Россиядин Федерация дуьньяда виридалайни зурба государство, уьлкве я. Адан чилери 17125191 квадратный километр кьазва. Адалай гуьгъуьна Канада, США ва Китай ава. Россия хьтин уьлкведикай са бубат кьванни чир хьун патал гзаф кIелна, регионриз фена, халкьарин яшайишдихъ галаз таниш хьана кIанда.
ИкI, Россиядин Федерация 85 региондикай (22 республика, 48 область, 9 край, автономиядин 3 округ ва Москва, Санкт-Петербург, Севастополь шегьерар) ибарат я.
Россиядин сергьятар 18 уьлкведихъ галаз алакъада ава. Санлай къачурла, сергьятрин яргъивал 61 агъзур километрдиз барабар я.
Уьлкведин регионрикай виридалайни чIехиди Саха-Якутия Республика я. Административно-территориальный мулкарал гьалтайла, адахъ галаз къведай регион дуьньядани авач. Адан майданри 3083,523 агъзур квадратный километр тешкилзава. Республикадин меркез Якутск шегьер я. Агьалийри государстводин кьве чIалакай (урус ва якут) менфят къачузва. Чилерин 80 процент тамар я.
1934-йисуз арадал атай Красноярский крайдин чилери 2366,797 агъзур квадратный километр кьазва. Чилерин къатара Россиядин никелдин запасрин 95 ва къизилдин 20 процент ава. Край электроэнергия гьасилунин рекьяйни девлетлу я — ина 20 электростанция кардик ква. ТIебиатдин 7 заповедникни ава.
Хабаровский край (1938-йисуз арадал атана) Дальний Востокдин са пай я. Адан чилер 787,633 агъзур квадратный километрда экIя хьанва. Ина хвойный тамар гзаф я. Санлай тамарин кьадар 85 процентдиз барабар я.
Иркутский областдин майданар 774,846 агъзур квадратный километрдиз барабар я. Шегьерра агьалийрин 78,9 процент яшамиш жезва (37 миллетдин векилар). Областда тамун, целлюлозадин промышленностдин хилер иллаки вилик физва.
Ямало-Ненецкий автономный округдихъ 769,250 агъзур квадратный километр чилер ава. Округдин меркез Салехард шегьер я. Округ жуьреба-жуьре мяденралди девлетлу я. НафтIадинни газдин конденсатдин 59, нафтIадин 62, газдинни нафтIадин 9, газдин 6 мяден. Агьалийрин кьадар 500 агъзурдалай виниз я.
ЧIехивилел гьалтайла, винидихъ къейд авунвайбурун гуьгъуьна Чукоткадин, Ханты-Мансийский автономный округар, Тюмендин область, Камчаткадин, Забайкальедин краяр, Магадандин область ава. И барадай Дагъустан Республика 52 лагьай чкадал ала. Виридалайни гъвечIи мулкар авай регионрик Кеферпатан Осетия, Адыгея ва Ингушетия акатзава.
Агьалийрин кьадардал гьалтайла, Дагъустан 12-чкадал ала. Вад миллиондилай виниз агьалияр Московский областда ва Краснодарский крайда яшамиш жезва. Москвадин агьалийрин кьадар 13 млн агакьзава.
Хийир Эмиров
