Ватандин ЧIехи дяве. Адан къурбандар, иштиракчияр, мусибатрив ацIай вакъиаярни крар гьич рикIелай алатдач. Гьикьван ксар терг, набут, етим авуна залум дяведи. Къени инсанрин рикIера сагъ техжезвай хирер ама. ЧIехи Гъалибвилин 75 йисан сувариз талукь яз чна чи баркаллу ватанэгьли, Ватандин ЧIехи дяведин активный иштиракчи, рагьметлу Ражабов Роберт Гьажиевичакай суьгьбетзава.
Ражабов Роберт 1821-йисан 6-майдиз Ахцегь райондин КьакIарин хуьре зегьметкеш хизанда дидедиз хьана. Колхозчияр тир буба 1945 лагьай, диде 1959-йисара кечмиш хьана. Хуьруьн сифтегьан ва 1939-йисуз Ахцегьрин юкьван чирвилерин мектебда 9-класс акьалтIарна, ам 1940-йисан февралдиз Орджоникидзе шегьердин военный училищедик экечIна. ГъвечIи чIавалай дяведикай ктабар кIелунал, кинофильмайриз килигунал рикI алай дирибаш гададин мурад офицер хьунухь тир ва и кардиз гьазурвал акун яз, ам датIана спортдал машгъул жез, вичин руьгь, беден лигимар ийиз хьана.
1941-йисан декабрдиз дяведин училище акьалтIарна (а макъамда душманди уьлкве еке къурхулувилик кутунвай), жегьил лейтенант Волховский фронтдиз рекье туна. Роберт Ражабова дяведа вичин женгинин рехъ стрелковый взводдин командирвилин къуллугъдилай башламишна. РикIе кичI авачир жегьил офицердин алакьунар акурла, командованиди адал ротадин командирвал ихтибарна. Душмандин десантдин десте жагъурна терг авунин тапшуругъ (дяведа им адал гьалтай четин ва жавабдар сифте кар тир) уьтквем хци вичин дестедихъ галаз йифиз чпин патай саки телефвилер авачиз кьилиз акъудна. 1942-йисуз Робертан гъилик квай 3-ротади Ленинграддинни Москвадин арада ракьун рекьин Мостки станциядин оборона хуьзвай. Кьиле фейи къизгъин женгина яру аскерри станция хвенатIани, телефвилерни пара тир, ина Робертални вичин сифте хер хьана (гуьгъуьнлай адал мад кьуд хер хъхьана).
Са вацра кьван госпиталда къаткана, кIвачел ахкьалтай викIегь офицер полкунин командирар гьазурдай тади курсариз ракъурна. 1942-йисан октябрдиз анаг агалкьунралди акьалтIарна ва дяведин цIийи жавабдарвилер гваз Ленинграддин фронтдин пияда кьушунрин 131-батальондин командирвиле тайинарна. Ражабован батальондин вилик немсериз Нарва вацIалай элячIиз кIанзавай улам (переправа) хуьнин месэла эцигнавай. Яргъал чIугур къати женгинин нетижада батальонди душман вацIун къерехдивай 1,5 километрдин мензилдиз гадарна. Душманди пакадин юкъузни гьикьван чалишмишвилер авунатIани, Ражабован батальонди мад абур вацIув ахгуднач. И женгина душмандин 300 аскер, 10 танк тергна ва 17 кас есирвиле кьуна. ИкI, Нарва вацIун улам хуьнай Роберт Ражабов Александр Невскийдин ордендиз лайихлу хьана. 1943-йисуз пияда кьушунрин 131-дивизиядик кваз Ражабован батальонди Сталинград фашистрикай михьунин женгера иштиракна. Гьана залан хер алаз ам госпиталдиз аватна ва тамам сагъни таххьанмаз, хушуналди цIун кьулаз хъфена.
Сталинград азад хъувурдалай кьулухъ батальонди викIегь командир кьилеваз фашистрин чапхунчийрикай Тихвин, Луга, Тухумса, Новгород, Ленинград, Рига шегьерар азад хъувунин ягъунра иштиракна. Вичин дяве Роберт Гьажиевича 1945-йисуз майордин чинда аваз Балтийский гьуьлуьн патав бегьемарна. Ватан хуьнин чешнелу къуллугъдай ва женгера кьетIен викIегьвилер къалурунай ам 3 ордендиз, 11 медалдиз (абурун арада Александр Невскийдин, Отечественный дяведин, “Яру гъед” орденар, Ленинград, Сталинград хуьнай медалар ава) ва командованидин патай гзаф кьадар чухсагъулдин чараризни кьиметлу пишкешриз лайихлу хьана.
Далудихъ женгерин тежриба галай майор Роберт Ражабован алакьунар, гьелбетда, ислягь уьмуьрдани герек атана. Ада вичин хсуси гъилелди кхьенвай автобиографиядай якъин жезвайвал, 1945-1947-йисара Роберт Гьажиевича Пензадин областдин Бедно-Демьяновский райондин военкомвиле къуллугъна. 1947-йисан июлдиз хушуналди запасдиз экъечIна, хайи ватандиз хтай ада вичи сифте чирвилер къачур КьакIарин хуьруьн школада военруквал, КПСС-дин Ахцегь райкомда военный отделдин заведующийвал авуна. Ахпа, 1948-1949-йисара, кьисметди ам Агъул райондиз акъудна. Партиядин Агъул райкомда инструктор-пропагандиствиле кIвалахиз, ада гьа са вахтунда экстернидаказ 10-классдин имтигьанарни вахкана. 1944-йисалай коммунист Роберт Ражабов 1949-йисан августдиз Ахцегь райкомдин инструкторвиле ва 1951-йисалай Ахцегьа Мукьтадиран тIварунихъ галай колхоздин парткомвиле рекье туна.
Дугъри я, дяведин шартIара кIелдай мумкинвал тахьай Ражаба, хизандин кьил тир тежрибалу офицерди, яшаризни килиг тавуна, 1954-йисуз Махачкъалада областдин кьве йисан партшкола агалкьунралди акьалтIарна. Дяведа лигим хьайи, гила гьакI вири патарихъай гъавурда авай пешекар КПСС-дин Обкомди Ахцегь райкомдин инструкторвиле рекье хутазва. 1955-1957-йисара Роберт Ражабова Ахцегь райисполкомдин культурадин отделдин заведующийвиле, ахпа са йисуз райондин “ЦIийи дуьнья” газетдин литработниквиле, гуьгъуьнин йисуз КПСС-дин Ахцегь райкомдин аппаратда инструкторвиле ва 1959-1961-йисара КьакIарин хуьруьн Кирован тIварунихъ галай колхозда парткомвиле кIвалахзава. 1961-йисан ноябрдилай ам районда виридалайни зайифди тир Хъларин хуьруьн “Большевик” колхоздин председателвиле тайинарна. Гъиле кьур кардин ашкъида гьатдай, дяведин тегьерда вичи вичивай ва амайбурувайни кIевиз истемишдай къилихрин командирди яргъалди санал дурум гузвачиртIани, кIвалахай вири коллективра ада вичелай анжах хъсан крар, фикирар туна. Дяведин ва зегьметдин ветеран 1993-йисуз 72 йисан яшда аваз рагьметдиз фена, ам хайи хуьре кучукнава.
Дашдемир ШЕРИФАЛИЕВ
