(Эвел — 2020-йисан 44-52, 2021-йисан 1-9, 11-14, 18-19-нумрайра)
Али халифадин (Аллагь рази хьурай вичелай) гафар (ва насигьатар)
Хци жузуна: “Абур гьибур я, я зи буба?”. Ада лагьана: “Виридалайни артух девлет акьул я, виридалайни зурба кесибвал ахмакьвал я, виридалайни пис къакъатун (тек хьун) кьуру такабурлувал авун я, виридалайни хъсан жумартвал (мердвал) хъсан ахлакьар (къени къилихар) я”. Хци лагьана: “Я зи буба, и кьуд шей чир хьана, амай кьудни чира заз”. Халифди давамарна: “Мукъаят хьухь (яргъаз хьухь) ахмакьдин чIалахъ хьуникай, адаз ваз менфят гуз кIан жеда, амма ада ваз зарар гуда. Мукъаят хьухь (яргъаз хьухь) тапархъандин чIалахъ хьуникай, ада яргъал шей ваз мукьвал ийида, мукьвал шей лагьайтIа, яргъаз акъудда. Мукъаят хьухь (яргъаз хьухь) мискьи (шкьакь) касдин чIалахъ хьуникай, вун адахъ лап муьгьтеж хьайи чIавуз ам вакай яргъаз жеда. Мукъаят хьухь (яргъаз хьухь) зулумкардин чIалахъ хьуникай, ада вун лап усал шейинихъ маса гуда”. (Канз-уль-Уммал).
- Али халифади (Аллагь рази хьурай вичелай) мадни лагьана: “(Аллагьдин патай куьмек, талигь) бахт — виридалайни хъсан регьбер, ахлакь — виридалайни хъсан (гьамиша галай) дуст, акьул — виридалайни хийирлу юлдаш, эдеб виридалайни хъсан ирс я. Кьуру такабурлувал авунилай гъейри, зурба къакъатун (чара хьун) авач” (Канз-уль-Уммал).
- Али халифади (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “Тек са темягьвал авачиз авунвай стхавал квачиз, амай вири стхавилер кьатI жеда (акъваз жеда)”.
Мугьаммад пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) асгьабрин келимаяр (Аллагь рази хьурай чпелай)
Ибн Масгьуд асгьабдин (Аллагь рази хьурай вичелай) гафар (вязер)
- Абдуллагь ибн Масгьуд асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “Кьин кьазва за Аллагьдал, Вичелай гъейри (ибадат авуниз лайихлу тир) маса илагьи авачир! Гьам пакамахъ, гьамни нянихъ Исламдал алаз хьайи (яни гьар юкъуз Ислам кьиле тухузвай касдиз) бендедиз и дуьньяда адан кьилел атай балайрикай са зарарни жедач” (Гьилйагь. Абу Нуайм)
- Абдуллагь ибн Масгьуд асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “(Аллагьдин) бенде, та ам имандин лап вини дережада жедалди, имандин гьакъикъатдив агакьдач. Кесибвал — девлетлувилелай, утанмишвал тIвар-ван хьунилай гзаф кIан жедалди ва (вичин) тарифзавай кас ва вичиз туьгьмет (айиб) ийизвай кас адаз сад хьиз жедалди, ам имандин вини дережадив агакьдач”.
Асгьабдин гафариз адан мукьвал дустари ихьтин баян ганва: “Гьалал кесибвал гьарам девлетлувилелай гзаф кIан жедалди. Аллагьдиз итIаатлувиле (ибадат авунин карда) утанмишвал Аллагьдиз асивиле тIвар-ван хьунилай гзаф кIан жедалди. (Вичин) тарифзавай кас ва вичиз туьгьмет ийизвай кас гьахъдин карда адаз сад хьиз жедалди (Гьилйагь. Абу Нуайм).
- Ибн Масгьуд асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “Са карни тийиз, бушдиз вахтар акъудзавай касдикай, дугъриданни, заз гзаф хъел ава: я ам дуьньядин крарал машгъул туш, я ада Эхират патал диндар амал ийизвач” (Гьилйагь. Абу Нуайм).
- Абдуллагь ибн Масгьуд асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “Гьакъикъатда, йифер-йикъар физ, куь уьмуьрар куьруь жезва ва (авур) амал (малаикри кхьиз) хуьзва. Кьиникь бейхабардиз къведа, ада “кIватI хъийидай бегьер” (куь) пашманвал жеда. Тум цайи гьар садаз вичи цайи кьван затI жеда, явашдиз кар ийизвайдан пайни квахьдач, гзаф алахъзавайдазни (элешмиш жезвайдаз) (Аллагьди) кьисметнавайдалай артух пай жедач! Низ хийир хьайитIа, адаз ам Аллагь-Таалади ганва ва вуж писвиликай (баладикай) хвенватIа, ам Аллагь-Таалади хвенва! (Аллагьдихъай) кичIебур агъаяр, факъигьар (фикьгьдин, шариатдин алимар) — регьберар я ва абурун межлисра ацукьун (хийир) артух хьун я!” (Гьилйагь. Абу Нуайм).
- Ибн Масгьуд асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “Гьар сад квекай мугьман я ва адан мал-девлет адав ишлемишиз вуганвай бурж я. Мугьман хъфидайвал я ва ишлемишиз вуганвай бурж иесидив вахкуда!”.
- Ибн Масгьуд асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “Низ дуьнья гзаф кIан хьайитIа, ада (вичин) Эхиратдиз зарар гуда, низ Эхират кIан хьайитIа, ада вичин дуьньядиз зарар гуда. Эй, жемятар, куьне фана тирдаз (гьамишалугъ) амукьдайдалди зарар це!” (Гьилйат-уль- Авлийаъ).
- Ибн Масгьуд асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “Дугъриданни, виридалайни керчек (гьахъ) ихтилат — Аллагьдин Ктаб, виридалайни мягькем алакъа — “Аллагьдихъай кичIевилин” келима — (келима шагьадат: ля илягьа илла Аллагь), виридалайни хъсан дин — Ибрагьиман дин (Ислам), виридалайни хъсан сунна — Мугьаммад пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) Сунна, виридалайни хъсан рехъ — пайгъамбаррин (небийрин) рехъ, виридалайни лайихлу рахун — Аллагь рикIел ва мецел гъун, виридалайни хъсан хабар (малумат) — Къуръан, виридалайни хъсан крар — эхир хъсан хьайибур, виридалайни пис крар (динда) цIийивилер тун (ввести) я.
ТIимилди ва бес кьадар гзафдалай ва машгъул авурдалай хийирлу я. (Жуван) чан къутармишун (сан-гьисаб авачир кьван) пачагьвилелай хийирлу я. Виридалайни пис туьгьмет (айиб), ажал атана, чан гудайла я, виридалайни пис пашманвал Къиямат Йикъан пашманвал я, виридалайни пис ягъалмишвал — Дуьз рекьяй акъатна, ягъалмишвиле хьун, виридалайни хъсан девлетлувал — чандин (рикIин) девлетлувал, виридалайни хъсан “рекьин пар (суьрсет)” — Аллагьдихъай кичIевал ва (Аллагьди бендедин) рикIе твазвай виридалайни хийирлу шей якъин (иман) я!
Шак куфрдикай я. Виридалайни пис буьркьуьвал рикIин буьркьуьвал я! Ички (чехир) вири гунагьрин асул я! Дишегьлияр шейтIандин чил (чартма, ракьар) я, жегьилар диливилин (жунувилин) (са) жуьре я, (кьейидал) гьарайиз, шехьун джагьилиййадин (авам девирдин) амалрикай (крарикай) я! Виридалайни еке хата таб авун я! Муъмин касдиз экъуьгъунар (себ) авун — асивал авун, адан аксина дяве (женг) тухун куфр я. Мусурман касдин мал-девлет амайбуруз вирибуруз къадагъа я (неприкасаемость частной собственности). ГьакIни мусурмандин ивини (уьмуьрни ) амайбуруз къадагъа я. Яни ам рекьидай, адан чандиз къаст ийидай ихтиярар садазни авач. Ни афа (гъаф) авуртIа, адаз Аллагьди афа (гъаф) ийида. Ни вичин хъел (кьуна) акъвазарайтIа, адаз Аллагьди хъсан эвез гуда. Ни гъил къачуртIа, адаз Аллагьди багъишламишда. Ни мусибатдал (бедбахтвилел) сабур авуртIа, адаз Аллагьди суваб гуда.
Ямин Мегьамедов,
диндин рекьяй алим
