Зулун йикъар эхирдиз къвезва. Гьаваяр яваш-яваш рекъизва. Гьуьлуьн цин чимивал 10 градусдилай агъуз аватнава. Амма це чуьхуьнагар ийизвай, гатуз хьиз, кьезилдиз алукIна, упражненияр ийизвайбурни кими туш гьуьлуьн кьере. Абур акурла, зи рикIел чи ватанэгьли, “моржарин шагь” тIвар акьалтай Расул Селимов хтана. Ам бажарагълу, еке крар алакьнавай, хайи ерийрал, халкьдал рикI алай кас тир. Сагъдиз амайтIа, чна адан 90 йисан юбилей къейддай. Чна адан уьмуьрдиз са куьлуь сейр хъийида.

Москвада яшамиш жезвай, мукьвал-мукьвал республикадиз багърийрал, ярар-дустарал кьил чIугваз хквезвай гъетягъви Селимов Расулахъ галаз зун ам  “Лезги газетдиз” атай­ла таниш хьанай. Ахпа адакай кхьей макъала себеб яз гъетягъви гзафбуруз чир хьанай. Гьар сеферда хтайла, ада чал кьил чIуг­вадай ва вичин рикIе авай мурадрикай лугьудай. Эхиримжи сеферда милли газетдин 7-мертебадиз атайла, Расул Селимовича малумарнай: Махачкъалада, Дербентда, хайи районда ва Азербайжанда авай мукьва-кьилийрихъ илифда, Шалбуз дагъдин пак чкайриз, Мегьамед Ярагъидин пIирел фи­да, ярар-дустарални кьил чIуг­вада…

Юкьван буйдилай кьакьан, кIва­черал, бедендал мягькем ам лап кIубандиз, чибуру лугьудайвал, ас­лан хьиз, зирингдиз, кьезил камаралди, гьевес кваз, пIузар, вири­ чин хъуьрез къведай. Мецел акьул­лу келимаяр алаз. КIандатIа, агъугъ­, кIан­дачтIа, — ваъ, садани адаз вичин­ гьакъикъи яшар гудачир. Адан гьерекатар, рахунар, амалар жегьил итимдинбур (а чIавуз 75 йис тир­тIа­ни) хьиз аквадай. Редакциядин къул­лугъчияр-дустар ада, къу­жах­да кьаз, цавуз акъудиз, эхциг хъийидай. Заз акI жедай хьи, Ра­сул Селимовичаз вичин гьиссер, къуватар гьиниздатIа чизвач. Ам гьевес кваз, шаддиз ва ван алаз рахадай:

— Гадаяр, валлагь, куьн акунал зун пара шад я,- эзбердай ада. Аламат тир, мукьвал-мукьвал чун гьалтзавайди туширтIани, Расул Селимовичан рикIел чи виридан тIварар аламай. АкI я хьи, ам зи вилик ква ва вичин саягъда рахазва:- Зун исятда пеленгдилайни зурба я,- ада са шумудра цавуз хкадарзава, — вучиз лагьайтIа, зун куь арада ава. Беденни, ракь хьиз, лигим я, кьилни, кьеч чIемедив хьиз, фикиррив, акьулдив ацIанва, са куьникайни дарвал авач…

Са куьруь геренда ихтилатдай ихтилат акъатиз, ада Гьажи Давудан тIарам гафарни эзберна, Кьуьч­хуьр Саидан, Етим Эминан, СтIал Сулейманан шиирарни хуралай кIелна, Сократан, Цицеронан, Платонан, Пушкинан акьуллу келимаярни лагьана. Акъваз тийиз рахазва лагьана, ам галат хьанани аквазвач.- Валлагь, гадаяр, кьил, зигьиндив ацIана, пад жедайвал ава…

Селимованди кьуру тариф авун тушир. Им адан гьа­къикъи къилихдин ачухвал, са табни квачир адетдин гьал, инсанвилин ери тир. Эхь, чирвал, кьа­тIу­нар авазвай касдихъ. Им адан фасагьатдиз, мисалар, гекъигунар, ци­татаяр галаз рахазвай къешенг дидед чIалайни аквазвай.

Гъетягърин хуьруьн Юркъулияр тухумдикай тир Расула гзаф чкайра кIелна ва кIвалахна. Гьавиляй ам агрономни, педагогни, экономистни, мелиораторни, инженерни, юристни, философни тир. Инал тIвар кьунвай вири кеспийрай адахъ еке тежриба ва зурба чирвилерни авай. Ибурал алава яз, адал дуьньяда тIвар акъатнавай спортсмен, хъуьтIуьн вахтунда муркIадин це эхъведай “морж” ва Советрин Союздин лайихлу донорни я лагьай тIварар акьалтнавай.

Газет кIелзавайбуру лугьунни мумкин я: мегер са касдилай икьван чкайра кIелиз, кеспияр къачуз, кIвалахиз ва гьа са вахтунда ви­кIегь­диз спортдални машгъул жез алакьдани? Гьахълу суал я. Селимов Расул хьтин ксарилай гьахьтин крар алакьда.

Зун патал виридалайни хуш кар вуч ятIа чидани, яхцIур йисуз Москвада яшамиш жезвай ва СССР-дин мелиорациядинни церин майишатдин министерство, илимдин “Союзоргтехводстрой” институт, Вирисоюздин «Союзводпроект» объединение, «Союзгипроводхоз» институт хьтин идарайра тарифлудаказ, лезгивилин дережа вине кьуна зегьмет чIугур кас дидед чIалал­ди са урус гафни кутун тавуна рахадай. ЧIаларал гьалтайлани, адан алакьунар екебур тир. Адавай азаддиз туьрк, ингилис, немс чIала­ралдини рахаз жезвай.

Гъетягъви вичикай фадлай вижевай ктаб кхьиниз лайихлу инсанрикай сад тир. Де лагь, 80 сеферда гуьгьуьллувилелди хсуси иви гузвай кас-донор ктаб кхьиниз кутугнавачни?! Маса инсанар, начагъбур, кIеве авайбур къутармишун патал ада вичин ивидикай 25 литр гана! Идакди гъетягъвидин сагъламвилиз са зиянни ганач, гьикI лагьайтIа, сагълам беденда герек кьадар иви чкадал хквезвайди я. Инсанар патал иви гузвай Селимоваз гьеле 1980-йисуз “СССР-дин лайихлу гражданин-донор” лагьай шагьадатнама ва медаль ганай. Лугьузвайвал, и медаль уьлкведин лап чIехи наградайриз барабар я.

Инал чаз ихьтин са алавани хъийиз кIанзава. Бязи донорри иви пулдихъ маса гузва. Амма инсанвилин ерияр вине эцигзавай Расул Селимовича ажалдин къармахра авайбуруз пулсуздаказ куьмекзавай. Адан бейнида хъсанвални пул къачун сад-садахъ галаз кьан тийизвай крар тир.

Расул Селимович, вакай “Моржарин шагь” гьикI хьайиди я? суалдиз ада икI жаваб ганай:

— Зун гъвечIи чIавалай беден ли­гимариз алахънай, хуьре амаз. Ахпа за Дербентда, Махачкъалада хъуьтIуьн варцара Каспий гьуьле чуьхуьнагардай. Яваш-яваш зун “моржарин» акъажунризни физ хьана. Ахпа закай гьа и жуьредин спортдин талукь ксаризни хабар хьана. Абурун теклифралди за Ленинградда, Москвада кьиле фейи акъажунра иштиракна.

1964-йис тир. За ДГУ-да кIва­лахзавай. Ректорди  заз вичин патав эверна ва телеграмма къалурна. Ана кхьенвай: “СССР-дин спортдин Федерацияди Квевай милли союзный республикайра авайни авачир хъуьтIуьн са сирнавчи тир Селимов Расул Советрин Армиядин ва Морфлотдин йикъан гьуьрметдай 23-февралдиз Москва вацIа тешкилзавай сирнавчийрин акъажунриз рекье тун тIалабзава”.

Рекье туна зун Москвадиз. Горькийдин тIварунихъ галай паркунин патав агъзурралди инсанар кIватI хьанвай. Москва вацI мур­кIади кьунвай ва спортсменри эхъведай чка мур­кIадикай михьнавай. Советрин Союздин “моржарилай” гъейри маса уьлквейрай атанвайбурни авай. Вири 50 кас. За 62 декьикьада къайи це чуьхуьнагар авуна. Зав агакьардай кас хьанач. МуркIадин цин къайивал эхиз тахьана, залай вилик цяй эхкъечIай болгарви Штрибец це — 56, сибирви Черкасов 52 декьикьада эхъвена. Са акьван вахт алатнач, гардандиз гъалибвилин лишан-таж вегьенвай муркIа­рин юкьва авай зи шикил виш уьлкведиз физвай “Физкультура ва спорт” журналдиз акъатна. Гьа инлай закай вири дуьньядизни хабар хьана.

Идалай гуьгъуьниз Расул Селимов хъуьтIуьн варцара Эльба, Обь, Волга, Нева, Аму-Дарья,Сыр-Дарья, Чирчик, Дон, Терек, Самур, Сулак,Кура, Днепр, Тисса, Десна, Ока, Пахра, Варсе, Великая, Вильяна, Москва ва маса вацIарин, са шумуд гьуьлуьн къайи мурк хьтин ятара эхъвена. Чи ватанэгьлидихъ тарифдай ерияр, крар мад авай. Гьина хьанатIани, ада лезгивилин, итимвилин, пара къанажагълу инсандин дережа вине хвена. Союздин чна винидихъ тIварар кьунвай машгьур ва кар алай идарайра, карханайра кIвалахдайла, ам саки вири республикайриз фена: герек ахтармишунар ийиз, куьмек гуз, тежриба чириз, кIевяй акъудиз. Садни ада алазни-алачиз инжиклу авунач, усаларнач. Вичиз акур синихар, нукьсанар, татугайвилер, яргъал тевгьена, арадай акъуддай рекьер жагъурна ва теклифна. Вичин къуллугъдин везифаяр гъавурда аваз тамамарзавай бажарагълу, жавабдар, устад пешекарди лайихлу гьуьрметни къазанмишна. Расул Селимович чидайбуру  Европадин вацIаринни гьуьлерин шагь — “морж” гьуьрметдивди рикIел хкизва.

Нариман Ибрагьимов