2-октябрдиз Дагъустандин Кьил Владимир Васильеван регьбервилик кваз Да­гъустан Республикадин Хатасузвилин Советдин заседание кьиле фена.

Адан иштиракчийри исполнительный властдин федеральный органрин Дагъус­тан Республикада авай территориальный органри, Дагъустандин исполнительный властдин органри ва республикадин муниципальный районрин ва шегьеррин округрин чкадин самоуправленидин органри республикадин жуьреба-жуьре дережайрин бюджетриз налогрин ва налогар тушир пулар атун таъминарунин рекьяй са­нал кIвалахуниз ва и барадай кьабулзавай серенжемриз талукь месэла веревирдна.

Вичин рахунра РД-дин Гьукуматдин Председателдин заместителдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьажимегьа­мед Гьуьсейнова къейд авурвал, республикадин агьалийрин яшайишдин дережа хкаж хьун бюджетриз къвезвай налогрин ва налогар тушир пуларин кьадар артух хьун таъминарунихъ галаз кIевелай ала­къалу я: “Региондин бюджетдин 104 миллиард манатдин такьатрикай инфраструктура вилик тухун патал, рекьерин фонд квачиз, алай йисуз 4 миллиард манатдилай тIимил такьатар, яни 3,8 процентдин та­кьатар чара авун къалурнава. Хсуси до­ходрин кьадар аквадайвал артухар тавунмаз  республикадин агьалийрин яшайишдин дережа ва ери хкажиз хьун мумкин туш” .

Республикадин жуьреба-жуьре дережайрин бюджетриз налогрин ва налогар ту­шир пулар атун таъминарунин рекьяй кьа­­булзавай серенжемрин гьакъиндай Фе­­деральный налогрин къуллугъдин РД-да­ авай Управленидин руководитель Га­зи­ну­р Апсалямова гегьеншдаказ суьгьбетна.

“Республикадин сад авунвай бюджетдиз чара ийизвай налогрин пуларин кьадар артух хьун къазанмишиз алакьна. И кар федеральный къурулушрин территориальный органрини республикадин исполнительный властдин органри санал кIвалах тухунин нетижада таъминариз хьайиди я”, — къейдна ада.

Ада вич кьиле авай ведомстводини РД-дин МВД-ди налогрихъ галаз алакъалу къанунсузвилериз рехъ гуниз талукь делилар сада-садав гъиле-гъил аваз агакьарунин патахъай икьрардал атанвайдакайни лагьана.

ФНС-дин РД-да авай Управленидин руководителди  РД-дин эцигунрихъ галаз алакъалу хиле пилотный проект кьилиз акъудун давам жезвайдакай хабар гана ва адан макьсад квекай ибарат ятIа суьгьбетна. ИкI, ада къейдна: “Кьиле тухузвай серенжемрин макьсад налогрин база ачухдаказ раиж авуникай ва республикадин эцигунардай хилен карханаяр “хъендикай” хкудуникай ибарат я. Региондин эцигунрин базардин 92 иштиракчиди хартиядал къулар чIугунва, яни  Дагъустанда­ товарралди таъминарунин кIвалахар ва къуллугъар авунин базарда къанунсуз гье­рекатриз аксивал авунин рекьяй саналди тир политика уьмуьрдиз кечирмиш­зава”.

Газинур Апсалямова гьакIни малумарна: “Гьар са агьалидивай контрольно-кассовый техника ишлемиш тийизвай ва кассадин чек тагузвай алишверишдин агентдин патахъай телефондин 89887330303 нумрадиз зенг авуна хабар гуз жеда. Чи республикадин агьалийрик налогрин барадай къанунрал амал ийидай хьтин ерияр кутунин жигьетдай саналди тир кIвалах да­вамарун герек я.  За юлдашривай чек истемишун чарасуз тирдан патахъай чпин коллективра талукь тир гъавурдик кутунин кIвалах тухун кIевелай тIалабзава”.

Рахунрихъ яб акалайдалай гуьгъуьниз Дагъустандин Кьили Республикадин Гьукуматдин Председателдал бюджетдиз къвезвай налогрин кьадар аквадайвал ар­тухариз алакьай,  иллаки нетижалудаказ кIвалахай руководителар наградаяр гун патал къалурун тапшурмишна. И рекьяй кьулухъ галамукьзавайбуруз ла­гьайтIа, Владимир Васильева чпин къуллугъдин везифаяр менфятлудаказ тамамаруниз эвер гана: “Эгер квез виликдай хьиз кIва­лахиз кIанзаватIа, я та­хьай­тIа, куьн алай къуллугъдин дережада авачирди куьне аннамишзаватIа, арзаяр кхьена кIва­лахдилай элячIа. Вучиз лагьайтIа са тIи­мил вахтарилай чна неинки кар кьи­лиз­ акъудзавайбуруз, гьакIни руководителризни къимет гуз башламишда. Чи вил куьне куь кIвалахдин къайда дегишарунал ала. Исятда лагьай­тIа, чун жува ишлемишзавай правовой къайдайрикай рахазва. Куь заместителрин, муниципальный де­ре­жа­да аваз къанун-къайда хуьдай къу­рулуш­рин кIвалах­диз фикир це. Абур кIвалахал вуч паталди къвезвайди я, абурун кIва­лах­диз гьихьтин уьлчмейралди къимет гуз­вайди я? Им виридаз талукь месэла я. Муниципалитетрин руководителар яз, куь­не налогар гун тавуниз рехъ гана виже къведач”.

Республикадин Кьили Дагъустандин хсуси доходрин пулар ишлемишуналди бажармишзавай “100 школа” проектдиз та­лукь ихтилатни кудна: “Чав виликдай малумарай са миллиард манатдилай  артух такьатрин чкадал налогрин пулар яз  315 миллион манатдин такьатар агакьна. Кьилинди лагьайтIа, и такьатрикай чна чи ая­лар патал школаяр цIийикIа туькIуьр  хъийи­дайвал гьар са школадиз 2 миллион манат такьатар чара авуна. Чи республикада 133 школа чкIидай гьалда ава — му­­­ниципалитетрин кьилери гьа идан пата­хъай­ фагьум-фикир авун герек я. Квекай чIе­хи ксар авур, куь школайриз, гьакъи­къатда, 30 йисан девирда са кепекни чара авунач! Нетижада абур лап куьгьне хьана­. И месэладал вуж машгъул жеда? Россияди чаз алай вахтунда 70 автобус ба­гъиш­нава. Чаз лагьайтIа, кьве вишелай виниз автобусар герек я. Им чна квехъ галаз санал гьялна кIанзавай месэла я. Чун руководителар я. Чи аялриз хатасуз ва алай аямдин истемишунрихъ галаз кьазвай автобусар маса гьич са касдини гудач”.

В.Васильеван гафаралди, и рекьяй тухузвай кIвалах къуллугъдал алай гьар са касдин кIвалахдин менфятлувилиз къимет гузвай асул делилдиз элкъведа.

Эхирдай ада хълагьна: “Чна ихтилатриз килигна ваъ,  крариз килигна къимет гуда. Чна Дагъустандин халкь ва, сифте нубатда, аялар ва яшлу ксар  чарасуз герек вири шейэралди таъминарун лазим я. Вичел налог вегьезвай ва гележегда вичи пенсийрин ва маса пуларин кьадар тайинардай лайихлу мажиб гунни таъминарун герек я. И кIвалахда кьилинди ла­гьайтIа, “хъендик квай” такьатрин кьадар тIи­ми­ларуникай ибарат я”.

Заседанидал  “яшайишдин кIвалерин­ни коммунальный майишатда газдин тадаракар ишлемишун авай гьалдин ва республикадин властдин органри  абурун хатасузвал таъминарунин рекьяй кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай” месэладизни килигна.

“Газпром газ паюн Дагъустан” ООО-дин исполнительный директордин замес­тителдин везифаяр тамамарзавай Ферзи­лагь Исламован гафаралди, и хиле гуьз­чи­вал кьиле тухудай чIавуз гьалт­завай асул четинвал гражданри чпин кIвалера авай газдин тадаракриз килигун патал пешекарар гьамиша кIвализ ахъай тавуникай ибарат я.

Ахпа  и месэладай РД-дин Государстводин яшайишдин кIвалерин инспекциядин руководитель Али Жабраилова доклад авуна.

“ТIебии газ ишлемишдайла кьетIен гьалар арадал атунин асул себебар  газдин линиядик садални алукь тавуна  экечIуникай, сертифицироват тавунвай  тадаракар ишлемишуникай, хатасузвал хуьнин серенжемрал амал тавуникай ибарат я. Газ ишлемишунай жавабдарвал сифте нубатда абонентрин чпин хиве гьатзаватIани,  кьилдин ксарин ихтиярда авай газдин тадаракрихъ виликамаз ку­тIун­навай икьраррин бинедаллаз гелкъуьн лазим тир компанийрин хиве авай жавабдарвални тIимил жезвач”, — лагьана Али Жабраи­лова.

Вичин нубатдай яз  Россиядин МЧС-дин РД-да авай ГУ-дин начальник Н.Къазимегьамедова малумарайвал, 2018-йисакай алатнавай девирда абонентри сертифицироват тавунвай газдин тадаракар ишлемишун себеб яз бедбахтвилин 6 дуьшуьш хьана. А дуь­шуьш­рикди 4 касдиз хасаратвал, са кас телеф хьана.

Дагъустандин Кьили докладчийриз са жерге суаларни гана. ИкI, В.Васильева и хиле алакъаяр контролвалдай ва гуьзчивалдай органрикай ни тайиндаказ къайдадик кутун лазим ятIа, гьа кардиз итиж авуна. Рахазвайбурувай и ва са жерге маса суал­риз тамам жавабар гуз хьанач ва идахъ галаз­ алакъалу яз Дагъустандин Кьили абур тагькимарна. Идалайни гъейри, ада РД-дин Гьукуматдин Председатель Артем Здуновал и ме­сэла, пешекарар желб авуналди, мад се­ферда веревирд авун пландик кутун тапшурмишна.

РД-дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс-къуллугъ