Гьи лезгидиз чидач кьван чи тIвар-ван авай писатель, публицист (вичиз Аллагьди рагьметрай) Якьуб Яралиев! Ам цилингви Рамазанан хизанда сифтегьан велед, чIехи хва тир.

1949-йисуз Цилингрин хуьре лежбер Рама­занан хизанда Шабан Яралиев дидедиз хьана. Ирид хцинни кьве рушан буба Рамазан зегьметдал рикI алай, гьар са аял гъилиз атайла, рикIивай шадвалдай итим тир. Адан чалишмишвилер, дуьз тербия, гьакI веледрин чпин зигьинлувал себеб яз, стхайрикайни вахарикай халкьдиз хийир гудай, жуван элдин адетриз вафалу, медениятдал ва эдебиятдал рикI алай ксар хкатна.

1954-йисуз Рамазанан хизанни Дербент райондин Агълабрин хуьруьз куьч хьана.1955-йисуз Шабан Агълабрин школадин гьазурлухвилин классдиз физва. Ина ада 8-класс акьалтIарна. 1964-йисуз ам Да­гъустандин политехни­ческий техникумдин радиотехнический отделенидик экечI­на. Анаг акьалтIарна, Дербентдин “Электро­сигнал” заводда зегьметдин рехъ башламишна. КIвалахни ийиз, Новочер­касскдин политехни­ческий институтдиз гьахьна. КIва­лахал акъвазай са пуд вацралай Шабаназ Советрин Армиядин жергейриз эверзава. Гуржистанда аскервилелай гатIунай къуллугъ старшинадин дережадив агакьна. Ина ада вич жемиятдин кIвалахра активлу иштиракчи яз къалурна. Ам ротадин комсомолдин секретарь тир. 1970-йисуз В.И. Ленинан 100 йисан юбилейдиз талукьарна кьиле тухвай соцсоревнованида сержант Ш.Яралиев гъалиб ва гьуьрметдин шабагьдиз лайихлу хьана. Шабагь вахкай полковникди адаз Москвадин военно-сиясатдин училищедик экечIун теклифнай.

Зегьметдин рехъ ада Дербентдин “Электросигнал” заводда инженер-технолог яз давамар хъувуна. Заводдин комсомолри чпин нубатдин соб­ранидал ам комсомолдин секретардин замес­тителвиле хкязава.

Вад йисуз и карханада кIвалахайдалай кьулухъ 1973-йисуз Ш.Яралиев Дербентдин электросетриз хтана.

— Зун алай кIвалахални хъсанзавайтIани, коллективни хъсанди тиртIани, хизандин шартIар­себеб яз, зун электросетриз хъфена, — суьгьбетзава ада. — Электросетра кIва­лахзавайбуруз кIвалер гузвай. Захъ хизан авай. Кирида кIвал кьуна, яшамиш жезвай. Заз ана кIвалахдай чкани теклифнавай.

Дербентдин электросетрин машгьур кар­ха­нада ам релейрин ва автоматикадин къуллугъдин инженервиле эцигна. Ахпа Ш.Яралиевал са шумуд бригададикай ибарат гьа и къурулушдин началь­никвилин везифаяр ихтибарзава.

Райцентраяр, хуьрер ва карханаярни­ идараяр ара датIана электричестводин экуьналди таъминарунин барадай Шабан Рамазановичан ва ам кьиле авай коллективда зегьмет чIугвазвай вири пешекаррин хиве чIехи жавабдарвал ава. Къаякентдилай эгечIна, Кьиблепатан Дагъустандин 13 райондин мулкара кардик квай къуватлу саки 50 подстанциядиз гьа и коллективди къуллугъна, абур вахт-вахтунда ремонтна, герек серенжемар кьиле тухвана.

Тежрибалу, кар алакьдай пешекар хьуниз килигна, Шабан Яралиев, куьмек гуз, чи республикадин энергетикадин маса карханайризни рекье твазва. Ада цIийи гидроэлектростанцияр эцигуник вичин лайихлу пайни кутуна.

Зегьметда къазанмишнавай агалкьунрай 1997-йисуз Ш.Яралиев “Россиядин ЕЭС” РАО-дин ла­йихлу работ­ник” лагьай гьуьрметдин тIварцIиз лайихлу жезва.

2003-йисуз «Дагэнерго» ОАО-дин регьбер Гьамзат Гьамзатова, Дагъустандин шегьерринни районрин экверин сетрай кьве-кьве кас хъсан пешекарар хкяна, Гунибдин гидроэлектростанциядал цIийи тадаракар монтаж ийиз кIватIна. Абурун арада Шабан Рамазановични авай. Саки пуд вацра Гунибдин ГЭС эцигиз чIугур гьакъисагъ зегьметдай адаз “Дагэ­нерго” ОАО-ди Гьуьрметдин шабагь ва премия гана.

Республикадин меркезда энергетикрин­ йикъаз­ талукь суварин чIехи межлисда энергетикадин хиле яргъалди ва гьакъисагъ­вилелди зегьмет чIугвазвай Шабан Яралиеваз РД-дин Госсоветдин 2004-йисан 15-декабрдин Указдалди “Дагъустан Республикадин лайихлу энер­гетик” лагьай тIвар гана.

2008-йисуз Сочида Олимпиададин къу­гъунар гатIундалди, Ш.Яралиев са вацра аниз къуллугъдин командировкадиз ракъурна. Ана ада вичин кIвалахдин тежрибадикай менфят къачуна, экверин сетрин подстанция гегьеншариз кIвалахна.

2009-йисуз Россиядин топливно-энер­гетичес­кий комплекс вилик тухунин карда къазанмишнавай агалкьунрай ва яргъал йисара чIугур гьакъисагъ зегьметдай ам РФ-дин энергетикадин минис­терстводин шабагьдиз лайихлу жезва.

— Шабан Рамазанович, малум тирвал, куьн Дагъустандин районрин экверин подстанцияр кардик кутаз тефей чка хьанач. И рекье куьне вижевай агалкьунарни къазанмишнава. КIелайди автоматикадай ятIани, реледин къуллугъдани куьне пешекарвилин вини дережадай чирвилер ва тежриба авайди субутна. И дережадив агакьун патал квез куьмек ва меслятар гайибур хьанани?

— Дугъриданни, за автоматикадин пешедай кIе­лайди я. Зун кIвалахдин гъавурда тваз, пешедин сирер чириз, заз гьам гафуналди, гьамни меслятралди куьмекар гайи кьилин инженер Къази Агъабалаеваз, зи начальник хьайи Ариф Гьажиеваз, кьилин инженервиле кIвалахай Бейбут Бейбутоваз рикIин сидкьидай сагърай лугьуз кIанзава. Зун кIвалахал кьабулай Феликс Эфендиеваз Аллагьди рагьметрай. Абурукай заз производстводин муаллимар хьана. Абурун гьар йикъан гуьзчивал, девлетлу тежриба ва куьмек галачиз, зун къе жуван пешедин рекьяй ихьтин дережадив агакьдачир, — лугьузва Шабан Рамазановича.

Вичин 70 йис тамам жедалди, ада кIва­лах­за­вай карханада релейрин ва автоматикадин къуллугъдин начальниквал авуна. ЭлячIиз кIан хьайилани, жавабдарвал гьиссзавай тежрибалу пешекар кIвалахдивай яргъа авунач. Ада вичин везифаяр гилалди вичи кIвалахай къурулушдин начальникдин заместителвиле давамарзава.

И йикъара Москвадай шад хабар атана: ПАО «Россети Северный Кавказ» — «Даг­энерго» филиалдин Дербентдин участокдин релеяр хуьдай къуллугъдин (служба релейной защиты) начальникдин заместитель, 75 йис тамам хьанвай Шабан Рамазанович Яралиеваз «Федеральная сетевая компания» – Россети» ПАО-ди «Электросет­рин комплексдин ветеран» лагьай гьуьрметдин тIвар гана.

Шабан Рамазанович 1971-йисуз бахцугъви­ руш Насиятал эвленмиш хьана. Ада 35 йисуз алишверишдин хиле кIвалахна, исятда лайихлу пенсияда ава. Хизанда вад веледдихъни кьилин пешекарвилин образование ава. Расима Кемерово шегьерда адвокат яз, Руслана Дербентда кадастрин инженервиле, Шейрихана Самурда туьквенда, Ирадади шегьердин чехирар хкуддай тешкилатда бухгалтервиле кIвалахзава. Шабанни Насият 13 хтулдинни са птулдин бахтлу чIехи бубани баде я.

Чна Шабан Рамазановичаз 75 йисан юбилей мубаракзава. Къуй квехъ мягькем сагъламвал ва вири хъсанвилер хьурай.

Къагьриман Ибрагьимов