Зегьметдин Игит

Дагъларин уьлкве гьакъисагъ зегьметчийралди, жуьрэтлу кьегьалрал­ди, республика мадни абад авунин кра­рик къуьн кутазвай­ намуслу, жумарт инсанралди девлетлу я. Виридав гьукуматдин патай­ лайихлу шабагьар агакьзавач, гьикI хьи, государство — сад, агьалияр — мил­­лионралди. И месэла фикирда­ кьу­на, уьлкведин регионри лайихлу­ пешекаррин зегьмет кутугайвал къейд­­зава. И кардик общественный­ тешкилатрини чпин пай кутазва. Рес­пуб­ликада кардик квай жемиятдин «Хайи Дагъус­тан» гьерекатди аскерви­лин къуллугъда, кIвалахда агалкьунар къа­занмишзавай инсанар шабагьрал­ди­ къейдзава. ИкI, къадав агакьна викIегь рухвайриз «Дагъус­тандин Игит» лагьай тIвар ва гъед гана.

Алатай гьафтеда Каспийск шегьердин «Чемпион» ресторанда ри­кIел­ аламукьдай мярекат кьиле­ фена. «Хайи Дагъустан» тешкилатди­ чаз фадлай чизвай Абасов­ Керимхан Саидагьмедовичан зегь­метар «Дагъустандин Зегьметдин Игит» тIвар ва гъед гуналди къейдна.

— Гьуьрметлу юлдашар, — рахана кIватI хьанвайбу­рухъ элкъвена, «Хайи Да­гъус­тан» гьерекатдин председатель Гьабиб Давудов, — чи респуб­ликадин экономика вилик тухун, ам мадни­ абад авун патал зегьмет чIуг­вазвай пешекарар гзаф ава. Жуьрэтлувилин, къагьриманвилин рекье масадбу­руз чешне къалурзавайбур лайихлувилелди къейд авунин кар дагъустанвийри пара хушдиз кьабулна. ИкI,  чав тарифлу зегьметчиярни къейд авунин теклиф агакьна. Жемиятдин векилри теклифай са шумуд касдикай сад лагьай нумрадин шабагьни тешкилатдин советдиз Керимхан Саидагьмедовичаз гун хъсан акуна. ГьикI лагьайтIа, ада алай вахтунда республика патал ийизвай кIвалах пара метлеб­луди, экономика хкажзавайди, вишералди инсанар кIва­лахдалди таъминарзавайди я.

Гьабиб Давудова капар ягъунин, шад сесерин лепедик кваз Керимхан Абасован хурудал Игитдин гъед алкIурна ва адав диплом вахкана. Али Хасбулатова, Сейфулагь Исакьова, Ражаб Идрисова, Акимхан Абасова, и цIарарин авторди ва масабуру Керимхан Саидагьмедовичаз шабагь мубаракна, адан менфятлу кIвалахдикай ихтилат авуналди, тIварцIихъ хуш гафар лагьана.

Рахайбуру фикир желб авурвал, Дагъустандин жемиятдин патай гузвай шабагьдин къиметлувал мадни екеди я. Керимхан Абасоваз гьеле школада кIелзамаз зегьметдин «дад» акуна. Кьуд йисуз гатун тIатIилриз гадади вичин дах Саидагьмедахъ (ада 43 йисуз  майишатдин лапагар хвена, суьруьяр артмишна)  галаз чубанвал авуна.  Ахпа мектеб куьтягьна. 1983-йисуз Дагъус­тандин университетдин экономикадин факультет акьалтIарна. Дербентдин «Электросигнал» заводда инженер-эко­номист яз кIвалахна. Са куьруь вахтундилай ада карханадин 17-цехдиз регьбервал гана. 1986-1988-йисара заводдин Ахцегьа авай филиалдин директор хьана.

Стха Акимхан Абасова рикIел хкайвал, уьлкведа кьиле физвай дегишвилериз дуьз къимет гайи Керимхана­ хайи Къаракуьре хуьряй 15 гектар чил арендадиз къачуна ва ана келемар ца­на. Бегьер гуьзлемиш тавур хьтин хъсанди хьана. И карни фикирда кьуна, хуьруьн жемятди 1988-йисуз Абасов «Ок­тябрдин 60 йис» совхоздин директорвиле хкяна. Ирид йисалай ам федеральный казначействодин Докъузпара райондин отделенидин начальник­виле тайинарна. Ругуд йисни алатнач, К. Аба­­­сов Докъузпара райондин админист­рациядин кьилин къуллугъдал хкяна.

Экономикадин илимрин кандидат, бажарагълу тешкилатчи, дагъвийрин яшайиш, ацукьун-къарагъун хъсандиз чизвай зегьметчи райондин агьалийрик хейлин вахтунда секинсузвал кутазвай месэлаяр гьялунин къайгъу­да гьатна. ИкI, Къуруш-Мискискар, Миг­рагъ-Къа­ракуьре ва Усугъчайдин къа­на­лар­ михьна, къайдадиз хкана, салар­, багъ­лар дигидай целди таъминарна. 2009-2010-йисара ЦIийи Къаракуьреда ва Мискиска 825 аял патал школайрин, Къаракуьреда ФАП-дин дараматар иш­лемишиз вахкана. Район газдал­ди таъминарунин кIвалахар башламишна. Хуьрера цIийи трансформаторар эцигна. Туризмдин хел вилик тухудай шартIар тешкилна.  ЦIерид йисуз  райондиз регьбервал гуни Докъузпарадиз экономикадин, яшайишдин рекьяй виликди еримишдай мумкинвал гана.

И месэла фикирда кьуна, Керимхан Абасов Дагъус­тан Республикадин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министрвиле тайинарна. Гьа­йиф­ хьи, республикадин гьу­­­куматда арадал атай дегишвилери адаз вичин алакьунар­ къалурдай, респуб­лика патал менфятлувилел­ди кIва­­лахдай мумкинвал­ ганач. Ам­­ма и карди пешекар паш­­манарнач. Мегьарамдхуь­руьн­ рай­ондай бегьемвилелди ишлемиш тийиз­вай чилер арендадиз къачуна, «Багъ» КФХ тешкилна, 250 гектарда ичин, хутун ва чуьхверрин багъ кутуна. Субсидияр къачуна, чил къайдадиз гъана, къелемар, герек техника маса къачуна, дигидай цин месэла гьялна, багъларихъ гелкъведай 30 пешекар жагъурна.

— Къе багъ бегьердал атанва,- лагьана заз Керимхан Саидагьмедовича.- Чна са шумуд виш кас кIвалахдалди таъминарзава. Дербентдилай гатIунна, Ахцегьив агакьдалди мензилра авай вири хуьрерай чи багълариз кIвалахдай инсанар къвезва. 300-лай гзафбур да­тIана кIвалахзавайбур я. Алай вахтунда багъманчийри гьар юкъуз 130-150 тонн ичер атIузва ва Кабардино-Балкариядин емишрин гьамбарханайриз рекье твазва. 10 агъзур тонн емишар гьакьдай гьамбархана чахъни жеда. Емишар гьялдай кархана эцигдай фикир ава. Республикадин аялар патал емишрин мижеяр хкудда.

Керимхан Абасован коллективдихъ хъсан фикирар мадни ава. Са рахунни алач, абурни кьилиз акъатда. «Дагъус­тандин Зегьметдин Игит» лагьай тIвар гун тебрик авуналди, чаз адахъ мадни еке еке агалкьунар хьана кIанзава.

Нариман  Ибрагьимов