СтIал Сулейманан шииратдин йикъар
“Гьар йисуз 18-май рикIел хуьзвайбур, и юкъуз СтIал Сулейманан гуьмбетдал цуьквер эцигиз къвезвайбур, чна квез виридаз сагърай лугьузва! СтIал Сулейман хайи югъ неинки лезги халкьдин, гьакI Дагъустандин вири шаиррин сувар я. И югъ рагьметлу Расул Гьамзатоваз ва Дагъустандин писателрин Союздин председатель Мегьамед Агьмедоваз гзаф кIандай. 18-май, Дагъустандин шииратдин сувар хьиз, къейд ийиз 70 ва я 71 йис алатнава. Къе за квевай, лезги шиират ва СтIал Сулейманан эсерар ахтармишзавайбурувай, и вахт дуьм-дуьз тайинарун тIалабзава. И кар архиврай чириз жеда. ГьикI хьи, адахъ еке важиблувал ава. Икьван йисара зурба шаир, Дагъустандин шииратдин нурлу гъед СтIал Сулейманан руьгьдиз, ада чаз тунвай къимет авачир ирсиниз гьуьрмет авунин лишан яз, чун инал кIватI жезва. Чахъ гьеле инал гуьмбет алачир вахтара янавай кьетIен шикилар амазма. И сувар гьеле жегьил Расул Гьамзатов Дагъустандин писателрин Союздин председателвиле тайинарайдалай инихъ къейдзава. За гьамиша СтIал Сулейманан шиирар кIелзава. Абуру вири девирра хъсандиз ванзава. Гьикьван девирар, гьукум дегиш хьайитIани, шиират амукьзава. Яшамишрай СтIал Сулейманан жанлу руьгь, Дагъустандин шиират!” — алатай хемисдиз, 18-майдиз, СтIал Сулейман хайи юкъуз, Махачкъалада, адан тIварунихъ галай багъда, Дагъустандин писателрин Союздин председатель Марина Агьмедовади (Колюбакина) Дагъустандин шииратдин йикъариз талукьарнавай шад мярекат гьа ихьтин таъсирлу гафар лугьуналди ачухна.
Ахпа шииратдин суварин иштиракчийри шаирдин гуьмбетдал цуьквер эцигна. Мярекат кьиле тухвай лезги писателрин секциядин регьбер Максим Алимова Дагъустандин шииратдин бине эцигай ксарикай сад тир СтIал Сулейманан шииратдин зурбавал, важиблувал, адалай Дагъустандин шиират кьакьан кукIушриз акъудиз алакьайди, йисар алатунивай Сулейманан шиирри мадни кесерлудаказ ванзавайди, уьмуьрда гьакьван чIехи зидвилер, четинвилер ацалтнатIани, ам уьмуьрдин эхирдалди экуь гележегдихъ инанмишвал квадар тавур инсан яз амукьайди къейдна.
Гаф шаирдин ватанэгьли, адан яратмишунар дериндай ахтармишай ва и кар давамарзавай литературовед, Дагъустандин халкьдин шаир Фейзудин Нагъиеваз гана.
— Дугъриданни, СтIал Сулейманал четин девирар ацалтна — инкъилабдилай виликан, гуьгъуьнин ва 1937-йисар. Советрин девирдани, ада гьахълувиликай шиирар теснифзава лугьуз, адан геле къекъвезвай. Сулеймана гзаф азабар эхна, адаз гьахъсузвилер гзаф акуна. ЯтIани ам, аял хьиз, дугъривал гвайди, интернационалист яз амукьна. Гьатта адан сатирадин эсеррихъни кьетIенвал, цIийи къайда авай, яни тараз якIв язавай, тамуз ван хьурай лугьуз. Литературовед-фольклорист А.Назаревича и къайдадиз гуьгъуьнлай “сатирический аполог” лагьанай, — рикIел хкана Фейзудин муаллимди. — Амма чаз, гзафбуруз, къе Сулейман тамамдаказ чизвач. Икьван гагьди акъатнавай кьван вири ктабра Сулейманан чIалар туширбурни гьатнава. А девирдин истемишунар гьахьтинбур тир, кухтазвай, адан тIварунихъ язавай… Чи везифа, адан эсерар кIватIна, вижевай са ктаб акъудун я. Зун и кардал машгъул хьана, лазим тирвал вири гьазурна. Амма са ни ятIани “Нагъиевахъ вичин Сулейман ава” лагьана, кар вилик ракъурнач. Амма “Сулейман кIватIун” патал за 20 йисалай виниз вахт архивра акъудна, ам чидай, а чIавуз чан аламай инсанрин сиверай кIватнава. Месэлаяр мадни ава, — къейдна ада.
Мярекатдал рахай саки вирида — Дагъустандин писателрин Союздин къумукьрин секциядин регьбер Шейит-Ханум Алишевади, аваррин — Мегьамед Ибрагьимова, даргийрин — Муса Багомедова, табасаранрин — Сувайнат Куьребеговади, даргийрин машгьур шаир Аминат Абдулманаповади СтIал Сулейман хайи югъ ва шииратдин сувар тебрик авунихъ галаз сад хьиз, вахт санал акъвазнавачтIани, XX асирдин Гомеран зурбавал, Дагъустандин шииратда еке гел тур адан жавагьиррин маналувал, таъсирлувал мадни артух жезвайди, гьакIни шииратди Дагъларин уьлкве сад тир къуватдиз элкъуьрзавайди къейдна.
Мярекатдал “Лезги газетдин” кьилин редактор М.Ибрагьимова алай вахтунда СтIал Сулейманан тIвар ДГУ-диз хгунин къайгъуйрик квайди, амма и месэладиз къуват гуз виринра гьазур туширди къейдна. Дагъустандин писателрин Союздини и кардик къуьн кутунихъ, гьахъвал арадал хкиз куьмекдай ксар майдандиз акъатунихъ, адал кIукI гъунихъ умудлувал къалурна.
“Лезги газетдин” культурадин ва литературадин отделдин редактор, журналист Мердали Жалилова яратмишзавайбурук къалабулух кутазвай месэлаяр гзаф авайди, къенин йикъан шикил ачухдиз къалурун чи виридан везифа тирди къейдна. Вичиз хас тир тегьерда, тIуб цавуз хкажна, ада инанмишвилелди лагьана хьи, алай хьтин алаш-булашдин девирда шаиррин гаф сад, Ватан хуьзвай женгчийриз къуллугъдайди хьун герек я. Амма гьелелиг ван чиновникрив, крар чпелай аслубурув агакьзавайди аквазвач…
Мярекатдин эхирдай М.Агьмедовади Дагъустандин писателрин Союзди алай вахтунда кьве конкурс малумарнавайдини раижна. Кьилди къачуртIа, абур СВО-да иштиракзавай чи игитрикай ктаб акъудуниз, ам абурув агакьаруниз талукьбур тир.
Рагнеда Рамалданова
