(Эвел — 2020-йисан 44-52, 2021-йисан 1-9, 11-14, 18-нумрайра)
Али халифадин (Аллагь рази хьурай вичелай) гафар (ва насигьатар)
- Али халифади (Аллагь рази хьурай вичелай) хутIбадал лагьана: “Гьямд хьуй Аллагьдиз — вири шейэрин (алемрин) Халикьдиз, йифен мичI кьатIна, (пакаман) экв акъудзавай, мейитрал чан хкизвай, сурара авайбур кIватI хъийидай… За квез (Аллагьдихъай) кичIе хьухь лагьана веси ийизва. Ам бенде (Аллагьдиз) мукьва ийидай виридалайни хъсан кар я. Иман, Аллагьдин рекье женг чIугун, келима шагьада (Ля илягьа илла Аллагь) — инсандин фитIра (тIебиат), капI ада авун — дин (иман), закат гун — ферз кар, рамазандин вацра сив хуьн — Адан азабдикай хуьн, Кябедал гьаж авун — кесибвал алуддай (кесибвиликай хуьдай — яни девлетлу ийидай кар) ва гунагьар багъишламишдай кар, мукьвавилин алакъаяр хуьн — умудар артух (еке), уьмуьр яргъи, хизанра муьгьуьббат (кIанивал) хьун, чинебан садакьа (ам сирлудаказ гун) — гунагьар багъишдай ва Раббидин гъазаб (хъел) секинардай кар, хъсанвилер авун — писвилин къастарикай къакъуддай, пис балайрикай, телефвилерикай хуьдай кар я.
Жезмай кьван гзаф Аллагь рикIел ва мецел гъваш, гьикI лагьайтIа, ам виридалайни хъсан “рикIел гъун” я. (Аллагьдихъай) кичIебуруз хиве кьунвай сувабар къазанмишиз чалишмиш хьухь. Дугъриданни, Аллагьди гайи гаф виридалайни дуьз вяд (хиве кьун) я; Куь Пайгъамбардин (къуй Аллагьдин патай салават ва саламар хьурай вичиз) рекьиз (алад адан рекьеваз) табий хьухь, гьикI лагьайтIа, ам виридалайни хъсан ва дуьз рехъ я. Адан Сунна кьилиз акъуд, шариатдин чирвилер къачу, дугъриданни, ам рикIериз гатфар я. Къуръандин нурдикай квез сагъвал (азаррикай сагъарун) тIалаба, дугъриданни, ам рикIера авай азарар патал сагъарун (дава-дарман) я. Къуръан лап хъсандиз кIелиз алахъ, гьикI лагьайтIа, ам виридалайни хъсан кьисаяр ва дуьз хабарар гун я. Ам масада кIелдайла, кисна, адахъ яб акала — квез (Аллагьди) регьим авун патал. Квез ада авай чирвилер якъин хьайила (адан чирвилерикай хабар хьайила), куьне квез чир хьайи чирвилерал амал ая, дуьз рекье хьун патал. Гьакъикъатда, Къуръандин чирвилер туна, гъейридал амалзавай алим кас авам, шаклу касдиз ухшар я, вичин авам гьалдай дуьз рекьел къвен тийизвай. Ахьтин алимдин аксина зурба делил ава ва адаз килигайла вичин авамвиляй шаклу яз амукьзавай касдин пашманвални гьайиф чIугунар мадни яргъибур (даимбур) жеда. Абур кьведни ягъалмишвиле твазвайбур я ва чебни заваллувиле (телефвиле) ава.
Куьн гиманлу жемир (имандин гьакъиндай шубгьалу жемир), тахьайтIа куьн шаклувиле гьатда. Я шаклуни жемир, шаклувал себеб яз куьн куфрда гьатда…
Дугъриданни, кьетIивал (кIевивал) Аллагьдихъай кичIевал авун я! Инанмишвал (мягькемвал, вич вичихъ агъун) алдатмишвиле гьат тавун я! Квекай (вичи) вичиз виридалайни хъсан менфят гузвайди вичин Раббидиз виридалайни гзаф итIаатлувалзавайди я. Квекай (вичи) вич гзаф алдатмишзавайди вичин Раббидиз асивалзавайди я! Вуж Аллагьдиз итIаатлу хьайитIа, ам саламатвиле жеда ва (адаз) шадвал жеда!
Аллагьдивай (квез) якъинвал тIалаба, (куьн) хъсан гьалда авайла, Адаз мукьва жез алахъ (куьн четинвиле гьатайла, адакай квез куьмек жеда)… Гьакъикъатда, ферз крар виридалайни лайихлубур я, виридалайни писди (динда) цIийивилер я. Гьар са цIийивал бидят я, гьар са цIийивал ийизвайди (твазвайди) бидятчи я. Ни бидят авуртIа, ада (гьахъ, лазим кар) зайи ийизва (квадарзава). Динда цIийивал тур касди а кар авуналди Суннат тазва (гадарзава).
Алдатмиш хьанвайди вичин динда гъалатI (нукьсан, кимивал) авунвайди, вичи вич квадарнавайди (асивал авуна, вичи вич азабда тунвайди) я. “Рия” (показуха) — ширкдикай, ихлас (сидкьивал, диндин михьивал) диндар амалдикай ва имандикай я. Буш рахунрин межлисри Кьуръан рикIелай алудда, анра шейтIанди иштиракда ва ахьтин межлисри гьар жуьре ягъалмишвилериз эвер гуда. Дишегьлийрихъ галаз ацукьуни рикIерив (гьахъдикай, дуьзвиликай) ян гуз тада, абурухъ вилерин темягь фида ва абур шейтIандиз гъуьрчдай затI я. Керчеквал хуьх Аллагьдин гьакъиндай, Аллагь керчекбурухъ гала (абурун патал ала), табдикай къерех (яргъаз) хьухь, дугъриданни, таб имандикай къерехда ава (ва яргъаз я)…
Гьахъ лагь (куьне), куьн адалди чир (машгьур) жеда. Гьахъдал амал авур кас гьахъдин эгьлийрикай жеда! Квел ихтибарнавай затI (аманат) квел ихтибарнавай ксарив агакьар хъия. Куьне мукьвавилин алакъаяр хуьх, гьатта квехъ галаз а алакъаяр кьатIнавайбурухъ галазни! (Куьне) икьрар (агьд) авурла, ам (тамамдиз) кьилиз акъуда! (Куьне) дуван (ва гьакимвал) ийидайла, адалатлувал ая! Куьне куь бубайрал такабурлувал (дамахар) ийимир. Сада-садаз лакIабар лугьумир, сада-садакай зарафатар, гъибетар ийимир. Зайифдаз, мазлумдиз ва Аллагьдин рекье бурж алайдаз, (муьгьтеж) рекьевай касдиз, саилвалзавайбуруз (тIалабчийриз) ва лукIвиляй азад хьун патал куьмек кIанзавайбуруз гъил яргъи ая!
Хендеда папариз ва етимриз регьим ая! Салам машгьур ая: салам гайидаз гьахьтин саламдалди ва я гьадалайни хъсандалди жаваб хце! “Ва куьмек це куьне сада-садаз хъсан крар ва (Аллагьдихъай) кичIевал авунин карда, куьмек гумир куьне сада-садаз гунагьар ва мидявал (зулум, диндин сергьятар чIур) авунин карда! КичIе хьухь квез Аллагьдихъай, гьакъикъатда, Аллагь кIеви (къати) жаза гудайди я!” (5-сура, 2-аят, мана).
Мугьмандиз гьуьрмет ая, къуншидиз — хъсанвал, начагъбурал (азарлубурал) кьил чIугу, кьейибур кучукунин карда иштирака. Куьн, эй Аллагьдин бендеяр, стхаяр хьиз хьухь!” (Бидая ва Нигьая — Ибн Касир).
- Али халифади (Аллагь рази хьурай вичелай) лагьана: “Девлетлувал мал гзаф хьун ва веледрин кьадар пара хьун туш, (шариатдин) чирвилер гзаф хьун ва къанажагълувал чIехи хьун хийир (девлет) я. Раббидиз ийизвай ибадатдал дамах авуртIа жеда: эгер вуна а кар хъсандиз авуртIа, вуна Аллагьдиз шукур гъида, писдаказ авуртIа, вуна Аллагьдиз астагъфир ийида! И дуьньяда вичи гунагь авурла, тадиз ам тубадалди дуьзар хъувур, (Аллагьдихъай) авай кичIевилин амал зайифар тийиз, диндар крар авун патал тади ийизвай итим квачиз садазни (са кардани) хийир авач…” (Гьилят — уль-Авлияъ).
- Али халифадал (Аллагь рази хьурай вичелай) (душманди гьужумна) хер хьайила, адан патав хва Гьасан (Аллагь рази хьурай вичелай) атана ва ам шехьиз гатIунна. Али асгьабди (Аллагь рази хьурай вичелай) адавай хабар кьуна: “Вун вучиз шехьзава, зи хва?”. Ада жаваб гана: “ГьикI шехьдач зун, вун Эхиратдин сифте йикъа ва дуьньядин эхиримжи йикъа авайла?!” Халифди лагьана: “Я зи хва! Кьуд шей (кар) рикIел хуьх. (ГьакIни) мадни кьуд кар ава: эгер вуна вун (абурун гьакъиндай) дуьз тухвайтIа, ваз абурукай зарар жедач”…
Ямин Мегьамедов,
диндин рекьяй алим
