Са тIимил вахтар идалай вилик чун Сулейман-Стальский райондин Кьасумхуьруьн 3-нумрадин аялрин бахчадиз мугьман хьана. Авайвал лагьайтIа, ана мукьвара цIийи заведующий тайинарнавайдакай, ина са жерге цIийивилер кьиле фенвайдакай чаз хабар авачиз тушир.

Бубайрин мисалда дуьз лагьанва: са сеферда жуван вилералди акун хъсан кар я. Дугъриданни, бахчада хьанвай дегишвилер гьеле куьчеда амаз кьатIуз жезвай: анаг элкъуьрна кьунвай къавахдин ва маса кьакьан  зурба тарар атIанвай (заз абур гар акъатайла, аялрин бахчадин къаварал аватуникай гьамиша кIиче тир), дарамат ракъинин нурари къужахламишнавай, гьаятда чка кьунвай гьар жуьредин рангарин цуькверин гуьрчегвили гуьгьуьлар мадни хкажзавай…

Чун  аялрин бахчадиз агакьайла, нисинин тIуьн недай вахт алукьнавай. Кьуд патахъ чкIизвай хуьрекрин ниэри аялрин иштягьар ачухнавай, абуру суфрайрихъ чпиз чкаяр кьунвай. Инин коллектив заз фадлай танишди я, бахчадин тербиячийрин арада заз тербия гайи ксарни ава, за  абуруз екез гьуьрметзава. Гьар садахъ галаз хваш-беш авуна, зун заведующий  Раиса  Надировна  Аминовадин  кабинетдиз гьахьна.

Чи арада хьайи суьгьбетдай малум хьайивал, Раиса Аминова 1986-йисуз Дербент райондин Белиж посёлокда дидедиз хьана. Аял вахтар Къазахстандин ЦIийи Уьзен шегьерда акъатна. Школада Фригъдал кIелна, 2003-йисуз анаг акьал­тIарай жегьил руша ДГУ-дин Дагъустандин филологиядин факультетдиз фин кьетIна. Вичин хизан кутурдалай кьулухъ кIе­лунар заочнидаказ давамарна. Зегь­мет­дин рехъ аялрин “Развитие” тIвар алай бахчада тербиячи яз кIвалахунилай башламишна. Гуьгъуьнлай Избербашдин патарив гвай йисан кьиляй-кьилди кардик квай лагерда урус чIаланни литерату­радин муаллим яз, са кьадар вахтунда Моск­­вада, Ватандиз хтайла, Сулейман-Стальский райондин официальный сайтдин сифте корреспондент, гуьгъуьнлай ад­министратор, МР-дин “Куьре” тIвар алай информациядин агентство ачухайла, анин редактор яз кIвалахна.

— Алай йисан мартдин эхирриз райондин кьил Нариман Шамсудиновича и бахчада яргъал йисара зегьмет чIугур регьбер лайихлу пенсиядиз фенвайдакай, зи хиве бахчадин заведующийвилин везифаяр твазвайдакай хабар гана, — суьгьбет башламишна ада.

• Раиса вах, куь хиве райондин кьили жавабдар везифаяр тун, — им, сифте нубатда, ашкара квехъ регьбервилин бажарагъ авайди кьатIунна авунвай кар тирди истеклу я. Куьне куь кIвалах квелай башламишна?

— Сад лагьайди, кIвалахдив, адет хьанвайвал, коллективдихъ галаз таниш хьунилай эгечIна. Коллективда гзафбур залай яшариз чIехи инсанар я, гьавиляй абурун хатур амукь тавун зун патал гзаф важиблу я. Арада гьуьрмет аваз кIвалахун, чпин хиве тунвай везифаяр гьар сада намуслудаказ кьилиз акъудун  — ибур зи тIа­ла­бунни, зи меслятни тирди раижна. Заз аквазвайвал, коллектив зи гъавурда дуьз акьуна. За и кардал шадвалзава.

Кьвед лагьайди, кIвалахдив эгечIай сифте йикъарилай зун дараматдин “вилер” тир пенжерар “экуь авунал” машгъул­ хьана. Пенжерар гзаф куьгьне хьанвайбур тир. Абур ва къене патарай кIевдай кIарасдин пенжерарни михьиз хкудна, абур пластикдинбуралди эвезнава. Са гафуналди, бахча са кьадар вижесуз куьгьне затIарикай азадна.

Пуд лагьайдини, за бахчада кIвалах­завайбурун (кризисдин шартIар себеб яз зур ставкайрал алуднавайбурун), гьакIни логопеддин ставкаяр арадал хкун патал чалишмишвилерна. Райондин кьиле авай ксарин куьмекдалди чахъ и карда хъсан нетижаяр хьана, гила саки вири къуллугъчийри  мажиб артух къачузва.

• Чаз малум тирвал, райондин кьил Нариман Абдулмуталибов бахчадиз мугьман хьана. Адаз тIал алай месэлайрикай хабар ава…

— Дугъриданни, Нариман Шамсудиновичаз чи дердийрикай хабар ава. Адаз чна гьихьтин шартIара кIвалахзаватIа акуна. Лап четин месэлаяр мукьвал тир гележегда гьялун хиве кьунва. ИкI, лап чарасуз кьи­лиз акъудна кIанзавай крарик пищеблок­ ремонт авун, канализация туькIуьрун, бахча парудалди кIевун ква. Чна умудзава, и крар кьилиз акъудун патал такьатар жа­гъур­да.

Малум тирвал, алатай йисара райондин кьиле авай ксари бахчада видеонаблюдение, пожарный система кардик кутаз ва маса куьмекар гана.

Гьахъ рахайтIа, кIвалахал хьайи сифте­ йикъара зи рикIик иллаки гзаф къалабулух квай. Авай кьван четин месэлайри зун да­рихарзавай. Зи гьал акур гзаф ксари куь­мекдин гъил хкажун хиве кьуна. Аллагь рази хьурай чпелай! ИкI, Сив хуьнин сувариз са касди, адаз вичин тIвар кьуна кIан хьанач, чи бахчадиз 10 агъзур манат гана. Чна а пул гъвечIи аялар авай группа­дик пенжер кутун патал харжна. Сулейман-Стальский райондин Собранидин де­путат, райондин жегьилрин парламентдин куратор Мегьамед Алиеван, парламентдин председатель Насрудин Нисредован, адан заместитель Нажмудин Бабаеван еке чалишмишвилерин нетижада (жегьилрин парламентдин фондунин куьмек галаз) бахчадиз аялар къугъвадай горка маса къачуна. Идалайни гъейри, абуру чаз гьаятда беседка эцигунни хиве кьунва.

Чи бахчадин гьар са къуллугъчи чпелай алакьдай куьмек гуз гьазур я, герек атай вахтара чпин хизанарни желбзава.

• Алай вахтунда бахчада гьикьван аялар ава? Куьна тербия къачуз кIандай аялрин кьадар артухардай мумкинвал авани?

— Къенин юкъуз бахчада, аялрин яшариз килигна, 4 группа кардик ква. Анра 100-дав агакьна аялри тербия къачузва. 1-сентябрдилай абурун кьадар саки 20-дан артух хьана. Гьелбетда, аялрин бахчадиз фи­дай вахт хьанвай вири бицIекар кьабулдай мумкинвал чахъ авач.

• ЦIийи бахча эцигунин месэла квелди куьтягь хьана?

— Дугъриданни, аялрин бахчадин цIийи дарамат эцигун федеральный программадик кутунин умудлувал авай. И месэла рай­ондин регьбердин гуьзчивилик ква. На­ри­ман Абдулмуталибова и месэладиз талукь яз еке чалишмишвилер авуна, гьа гьи­сабдай яз республикадин Кьилин тIвар­цIихъ чарарни кхьена. Гьайиф хьи, месэла гьялиз хьанвач. Гьелелигда, я республикадихъ, я муниципалитетдихъ цIийи бахча эцигдай такьатар авач.

• Тербиячийрин, санлай коллективдин кIвалахдикай лагьанайтIа кIандай…

— Тербиячияр вири гзаф йисарин девлетлу тежриба, чпин кIвалахдин гъавурда авайбур, кьилиндини, аялрал рикI алайбур я. За абурун тIварар кьазвач, абурун ви­ридан кIвалахдилай зун, аялар ва абурун диде-бубаяр рази я. ИкI, аялрихъ галаз кьиле тухузвай кIвалахдикай рахадайла, заз са кар мадни къейд ийиз кIан­зава: кьве вацра чи тербиячийри аялрихъ галаз шад 5 мярекат (аялар хуьнин Международный йикъаз, рекьерин гьерекатдин къайдаяр чи­руниз, СтIал Сулейманан шии­ратдиз, Рос­сиядин йикъаз, чIехи группадин аялрин выпускдиз талукьарна) кьиле тухвана.

Коллективда гьар са кас вичин хиве тунвай везифаяр тамамдаказ ва намуслувилелди кьилиз акъудиз алахъзава: михьивилерзавайда и кар рази жедай гьалда кьилиз акъудзава (масакIа хьунни мумкин туш, аялар авай чкада михьивал сифте чкадал хьана кIанда), ашпазри тIямлу хуьрекар гьазурзава…

• Коллективдин кьиле акъвазай са куьруь вахтунда еке авторитет къазанмишиз алакьнавай квез, Раиса Надировна, аферин! Квехъ чандин сагъвал, кIва­лахда мадни еке агалкьунар хьурай!

— Куьнни сагърай!

Рагнеда Рамалданова