(Эвел – 42-нумрада)
Са бязибуру лугьузва: «За шагьада лугьуда, ахпа зун йисаралди яшамиш жеда, жуваз кIандайвал». Диндихъ галаз са алакъани авачиз, диндиз акси кIвалахар ийиз, шагьададин мана чIурзавай кIвалахар ийиз, авач маса илагьияр Аллагьдилай гъейри («ля илягьа илаЛЛагь) лагьана, ахпа фена са кьейидакай жуваз илагьи кьазва. Ихьтин крариз рехъ гузвайдан гьам шагьада, гьамни иман чIур жезва.
Крарин патахъай рахайтIа, чна лагьайвал, гьам рикIелди, гьам мецелди, гьамни жендекдалди ийидай крар ава. РикIе авай кар вуч я? Ви акъида (вероубеждение), яни вун агъун, вахъ ният хьун, Аллагьдихъай кичIе хьун, Аллагь кIан хьун, Аллагьдал аманат, таваккул (упование) авун! Ибур вири рикIе авай крар я. Эгер ам рикIе аваз хьайитIа, са шакни алачиз, ам адан мецелни, бедендални акъатда. Аллагьдихъай кичIе инсандивай Аллагьдиз ибадат тавуна акъвазиз жедач. Аллагьдихъай кичIе инсандивай Аллагьдиз ибадат тавуна эхиз жедач. Эгер ибадат тийиз, заз «Аллагьдихъай кичIе я» лугьузвай кас аватIа, ахьтин касди тапарарзава.
Аллагьди Къуръанда лугьузва (2-сура, 143-аят, мана): «Ва гьа икI — Чна квекай (эй, мусурманар) «юкьван» (виридалайни адалатлу, дуьз, хъсан) уьммет авунва, куьн (Эхиратда вири) инсанрал шагьидар хьун патал (вири уьмметрив чпин пайгъамбарри дин агакьарнавайди куьне шагьидвалун патал), ва и расул (Мугьаммад пайгъамбар) квел шагьид жедайвал. Ва виликдай вун алай кьибле («Байт-ул-Макъдис») Чна ам авуна (тайинарнай) — (анжах) чирун патал Чна (винел акъудун патал Чаз чизвай кар) вуж расулдиз табий жедатIа, (ва) вуж (вичин) кьулухъ элкъуьн хъийидайбурукай жедатIа (муртад хьана Исламдай экъечIдатIа). Ва а кар (кпIунал кьибле дегишун, «Байт-ул-Макъдисдикай» Кябедихъ элкъуьн) — залан я, анжах, чеб Аллагьди дуьз рекьел гъанвайбур квачиз: ва Аллагьди куь иман зайи ийидач (куьне авур диндар амал — сифте кьибледихъ авур куь кпIар гьич квадардач). Гьакъикъатда, Аллагь инсанар патал — гзаф мергьяматлуди (Вичин бендейрин язух къведайди), гзаф регьимлуди я!».
И аят Аллагьди чи Пайгъамбардиз (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) ихьтин дуьшуьшдихъ галаз алакъалу яз ракъурнава. Сифте капI ийидай вахтунда мусурманар «Байт-ул-Макъдисдихъ» элкъвезвай, яни Иерусалимда авай мискIиндихъ (Аль-Акса). Ягьудрини чпин капI гьанихъ элкъвена ийизвайди тир ва абуру мусурманриз гагь-гагь гъуьнтI гузвай. «Куьне куьди маса дин я лугьуз, куьне чи дин (яни ягьудрин) чIуруди я лугьуз, куьне инихъ элкъвена капI ийизва хьи», — лугьузвай абуру. Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) кьибле дегиш жеда лагьана, Аллагьдик умуд кутунвай. Аллагьди 2-сурада 144-аятда лугьузва (мана): «Гьакъикъатда, Чаз аквазва ви чин элкъуьрунар цавухъ, ва (гьакъикъатда) Чна вун элкъуьрда кьибледихъ — вичел вун рази жедай. (Гила) элкъуьра жуван чин «Масжид-уль-Гь́ара́м» (Кябе) галай патахъ. Ва гьина куьн хьайитIани (эй, мусурманар, куьне капI ийидайла), куь чинар куьне гьам (Меккеда авай Кябе) галай патахъ элкъуьра. Гьакъикъатда, (чпиз Чи патай) Ктаб-атанвайбуруз (ягьудриз ва насранийриз чпин Ктабрай) хъсандиз чизва а кар (вун Кябедихъ элкъуьр хъувун) чпин Раббидин патай (тир) гьахъ тирди. Аллагь — абуру ийизвай амалрин патахъай гъафилвиле авач!». Аллагьди гьа икI кьибле дегишарна. Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) асгьабрихъ галаз нисинин капI ийиз-ийиз, кьибле дегиш хьана. Яни — кпIунин къене. Асгьабрик къалабулух акатна, абурун рикIе гьар жуьре фикирар гьатна, икьван чIавалди масанихъ элкъвезвайди тир, гила инихъ элкъвена. Аллагьди абурун кпIар Вичи квадардач лагьанва. И кардин патахъай аятда иман квадардач лагьанва, яни кпIуниз иман лагьанва. Генани керчекдиз лагьайтIа, кпIунал и аятда иман лагьана тIвар эцигнава. Вучиз икI я? Вучиз лагьайтIа, чна винидихъ лагьайвал, иман им – рикIяй, мецяй, жендекдай акъатзвай крар я ва кпIуник абур вири ква. КпIуник ви рикIни, ви мезни, ви жендекни ква. Аллагьди кпIуниз иман лагьанва. Килиг, гьихьтин зурба чкадал алатIа капI.
Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) лагьанва (мана): «Гьакъикъатда инсандин ширкдин ва куфрдин арада (ава) – капI тун (яни тавуна тун, капI тавун)» (Агьмад, Муслим). ГьакIни Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) гьадисра са жерге маса крарни имандикай я лагьанва. Мисал яз, рамазандин вацра ийизвай таравигь-кпIар, сивер хуьн, Лейлатул-къадр кьилиз акъудун (и йифиз ибадатар авун), йикъа вад сеферда капI авун, Аллагь патал женг чIугун. Пайгъамбардивай (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) виридалайни хъсан кар вуч я лагьана хабар кьурла, ада (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) лагьана хьи, Аллагьдихъни Адан Пайгъамбардихъ агъун. (Ихьтин манадин гьадис Бухарийди ва Муслима агакьарнава). Вучиз лагьайтIа Аллагьдихъни Пайгъамбардихъ (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) агъун тавунмаз ви крар кьабулдайди туш. Вуна ви рикIяй шагьада гъун тавунмаз, ам кьабул тавунмаз, амай крар вуна вуж паталди ийизва кьван? Аллагьди анжах мусурманривай кьабулзава.
Инсандин иман – им хкажни жезвайди я, аватни ийизвайди я. Вуч делилар ава Къуръанда ва Пайгъамбардин (Аллагьдин салават ва салам хьурай вичиз) Суннада иман хкаж жезвайди ва аватзавайди тестикьарзавай? Къейд авун лазим я хьи, гьар са мусурманди, гьатта делилар гъун тавунмазни, иман хкаж жезвайди ва аватзавайди кьатIузва. Адаз аквазва кьван ара-бир адан иман а къайдада хкаж жезва, гуя Жегьеннем адаз вичин вилик квайди хьиз жезва, гагь-гагь аватзава иман, гьатта жуваз-жув чир хъжезвач са бязи вахтара. Эгер инсанди лагьайтIа — зи иман гьамиша са къайдада авайди я, ада тапарарзава. Иман са къайдада амукьзавайди туш, ам юзазва, амма ваз адан юзуникай хабар жезвач, тIимил юзаз хьайитIа. Эгер лап чIехидаказ юзайтIа, ваз хабар жезва. Аллагьди Къуръанда лугьузва (48-сура, 4-аят, мана): «Ам я — муъминрин рикIериз секинвал авудайди абуруз иман артух жедайвал абурун имандин винел; ва са Аллагьдиз талукь я цаварин ва чилин кьушунар; ва Аллагь — вири чидайди, гзаф камаллуди я!». Килиг имандал иман хкаж жедайвал лугьузва.
Гьасамудин Сефибегов,
ДаркIушрин хуьруьн мискIинда худбаяр кIелзавайди
(КьатI ама)
