Хъсан бегьер ­гуьзлемишзава

«Агроэкспертдиз» картуфринни салан майвайрин базардин иштиракчийрин Союздин крар идара ийидай директор Алексей Красильникова хабар гайи­вал, 2025-йисуз РФ-да картуфрин бегьер­ 8 миллион тонндал кьван хкаж хьун мумкин я. Им 2024-йисав гекъигайла, 700 тонндин гзаф я. Адан гафаралди, ре­къем­ гзаф хьуниз куьмек гузвай делил тумар цанвай мулкарин кьадар артух ва тIебиатдин шартIар хъсанбур хьун я. Идакай «Агроэксперт» сайтди раижзава.

Алексей Красильникова къейдзавайвал, хуьруьн майишатдин министерстводи алай йисан бегьердин гьакъиндай вичин виликамаз кьунвай гьисабар (прогноз) 7,5 миллион тонндин дережада хуьзва. «Чи экспертри гиманзавайвал, ам 8 миллион тонндин кIаник квай нетижайрив агакьун мумкин я. Им 2023-йисан рекорддин бегьердилай тIимил жеда — 8,6 миллион тонн, амма алатай йисалай гзаф жеда», — лугьузва суьгьбетчиди, гьа са вахтунда 2024-йисуз картуфрин бегьер 7,3 миллион тонн хьайиди рикIел хкизва.

Бегьердин кьадар артух хьун патал­ алай вахтунда тайин лишанар ава — мулкар алатай йисан дережада ама, чилик­ квай тумар хъсандиз акьалтун патал тIе­биатдин шартIари асул гьисабдай ярамиш гьалар арадал гъизва.

Росстатдин делилралди, алай йисуз саки 280 агъзур гектарда картуфар цанва. Алатай йисав гекъигайла, им 2 агъзур гектардин тIимил я. Сифтедай РФ-да 286 агъзур гектардин майданрал картуфар цун фикирда кьунвайди тир.

Кьилдин регионри майданар хейлин артухарнава. Брянскдин область кIвен­кIве ава, ана саки 4 агъзур гектар артухарнава. Раижзавайвал, майданрин кьадар Калининградда ва Орелдин областдани гзафарнава.

Гуьлле ахкъудна

Подмосковьедин духтурри рикIин мукьув гуьлле агакьнавай жаван къутармишна. Идакай РФ-дин здравоохраненидин министерстводин телеграм-каналди раижзава.

Къейдзавайвал, 16 йисан яшда авай жаван Л.М. Рошалан тIварунихъ галай­ аялрин клиникадин центрадиз гъана. Адан хурун клеткада пневматикадин тфенг­дай ягъуникди къенез акъатнавай хер авай. Хабар гузвайвал, и хасаратвал жавандиз дустарихъ галаз мукъаятсуздаказ къугъунардайла хьанвай.

Ахтармишун кьиле тухвайла, бедендик акатнавай затI рикIиз мукьва лап хаталу чкадал алаз жагъана: перикардадин бушлухда — рикIин винелпатан пердеда. Духтурри операция ийидай къарар кьабулна.

Аялрин хирургиядин 2-нумрадин отделенидин заведующий Никита Степаненкодин гафарай малум хьайивал, лап хаталу чкадал акъатнавай и «патан затI» (инородное тело) операциядин сергьятра аваз, са кьацIни акъуд тавуна, бедендикай хкуд хъувуна.

Операция агалкьунралди кьилиз акъат­­на. Алай вахтунда жаванди вич хъсан­диз гьиссзава.

Здравоохраненидин министерстводи тагькимарзава: бедбахтвилин вакъиайрикай яргъа хьун патал лап дикъетлу хьухь, куь аялрин машгъулатар гуьзчивилик кутур. Хаталу дуьшуьшар арадал татун патал аялдин азад вахт жезмай кьван гуьзчивилик кутун важиблу я.

РикIел хкин, виликдай РФ-дин здравоохраненидин министерстводин телег­рам-каналди Воронеждин духтурри 48 микьнатIис туькъуьнай 2 йиса авай аял къутармишайдакай хабар ганай. Аялрин хирург Сергей Мясоедова къейдзавайвал, аялди микьнатIисар жуьреба-жуьре вахтара туькъуьннавай. Гьаниз килигна­, абурукай са кьадарбур гьеле ратариз физ агакьнавай. Аялдин къеняй «патан затIар» духтурри агалкьунралди ахкъуднай.

Кардик кутунва

Йисан эвел кьилелай инихъ, «Уьмуьр­ патал инфрастурктура» милли проект­дин сергьятра аваз, 1,8 агъзур километрдилай гзаф федеральный рекьер кIвалахун патал кардик кутунва. Идакай, вице-премьер Марат Хуснуллинан гафарал асаслу яз, РФ-дин Гьукуматдин сайтди хабар гузва.

Кьилди къачуртIа, М. Хуснуллина къейд­завайвал, «Уьмуьр патал инфраст­руктура» милли проектдин «Федеральный сеть вилик тухун» проект себеб яз, 2025-йисуз, винидихъ къейднавайвал, 1,8 агъзур километр цIийи ва цIийи хъувунвай федеральный рекьер ишлемишун патал кардик кутунва. Федеральный метлебдин автомобилрин рекьерин умуми кьадар 66,4 агъзур километрдилай гзаф я.

Гьа са вахтунда Федеральный рекьерин агентстводин руководителдин замес­титель Игорь Костюченкоди раижзавайвал, федеральный сеть вилик тухун патал тешкиллудаказ пулдин такьат­ралди таъминаруни важиблу роль къугъвазва. Алай йисуз и макьсадар патал федеральный бюджетдай 567 миллиард­ манат чара авунва. Ада къейдзавайвал­, виликдай хьиз, гилани пулдин такьатар харж авунал кIеви гуьзчивал тухуниз, кIвалахар кьиле гьикI тухузватIа, гьадаз ва тайинарнавай муддатар вилив хуьниз­ кьетIен фикир гузва. Игорь Костюченкодин гафаралди, и къайдада эгечIун федеральный проект нетижалудаказ уьмуьр­диз кечирмишунин замин я ва ада вилик эцигнавай вири макьсадар кьилиз акъудун таъминарзава.

Маса ганва

РФ-да йисан къене сифте яз цIийи электромобилар маса гунин кьадар виниз акъатнава. Идакай «Автостат» агентстводин сайтди раижзава.

«Атостат» агентстводин делилралди, 2025-йисан июлдин вацра Россияда 1 257 цIийи электрокар маса ганва. Алатай йисан и вацран рекъемдив (1 094 шт.) гекъигайла, им 15 процентдин гзаф я.

Агентстводин экспертри къейдзавайвал, автобазардин и хиле маса гуни эхиримжи 13 вацра сифте яз дегиш хьунин хъсан ериш къалурнава. Чешмеди рикIел хкизвайвал, эхиримжи сеферда абур (элект­рокарар маса гун) 2024-йисан июндиз виниз акъатна (+2 процент), яни са йисалай гзаф вахт идалай вилик. Идалайни гъейри, цIи сифте яз электромобилар са вацран къене маса гунин кьадар 1 агъзур уьлчмедилай гзаф хьанва.

Алай йисан 7 вацран нетижайралди, уьлкведа 5 655 электрокар маса ганва. 2024-йисан январь-июль варцарив гекъи­гайла, им 2 сеферда тIимил я.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов