Къе чи макъалада ихтилат физвай ватанэгьлиди, пудкъад лагьай гатфар, майдин, Гъалибвилин суварар къаршиламишзавай касди,  хуьруьн майишатда, эцигунрал, республикадин ведомствойра, министерствойра, профсоюзра, “Сад тир Россия” партиядин къурулушда кIвалахна, адал лап жавабдар  къуллугъар ихтибарна. Адакай са шумуд­ сеферда РД-дин Халкьдин Собранидин депутат хьана. Гьихьтин къуллугъдал хьа­на­тIани, ада инсанрихъ, районэгьлийрихъ, вичин сечкичийрихъ, кIвалахдин юлдашрихъ галаз алакъа хвена. Вичин мумкинвилерикай менфят къачуна республикадиз, лезги халкьдиз, райондиз, хуьруьз, кьилди инсанризни талукь месэлаяр гьялиз куьмекар гана.

Исакьов  Сейфулагь  Бейдулагьович гзафбуруз чида. Вичин сифте камар ада Кьурагь райондин Хпежрин хуьре къачуна. МутIалиб Исакьов дуьнья акунвай, яшайишдин гзаф месэлайрин гъавурда, жемятдин ва гьакI районэгьлийрин арадани еке гьуьрмет авай, “Социализмдин рехъ” колхозда жуьреба-жуьре къуллугъар авур итим тир. Ада вичин веледрив кIелиз туна. Филологдин, биологдин пешеяр къачур Жарулагьакай, Бейдулагьакай, Минасатакай муаллимар, Сиражатакай медсестра хьана.

Хпежрин хуьр 1967-йисуз Дербент райондин Белиж поселокдиз куьч хьайила, Бейдулагьа са шумуд йисуз Дербент райондин Падар хуьре, ахпа поселокдин школайра биологиядин тарсар гана. Хва Сейфулагьа Белиждин 2-нумрадин юкьван школа куь­тягьна, Дагъустандин политехнический институтда инженер-эцигунардайдан пеше къачуна. Гуьгъуьнлай ада Махачкъаладин уп­рав­ленидинни бизнесдин ва финансринни ­праводин институтра кIелна, чирвилер артухарна.

Инженер хайи райондиз рекье хтуна. Ада зегьметдин рехъ “Курахский” совхозда мастер-эцигунардайдан пешедилай башламишна. Кеспи ада армиядани давамарна. Старшина-прораб яз, Хабаровский крайда военный ва гражданвилин хейлин дараматар эцигунин карда иштиракна. Аскервилин буржи лайихлувилелди кьилиз акъудна хтай Сейфулагь Исакьов Дербентдин ДСК-да мастервиле кIвалахал кьабулна. Шегьерэгьлияр патал эцигзавай кIвалерал кIвалахзавай жегьил комбинатдин директор Гьажи Жабраилова вичин гуьзчивиликай хкудзавачир. Кас вичин везифайрив эгечIзавай тегьер акурла, директорди ам технический контролдин отделдин начальниквиле тайинарна. Гьа са вахтунда ам комбинатдин жегьилри комсомолдин организациядин секретарвилени хкяна. Къайгъуяр, везифаяр гзаф ва жавабдарвал артух жердавай жегьилди краривай кьил къакъуднач, гена активвал, кIвалахда гьевеслувал къалурна. Адан алахъунар, гьа­къи­сагъ зегьмет чIехи коллективдизни акуна. Нубатдин гьахъ-гьисабдин собранидал (и къуллугъдал маса кас теклифнавайди тир­тIани) Исакьов комбинатдин профкомдин председателвиле хкяна. Им 1991-йис тир. Уьлкведа алаш-булашдин, туьквенрай бе­гьем недай суьрсетни гьат тийизвай, талонрай гузвай вахт. И кар фикирда кьуна, профкомдин председателди, суьрсет гьасилзавай майишатрихъ, карханайрихъ галаз икьрарар кутIуниз, коллектив ужуз продуктралди таъминарна. Кархана патал як, ниси гьасилдай, комбинатдин гьаятда балугъар туьретмишдай куьмекчи майишатар тешкилна. Директордини лагьанай: “Вун профкомдин председателвиле хкягъуналди коллектив кIусни ягъалмиш хьанач”.

КIвалахар, уьмуьр къайдадик кваз физвай. Хизанда пуд хва чIехи жезвай. Республикада ва уьлкведани кьиле физвай крар, гьалар разивализ жедайбур тушир. Дербент­дин эцигунрин комбинатни барбатIиз, чпин гъилик ийиз кIанзавайбур майдандиз акъатна. Коллективдихъ виликан еришралди кIва­лахдай мумкинвал амачир. Десте-десте фя­леяр, эцигунардайбур, къуллугъчияр бейкарриз элкъвезвай. Гьа и четин вахтунда Исакьо­ван алакьунрикай, чирвилерикай хабар авай юлдашри адаз Дербентда цIийиз ачухнавай региондин казначействодин отделенидиз кIва­лахдал теклифна. Вад йисуз ада руково­дителдин 1-заместителдин везифаяр кьилиз акъудна. 2003-йисуз ам РД-дин ЖКХ-дин ми­нистрдин заместителвиле тайинарна. Кьуд йисалай Исакьоваз депутатвилин рехъ ачух хьана. Адал Халкьдин Собранидин законодательстводин, законлувилин, государстводин къурулушдин рекьяй Комитетдин председателдин ва Дагъустан Республикадин мер­кезда кардик квай «Сад тир Россия» пар­тиядин председатель В.Путинан региональный общественный приемныйдин регьбердин везифаяр ихтибарна. Депутатри ам РД-дин Халкьдин Собранидин Председателдин заместителвилени хкяна.

Жавабдар везифайрив эгечIайла, акуна хьи, Кьурагь райондиз талукь яз гьялна кIан­завай месэлаяр тIимил тушир, чпин дердияр гваз патав гзаф инсанарни къвезвай. Абурухъ кьилин пуд тIалабун авай: райондиз­ газопровод гъана ва Кьасумхуьр-Кьурагь рекье къир цана куьтягьун, райондин больницадин цIийи дарамат ишлемишиз вахкун. И крар гъиле кьуна са шумуд йис тир, амма абурал кIукI къвезвачир.

— Депутатвилин везифайрив эгечIай гьа сифте йикъалай зун и дердийрин гуьгъуьна гьатна. Кар ана авай хьи,- рикIел хкизва С.Иса­кьова,- и кIвалахар акьалтIарун патал республикадин бюджетдик пулар кутазвачир. И гьалда дегишвал тун патал за тIимил ала­хъу­нар авунач. Амма, зун гъавурда акьурвал­, гьар са идарадин чIехида виняй буй­ругъ гуьз­лемишзавай. Гьа буйругъ хьайитIа, ви кIва­­лах туь­кIуьда, тахьайтIа, ваз амукьзавайди гуьзлемишун я. Вучда, чунни республика­да адетдиз элкъвенвай къайдайрикай менфят къачуз гатIунна ва законар, программаяр, бюджет кьабулдайла, са-са месэла гьялдай рекьер жагъурна. Нетижада Кьурагь райондиз газопровод тухунин кIвалах давамарна, рекье къир цана. КIирида школа-интернатдин, Аладашда, Моллакентда цIийи школайрин дараматар эцигуник, Белиждай Моллакент хуьруьн кьилихъ кьван рекье къир  цуник еке пай кутуна. Ихьтин серенжемри райондин хейлин бейкарриз кIвалахдай чкаярни арадал гъуниз куьмекна.

Хуьрерин жемятрихъ садни кьве дерди авачир. Са шумуд мисал мад гъиз кIанзава. Дуьзенда, Самур-Дербент къаналдин къерехда ва Гуьлгери вацIун кеферпата авай райондин Кумухрин хуьруьн мулкар, гьар ва­цIуз ятар атайла, хаталувилик акатзавай. ЦIуд-цIувад йис идалай вилик вацIуз атай селди 8 гектар чилни, са шумуд кIвални тухванай. Хуьр вацIукай хуьн патал адан къерехар мягькемарунив эгечIна, амма кар эхирдалди куьтягьнач. Кумухвийри райондин чIе­хибурузни, депутатризни, республикадин талукь идарайризни чпиз куьмек гун тIалабна. Гьайиф хьи, абурун гьарай жаваб тахьана амукьна. Гьа и месэладин гуьгъуьнани депу­тат Исакьовни райондин ва хуьруьн администрацийрин кьилер гьатна. Къе  разивилелди­ лугьуз жеда, Кумухрин хуьруьн мулкар Гуьл­гери вацIукай мягькем паруйри хуьзва.

Дуьзенда авай Кьуьчхуьррин (Бугъдатепе) хуьруьнвийри Мегьарамдхуьруьн райондин ЦIийихуьрелай (Новоаул) къвезвай 4-5 километрдин рекье къир цунин патахъай­ тIа­лабна. Хуьруьн администрацияди и месэ­ла райондин вилик эцигна са шумуд йис тир. Ам кьилиз акъудунин мураддалди Исакьов республикадин талукь идарайриз са шумудра фена. Эхирни бюджетдик герек кьадар пул кутуна. Шаз и рекьени, хуьруьн са шумуд куь­чедани къир цана. Къе кьуьчхуьрвийри Исакьовазни, райондин кьил Азизовазни сагърай лугьузва.

• Сейфулагь Бейдулагьович, Лезгийрин СтIал Сулейманан тIварунихъ галай госмуздрамтеатрдин “Юбилейный” кинотеатр­дин да­рамат ишлемишиз вахкудай вахт мукьвал авуникни ви алахъунрин гзаф пай ква лугьуда.

— А кардик чпин пай кутурбур гзаф я. Республикадин гьа вахтунин президент Муху Алиев, Дербентдин администрациядин кьил Феликс Къазиагьмедов ва масабурни. Вири халкьарин театрар гуьзел дараматра авайла­, лезгийрин  сегьнедин устадар яратмишдай дарамат авачиз амукьуни зи рикI тIарза­вай. Чкадал РД-дин Халкьдин Собранидин гуьзчивилик квай штаб тешкилна, эцигунар гьар йикъан гуьзчивилик кутуна. Кьилинди, республикадин бюджетдайни, шегьердин администрациядайни вири кIвалахар куьтягьдай, театрдин дараматдин вилик квай гьаятар аваданламишдай пулдин такьатар ахъа­йиз туна. Къе чи артистри вири къулайвилер авай дараматда цIийи тамашаяр арадал гъизва.

• Халкьдин Собранида вуна законрин проектар туькIуьруник гзаф пай кутуна. Сад-кьвед рикIел хкайтIа жедани?

— За “Коррупциядиз аксивал авунин гьа­къиндай”, “Дагъустан Республикадин Халкьдин Собранидин контрольный векилвилерин гьакъиндай” законрин проектар гьазурна. Абур кьабулна ва виликдай гьял тежез амай гзаф месэлаяр закондалди гьялдай мумкинвал хьана.

2018-йисан сифте кьиляй республикадин образованидин ва медицинадин хуьрерин къуллугъчийрив ЖКХ-дин къуллугърай гузвай пулар эвеззавай 1,5 млрд манат агакьнавачир. С.Исакьован кьетIи истемишун ва теклиф себеб яз РФ-дин бюджетдай гьа и пул чара авуна ва муалливривни духтуррив бурж вахкана.

• Вуна са шумуд йисуз «Сад тир Россия» партиядин Дагъустанда кардик кутунвай общественный приемныйдиз регьбервал гана. И вахтунда вун гьихьтин крарин шагьид хьана?

— Сифте нубатда къейд ийин хьи,  адакай чиновникрин, бюрократрин инсансузвиликай, къайгъусузвиликай икрагь хьанвай инсанриз куьмек хкатна, и кар гилани давам жезва. Гьа им общественный приемныйдин кьилин шартI, макьсадни я: гьукумдин чкадин органра мес­элаяр гьял тийиз, чи патав атай агьалийриз гъиле-гъил аваз куьмек гун. Гьа сифте­ йисуз адакай республикадин вири районриз, ше­гьерриз хабар хьана. Йисаралди гьялиз тежезвай дердийри акIажарнавай инсанар РФ-дин Госдумадин, РД-дин Халкьдин Соб­ра­­ни­дин депутатри, чи республикадин гьакимри, министрри кьабулна ва, вири къурулушар кардик кутуна, иниз атайбуруз куьмек гана.

Каспийск шегьерда эцигнавай жегьилрин гзаф мертебайрин кIвалер герек коммуникацийрик кутазвачир. Общественный приемный къаришмиш хьанмазди, и месэла гьялна. Бе­лиждин поселокдин Хпежрин магьледин агьа­лийри аялар школадиз физвай ва датIана кьаради кьунвай рекье къир цун тIалабна. РД-дин руководстводи и месэла гьялун «Дербент район» МО-дин кьилин хиве туна. Гежел тевгьена, Пролетарский куьчеда, гуьгъуьнлай хуьруьнвийрин пулдин такьатарни ишлемишна, маса куьчейрани къир цана. Ахцегь райондин Хинерин хуьруьн агьалийри чеб датIана кIеве твазвай вацIал муьгъ эцигунин патахъай минетна. Абурун тIалабун и райондай тир депутат Владимир Ашурбегова кьилиз акъудна. Ихьтин къени, агьалийрин патай гьукумдихъ авай ихтибар артухардай крар гзаф авуна ва ийизва.

Инал рикIел хкун кутугнава, С.Исакьова “Сад тир Россия” политический партиядин регьбер Владимир Путинахъ галаз кьиле фейи гуьруьшда иштиракнай ва чи депутат анал раханай. Владимир Путина Дагъустандин общественный приемныйдин кIвалах кье­тIендиз къейднай ва Сейфулагь Исакьоваз Гьуьрметдин грамота ганай. Ам гьакI “Ватандин вилик лайихлувилерай” II дережадин ордендин медалдин, хейлин грамотайрин сагьиб я.

— Чаз хъсан мисал ава: “Гьалва, гьалва лу­гьуналди, сиве ширинвал гьатдач”. Гьалвадин иеси хьун патал гзаф алахъни, ам чурунни авуна кIанда,- лугьузва С.Исакьова.- Дагъустан вичин кьетIен адетар, къайдаяр авай республика я. Абур фикирда кьуна, жуван крарни вилик тухун чарасуз я. Акъвазай къванцин кIаник яд фидайди туш. Гьар са ватанэгьлиди вичин вилик “за тавуртIа, ни ийида?” лугьудай суал эцигна, халкь патал виче­лай алакьзавай крарни бажармишна кIанда. Гьа вахтунда чи районрин, хуьрерин, гьатта кьилдин ксаринни гзаф месэлаяр гьялиз жеда.

Дагъустан Республикадин Кьилни, гьуку­матни, Халкьдин Собранидин депутатарни, министерствоярни, ведомствоярни гьар са хиляй крар вилик тухун патал алахъзава. Де­гишвилерни виле акьадайбур я. Чи шегьерра, хуьрера школайрин, бах­чайрин, спортдин, медицинадин цIийи-цIийи дараматар, карханаяр ишлемишиз вахкузва. Эгер хиве кьуртIа, алатай йисара и жуьреда аваданвилихъ, мублагьвилихъ йигин еришралди ка­мар­ къачузвайди тушир. Им чи уьлкведин пре­зи­дент­ди тухузвай сиясатдин нетижа я, — алава хъувуна Сейфулагь Бейдулагьовича­.

Къе Сейфулагь Исакьовал РД-дин Госу­дарстводин секретардин управленидин начальниквилин мадни цIийи къуллугъ ихтибар­нава. Са рахунни алач, амни ада вини де­ре­жада аваз тамамарда, республикадин абад­вал патал зегьмет чIугвада.

Нариман Ибрагьимов