. Чна аялрин бахча эцигдай са гектарни зур чил ва школа эцигун патал пуд гектар чил тунва.

• Чун, федеральный шегьредай экъечl­­на, куь хуьруьз къвезвай рекьиз гьахьайла, ам авай гьалди тажубарна…

— Федеральный Ростов-Баку шегьре рекьелай чи хуьруьн юкьвай Аладашдиз физвай Араз Алиеван тlварунихъ галай куьче рес­публикадин метлеб авай рехъ я. И рекьин­ патахъай агьалийрин патай гзаф арзаяр ава. Рехъ рехъ хьиз амач. Республикадин ба­ланс­­дал алай рехъ хьуниз килигна, ам туь­кlуьр­дай ихтияр я райондин, я хуьруьн адми­нистрацийриз авач. Чна республи­кадин рекьерин управленидиз са шумудра чарарни кхьена. И рекьин жаваб гузвай ДРСУ-дин начальник Рамазан Мегьамедова, такьатар тlимил хьуниз килигна, куьче тир­вал къир ца­дай мумкинвал авачирдакай лагьана. Лап къай­дадай акъатна, гзаф фурар, лекъвер хьанвай чкайра майдин вацра къир цада лагьана гаф ганва.

• Марат Агьмедагъаевич, винидихъ куьне лагьайвал, хуьруьн жемят хсуси куьмекчи майишатра салан майваяр цунал машгъул я. Хуьруьн мулк гзаф чlехи хьуниз килигна, дигидай цин месэла гьикl я? Гатфарин кlвалахрив гатlунзавай и береда дигидай яд къвезвай къаналар, хуьлер михьи ийиз хьанвани?

— Гьелбетда, дигидай целди агьалияр таъминарун чи кьилин везифа я. Яд хьайитlа, чили хъсан бегьерни гуда, хизандин бюджет­дизни дуллух къведа. Агьалийрин игьти­яж­риз къуллугъ авунин мураддалди диги­­дай­ яд къвезвай саки кьве километрдин къанавар михьнава. И карда чаз халкьдини аквадай хьтин куьмекар  гана.

Хъвадай цин патахъайни вири хъсанзавайди тушир. Пуд йис вилик чна и месэла гъиле кьуна ва гьялна. Чна Дербент шегьер­дин администрациядихъ галаз водоканалдилай хъвадай яд турбайра аваз хуьруьз тухунин патахъай икьрар кутlунна.

Адан бинедаллаз чна турбайра аваз хъвадай яд хуьруьн кьилихъ гъана. Инлай цин ли­ния вири магьлейриз чlугуна. Икl, гьар са кlва­­лин иесидиз, магьледиз гъанвай ли­ния­дилай хъвадай яд кlвалериз тухудай мумкин­вал хьана. Алай вахтунда виридан кlвалера хъвадай михьи яд ава. Идалайни гъейри, чна хуьруьн куьчейра 15 чкадал булахарни эцигнава.

• Халкьди, карчивилел машгъулбуру налогар вахт-вахтунда гузвани?

— Чилин ва эменнидин налог кlватIунай чи хуьр районда пуд лагьай чкадал ала. Чи гзаф агьалияр, гьар жуьре кlвалахар ийиз, Россиядин регионра ава. Иниз килигна, ча­вай­ налогрин план 100% ацlуриз жезвач. Икl ятlа­ни, чна 2019-йисан план 85 %, 2020-йисуз 93 %  ацlурна. ЦIи чаз 1200 000 манатдин­ налогар кlватlдай план ганва. Исятда агьалийри са сотых чилелай гузвай чилин налогдин кьадар 33 манат я. Умудзава, халкьдин куьмекдалди, эцигнавай планар чна уьмуьрдиз кечирмишда.

• Марат Агьмедагъаевич, хуьруьн мулкар михьиз хуьнин, зирзибилдин месэлаяр куьне гьикl гьялзава?

— Хуьр аваданламишунин, михьиз хуьнин­ карда чаз агьалийри куьмекзава. Заз и кардик пай кутур вири идарайрин регьберриз, коллективриз, хуьруьн жемятдиз сагърай лугьуз кlанзава. Хуьре яшамиш жезвай агьали, патай атайди хьайи­­тlани, сифте нубатда гьар сада ина авай михьивилиз, идарайрин ва кlвалерин акунриз фикир гуда. Эхь, гзафбуру чпин кlвалера ва вилик квай куьчеда, хсуси такьатарни эцигна, михьивал хуьз зегьмет­ чlуг­вада. Гуя вири чпиз буржлубур яз гьисаб­завайбурни жеда, хуьр патал са къени кар тийизвайбур. Абур тIимил я. Малум тирвал, зирзибил туху­дай региональный оператор тайинарнавайди тир. Ам чаз хуьре садрани акурди туш. Чна чи такьатрихъ ма­шин кьуна, вацра кьве се­ферда куьчейра къекъвез, агьалийри чу­вал­риз кlватlнавай зирзибил вахчуз, полигондал тухузва.

• Суьгьбетдин эхирдай куьне вуч лугьудай?

—  Чи гъвечlи ва гьам чlехи агалкьунар ад­министрациядин коллективдин, хуьруьн собранидин депутатрин кlвалахдин, майилвал авай хуьруьн агьалийри  къуьн кутунин нетижа я. Чи агьалийрив Бурятиядай шад ха­барни агакьнава. Россиядин военный частара къуллугъзавай чи хуьруьнви Тагьир Ханвердиеваз — полковникдин, Самарадин областдин МВД-да къуллугъзавай Адрид Ме­гьа­медагъаеваз подполковникдин чин ганва. И кьегьал рухвайрал, гьакlни хуьруьн крарик къуьн кутазвай Сиражудин Тагьиро­вал, Къурбан Къурбановал, Тамерлан Сар­да­ро­вал, Ма­ликат Демировадал, Эльмира Сардаровадал, Ягьру Зугьрабовадал, Мирзе Гьазеровал, Вадим Ханвердиевал, Нариман Рамазановал, Эльдар Мегьамедовал ва хейлин масабурал чна дамахзава. Сагърай чеб. Къуй вири жемят патал тир крарик къуьн кутадай кьегьалрин кьадар артух хьурай!

Къагьриман  Ибрагьимов