Гьар йисан сентябрдин 3-киш ­юкъуз Виридуьньядин кIарабдин меф­тIедин доноррин югъ яз къейд­­за­­ва. Гьайиф чIугунивди мадни са ре­къем­дал фикир желб ийиз кIан­зава: гьар йисуз Россия­да онколо­гия авай 5 агъзурдалай­ виниз азар­луйриз (абурукай 900-лай виниз аялар я) кIарабдин меф­тIедин трансплантация лазим жезва.

И йикъаз талукьарна, Ма­хачкъалада, республикадин­ иви гудай­ станцияда (РСПК), «ДавайВступай!»­ лишандик­ кваз агьалияр кIа­рабдин­­ мефтI (костный мозг) ва иви­дин клет­каяр (ге­мо­по­эти­чес­кие­ ство­ло­вые клетки — ГСК) гудай донорар хьунин ре­кьяй гъавурдик кутунин­ кIва­лахдиз ва абур Федеральный регистрдик кутуниз­ талу­кьарнавай серенжем кьиле­ фе­­­на. Ана Дагъустан­дин здра­­воохране­ни­дин министр Татьяна Беляева­ди, РД-дин Халкьдин­ Собранидин­ здравоохраненидин ко­митетдин­ председатель Ильяс Мам­ае­ва,­­ «Рос­сиядин яру хаш» общест­вен­ный тешкилатдин Дагъустандин­ отделенидин председатель Раиса­ Шагьсиновади­ ва ма­сабу­ру­ иштирак­на. Вири уьл­кведа кьи­ле тухун план­дик квай ивидин ва кIарабдин мефтIедин до­нор­вилин­ чIехи марафон тешкилнавай­ди Фе­де­ральный медико-био­ло­­гичес­кий агентство­ (ФМБА) тир. Асул гьи­саб­дай, до­нор­вилин­ Федеральный­ реги­стр­ арадал­ гъанвай­­дини и агентст­во я. Гьавиляй и серен­жем, Виридуьньядин кIа­рабдин меф­­­тIедин до­норрин йи­­къаз хьиз, кIарабдин мефтIедин доноррин Федеральный регистр арадал гъайи йикъазни талукьарнавай.

Донорвилин марафон 4-сентябр­дилай 10-ноябрдалди давам жеда. КьетIендаказ къейд ийиз кIан­зава хьи, Дагъустандин здравоохраненидин министерстводин куьмекни галаз республикадин иви гудай станция доноррин регистр ацIурзавай активный иштиракчийрин жергеда­ ава. И юкъуз ана Дагъустандин здравоохраненидин министерстводик акатзавай медколледжрин ва ДГМУ-дин волонтерри, иви гудай активный донорри, гьакIни кIарабдин мефтIедин донорри иштиракна.

— Къенин юкъуз вичихъ тешпигь авачир хьтин серенжем кьил­е тухуз­ва. Ада масабуруз уьмуьр багъишиз­­ куьмекзава. Ивидин ракдин диагноз­ эцигай гьар са азарлу патал­ кIа­раб­дин мефт гудай донор вич яшамиш жезвай региондай хьун важиблу я. И вахтунда генотипар ухшарбур ва уьмуьр къутармишиз хьунин мумкинвал артух жезва. Донор­рин Федеральный регистрда са куьруь вахтунда 2700 дагъустанви­ гьатнава. Абурукай 10 касди, чпин кIарабрин мефт гуналди, азарлуй­рин уьмуьр къутармишнава, — къейдна Татьяна Беляевади.

Къейд авун лазим я хьи, доноррин Фе­деральный регистрда алай вахтунда­ РФ-дин вири субъектрай тир 205 агъзур­дав агакьна агьалияр гьатнава. Ихьтин регистрди чи уьл­кведай тир онкология авай азарлуйрин (эгер абуруз багърибур тушир ксарин кIарабдин мефтIедин ва я ГСК-рин трансплантация лазим ятIа) саки 70 процент донорвилин материалдалди таъминарзава. Регистр гьикьван чIехиди хьайитIа, къутармишзавай азарлуйрин кьадарни гьакьван артух жезва. Мукьвал тир гележегдин макьсаддик уьлкведин донорвилин база 500 агъзур касдив агакьарун ква. Ида уьлкведин азарлуйрин 90 процент патал са донор хьайитIани хкядай мумкинвал гуда.

Сир туш, дуьньядин уьлквейрин арада Россия, халкьарин къуру­лушдал гьалтайла, виридалайни­ жуь­реба-жуьреди я — 190-далай виниз халкьарин векилар яшамиш жезва.

Мярекатдал рахай вирибуру серенжемдин важиблувал къейдна, гьакI — азарни уях туширди.

— Онкологиядин азарлуйрин кьадардив гекъигайла, мадни якъин жезвайвал, къенин юкъуз Федеральный­ регистрдин база тамамвилелди таъмин туш. Гьаниз килигна, донор жа­гъурунни четин жезва. ЧIехи пай дуь­шуьшра уьлкведин клиникаяр кIа­рабдин мефтIедин доноррин Международный ассоциациядивай куьмек – материал – тIалабуниз мажбур жезва. Им лагьайтIа, азарлуйривай лап чIехи харжияр истемишзавай рехъ я. Чи уьл­кведин гъвечIи халкьарин векилриз ва я ихьтин халкьарин векилрикай ибарат тир какахьай хизанриз талукь яз месэла мадни четиндаз эл­къвезва. Абур патал я чи, я дуьньядин маса уьлквейрай донорар жагъу­риз жезвач, гьикI хьи, абурун геноти­пар, масадбуруз ухшамиш тушир, кье­­тIенбур я. Гьаниз килигна, Федеральный регистрдин кьилин макьсад­рикай сад чи уьлкведа яшамиш жезвай вири, гьа гьисабдай яз тIимил авай халкьарин векилрикай ибарат тир база арадал гъун я. Генотиприн кьетIен макан я Дагъустан, — къейдна респуб­ликадин иви гудай станциядин кьилин духтур Хадижат Танкаевади.

Гьеле са шумуд йис идалай вилик чи уьл­кведин кIарабдин мефтIедин ва ГСК-рин трансплантациядин центраяр (винидихъ къейд­навайвал, эгер азар­лудаз багърибур­ тушир ксарин кIа­рабдин мефтIедин ва я ГСК-рин трансплантация лазим ятIа), саки вири дуьшуьшра къецепатай гъизвай ма­териалдилай аслу тир. Гьайиф хьи, чи уьл­кведал санкцияр неин­ки экономикадин хиле, гьакI уьмуьр патал важиблу амай хилерани илитIнава.

РикIел хкин: кIарабдин меф­тIе­дин­ доноррин Федеральный регистрдик экечIун патал гьар са касдивай­ вич яшамиш жезвай шегьердин иви гудай станциядиз фена ва я «Гос­къуллугъар» порталдин куьмекдалди арза гуз жеда. Аник экечIун патал 2-3 мл иви вахкун бес жезва.

Мадни лазим делилар ва суалриз жавабар телефондин 8-800-550-29-77 нумрадиз зенг (зенг авун пулсузди я)  авуна чириз, гьакIни телефондин +7-922-910-29-77 нумрадиз WhatsApp-дай рекье тваз жеда.

Рагнеда Рамалданова