Дагъларин уьлкведа советрин гьукум тешкилайдалай гуьгъуьниз адаз бажарагълу кар алакьдай хейлин ксари регьбервал гана. Абурукай сад яргъал вахтунда республикадин кьиле хьайи  Абдурагьман  Даниялов  я.

А.Даниялов 1908-йисан 22-августдиз Гуниб райондин Ругуджа хуьре лежбердин хизанда дидедиз хьана. Гададин 9 йисни тахьанмаз, дах рагьметдиз фена. Талукьри диде маса касдиз гъуьлуьз хга­­на. Даниялан аялар чIехи бубадин ва бадедин хиве гьатна. Са акьван вахт алат­нач, абурни рагьметдиз фена. Аялрин етимвилин, гишинвилин йикъар башламиш хьана. Бегьем недай затI гьат тийиз, аялрал аламайди са хам тир. И гьал акур хуьруьнвийри етимар Чох хуьре авай детдомдиз вугана.

“Детдомдиз вугуни чун кьиникьикай къутармишна. Ана чал партал алукIна, йи­къа пуд сеферда тIуьн гана, ана сифте­ яз чна якIун хуьрек, къуьлуьн фу тIуьна­. Чаз чай, запун, дасмал вуч ятIа чир хьана…” — хейлин вахтар алатайла, вич детдомда хьайи вахтарикай рикIел хканай А.Даниялова.

1922-йисуз Чохдин детдом Гунибдиз  акъудна. Ина военный часть авай. Адан политкомиссар Никитинахъ ва маса аскеррихъ галаз таниш хьайи Абдурагьмана вичиз урус чIални чирна. Са йисалай ам Буйнакскдин дагъвийрин интернатдиз ракъурна ва ина ам педагогвилин техникумдик экечIна.

Тешкиллувилин алакьунар авай гада техникумдин исполнительный бюродин председателвиле тайинарна. Техникум куьтягьай ва алакьунар авай комсомолдин член ВЛКСМ-дин Дагъустандин обкомди Гуниб округдин комсомолдин коми­тетдин сад лагьай секретарвиле кIва­лахиз рекье туна. Ина вичел тапшурмишай ве­зифаяр гьакъисагъвилелди кьилиз­ акъудай Даниялов ВЛКСМ-дин Дагобкомдин отделдин заведующийвиле тайинарна.

1930-йисуз Абдурагьман вичихъ га­лаз­­ педтехникумда кIелай Хадижадал эвленмиш хьана ва абур кьведни кIелиз Москвадиз фена. Абдурагьман — церин ма­йишатдин инженерар гьазурдай, Хадижани ветеринарный институтрик экечI­на. Данияловри чпи кIелзавай чкайра дерин чирвилер къачун патал вири ала­хъунар авуна. Институтдин ректоратдиз хъсандиз кIелзавай Даниялов аспирантурадик кутаз кIанзавай, амма Дагъустандин обкомдин сад лагьай секретарь Нажмудин Самурскийди республикадиз инженерар, кадрияр кIанзава лагьана, Даниялов Да­гъустандиз рахкурун тIа­лаб­на ва адаз наркомземда кIва­лах гана.  Ина ада жуьреба-жуьре отдел­ра зегьмет чIугуна. 1937-йисуз обкомдин бюроди Даниялов ДАССР-дин наркомземвиле тайинарна.

Вахт четинди тир, республикада репрессияр кьиле физвай, Дагъларин уьлкведа колхозар, совхозар тешкилзавай. Ихьтин шартIара  Даниялова вичин вилик­ эцигнавай везифаяр кьилиз акъудуниз гзаф фикир гана. Республикада 1939-йи­суз коллективизациядин месэла гьялна­ куьтягьна. Гьа и йисуз ам Дагъустандин об­комдин хуьруьн майишатдин отделдин заведующийвиле тайинарна. Пуд варзни­ алатнач, ам обкомдин  хуьруьн майишат­дин рекьяй секретарвиле хкяна. 1940-йи­сан сифте кьиляй ВКП(б)-дин ЦК-дин къарардалди Абдурагьман Даниялов ДАССР-дин Совнаркомдин председателвиле тайинарна.

Ватандин ЧIехи дяве башламиш хьу­никди республикадин кьиле авайбурун вилик тади гьалда халкьдин майишат военный рекьел алудунин везифа акъвазна.  И кар алай месэладик Даниялова вичин пай кутуна. ГьикI лагьайтIа, адан гуьзчивилик республикадин промышленность, колхозар, совхозар, алишвериш, илим ва культура квай.

1941-йисан октябрдиз Гитлеран кьушунар Дагъустандиз мукьва жезвай. Государстводин оборонадин Комитетди Каспий гьуьлелай Терек вацIалди ва гьакI Минеральные Воды шегьердин къва­ларив кьван душмандикай хуьдай сенгерар туькIуьрунин гьакъиндай приказ акъуднай. Терек вацIун къерехар тир­­вал душмандикай хуьдай сенгерар гьазурунал А.Даниялов машгъул хьана. Тешкиллуви­лелди и кIвалахар кьилиз акъудунай А.Данияловаз Ленинан орден гана. Фронтдиз вири рекьерай куьмекар гу­нилай гъейри, Совнарком фашистрикай­ катзавайбур (дишегьлияр, аялар, хирер хьанвайбур) кьабулунални, абурун дердияр гьялунални машгъул жезвай. Гьа са вахтунда А.Даниялов 44-армиядин  во­енный советдин членни тир. И армияди душмандихъ галаз Кавказдин дагълара кьегьалвиледи женг чIугуна. И четин йисара ада ЦIумада ва ЦIун­тIи районрин дагълара, тамара чуьнуьх хьанвай дезертирар дуьздал акъудунин месэлани гьялна.

1948-йисуз А.Даниялов КПСС-дин Да­гъустандин обкомдин сад лагьай секретарвиле хкяна. Адан вилик лап муракаб везифаяр эцигна: халкьдин майишат  кIва­чел ахкьалдарун, илим, образование, здра­воохранение ва агьалийриз къуллугъдай карханаяр вилик тухун 1949-йисуз сад лагьай секретардин ала­хъунрал­ди республикада СССР-дин илим­рин академиядин филиал ачухна. Республикада­ цIийи карханаяр, эцигунардай организацияр ачухна. НафтIа­дин, газдин, химиядин, кьезил промышленностдин карханаяр арадал атана. Гегьеншдаказ гидроэнергетика вилик тухвана. Чирютдин, Ми­атлидин, Черкесдин ГЭС-ар­ гъиле кьуна.­

1950-йисан 12-ноябрдиз республи­кадин промышленность, хуьруьн майи­шат,­ илим, культура ва искусство вилик тухуна къазанмишай агалкьунрай ва ДАССР-дин 30 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз Абдурагьман Даниялован зегьмет Ленинан пуд лагьай орден гуналди къейдна.

И йисара обкомдин сад лагьай секретарди колхозар, совхозар мягькемаруниз, консервиярдай заводар эцигуниз, республикада уьзуьмлухар гегьеншаруниз кьетIен фикир гана.

1967-йисан ноябрдин вацра Дагъустандин обкомдин пленумди Абдурагьман Даниялов вичин къуллугъдикай азадна. Эхиримжи йисара ам илимдал машгъул хьана.

Абдулатип Гьажиев, ВЛКСМ-дин Дагъустандин обкомдин виликан сад лагьай секретарь