“Варз, вун шагьид я зи рикIин сирдин…”

Ингье са йис алатнава зи играми буба Жабраил Саидов (шикилда вичин уьмуьрдин юлдаш Гуьлжагьанахъ галаз) рагьметдиз фена. Адан ктабар, чарар, кхьинар къайдадиз хкидайла, заз адан шииррин дафтар жагъана. Гзаф шиирар хизанрикай, санал кIвалахай юлдашрикай ва мукьва-кьилийрикай кхьенвайбур я. Ада гьакIни хуьруьн тарихдикай, жемятдикай, сихилрикай,  халкьдин сивин яратмишунрикайни хейлин делилар кIватIнай. Са гафуналди, рагьметлу бубадихъ еке архив ава. И сеферда “Лезги газет” кIелзавайбуруз зи бубадин са шумуд шиир теклифиз кIанзава.

Жамалутдин Саидов, муаллим. Ахцегь райондин Хуьруьгрин хуьр.

Варз алай йифиз

Къвазарна крар гъилера авай,

Бесна суьгьбетар сивера авай,

Туьхуьрна эквер кIвалера авай,

Инсанар ширин фенва ахвариз,

Ахвар алатна, хиялар ийиз,

Тек са зун ама варз алай йифиз.

 

Акъваз хьанва гар, секин я гьава,

Алахьна дуьнья, варз ава цава,

На лугьуд, къвана суст жедай дава,

ТIебиат секин фенва ахвариз,

Ахвар алатна, хиялар ийиз,

Тек са зун ама варз алай йифиз.

 

Касни аламач суван тIуларал,

Чиг ацукьнава дагъдин хурарал,

Шагьварди лув гуз чилин кукIварал,

Дагъларни серин фенва ахвариз,

Ахвар алатна, хиялар ийиз,

Тек са зун ама варз алай йифиз.

 

Ингье вунани агална вилер,

Къвезмач пенжердай билбилдин ванер,

Куьрс хьана агъуз тарарин хилер,

Багъларни дерин фенва ахвариз,

Ахвар алатна, хиялар ийиз,

Тек са зун ама варз алай йифиз.

 

Шумуд йиф я зун жув-жуваз кьилдин

Къекъвез майданра баябан чуьлдин,

Варз, вун шагьид я зи рикIин сирдин,

Акъваз, куьмек це заз ахварал физ,

Ахвар алатна, хиялар ийиз,

Тек са зун ама варз алай йифиз.

Кьиблепатан Сухокумск, 1966-йис

 

Дуьньядилай физва зун

Уьмуьр фена Аллагьди заз гайи кьван,

Йикъар, йифер зун дуьньядал хьайи кьван,

Шадвилерни дердер зи рикI кайи кьван

Зи рикIеваз, дуьньядилай физва зун.

 

Къекъвенай зун жуван хайи чилерал,

Хкаж хьанай дагъларин тик синерал,

Къе алкIана накъвар алаз вилерал,

Куьн рикIел гъиз, дуьньядилай физва зун.

 

Я чан къари, на вуч тади авуна,

Кьуьзуь кьилихъ на зун етим хъувуна.

Дуьньядал гьич са шад уьмуьр такуна,

Къе ви патав дуьньядилай физва зун.

 

Санал уьмуьр акъудун кьисмет хьайи,

Гьар чкадал вичи зи гьуьрмет хвейи,

Гъил-гъилеваз хизанни килфет хвейи,

Къарид патав дуьньядилай физва зун.

 

Зи балаяр, авай закай яргъара,

Бубадин вахт жезва гила мукьвара,

Вилер аваз куьн хкведай ракIара,

Квехъ вил галаз, дуьньядилай физва зун.

 

Азиз балаяр, зи кьилихъ атана,

Шехьиз тахьуй  садни, мет,  кьил гатана.

Дуьа кIела, зикир ая датIана,

Квез алхишиз, дуьньядилай физва зун.

 

Вахт атанва уьмуьрдин гъал кьатI жедай,

Руьгь бедендай акъатна, азад жедай,

Зи уьмметар зун рекье тваз кIватI жедай,

Сагърай вири, дуьньядилай физва зун.

 

Вучда бес?

( Къутунхъви  Мегьарам  муаллимдиз лагьай  гафар )

Эй, азиз дуст, азиз стха Мегьарам,

Ви дустариз, хизанриз лагь зи салам.

Вилиз такваз, чарчи гъиз мецин салам,

Дердер мецихъ гелцигъайла, вучда бес?

Квевай чара хьайидалай инихъди

Крар вири хьана зи, дуст, синихъди,

Са югъ кIанда ахъайдай дерт кьилихъди,

Дуьньяни икI элчIуьгъайла, вучда бес?

Хуш суьгьбетрив, шад манийрив, кьуьлерив­,

Къугъвадай чун “кьилихъ тулан” цуькверив,­

Ван кутуна чи “цIуд” алай синерив,

Бес къе япар биши хьайла, вучда бес?

Агакьна чав зулун пашман шикилар,

Амач цуьквер шадардай  чи гуьгьуьлар,

Куьч хъхьана чи ашкъидин билбилар,

Пехъериз къе майдан хьайла, вучда бес?

Ашкъидин цIу лепе гуз ви вилера,

Межнун хьиз вун гьатайла бес чуьллера,

“Лейли!” — лугьуз кIанзамай кьван эвера,

“Гьай” — лугьудай кас тахьайла, вучда бес?

Дуст тахьайла, вуж гьатда ви гъавурда?

Хур ачухна, низ вуна рикI къалурда?

Яргъай гьикьван саламар квез ракъурда?

Дустарни икI яргъа хьайла, вучда бес?

Хуьруьг, 1973-йис

 

Дурнадиз

Ваз лугьудай са гаф ава

Къваз са герен, азиз дурна

Лугьур гафар гзаф ава,

Твах са метлеб кьилиз, дурна.

Лув гана вач зи Ватандиз,

Саламар лагь на зи ярдиз,

Фу гузавай вад аялдиз,

Къурбан я лагь вичиз, дурна.

Агъзур хиял авай рикIе,

Аквар ая на зи диде,

КIвал-югъ гьатун вичин хиве

КIандачир лагь хциз, дурна.

НуькIер хьтин зи вад бала,

Чеб акунихъ лап вил гала,

Бубад кIула гьатай шала

Такурай лагь чпиз, дурна.

Атай тIварар ийиз эхи,

ЧIулав чIарар жезва рехи,

Тахсирсуз яз жаза чIехи,

Дерт я лагь зи рикIиз, дурна.

Душманри заз уна къастар,

Яргъа ава залай дустар,

Гила закай хьанва устIар,

Акъвазрай лагь кIевиз, дурна.

Югъур хьуй ваз фидай сефер,

ЧкIида лагь чIулав цифер,

Рагъ хтана, вили лифер

ЭхкъечIда лагь цавуз, дурна.

Къизилюрт, 1964-йис