Бегьер кIватI хъийизва

Россияда тахминан 75 миллион тонн техил кIватI хъувунва. Идакай РФ-дин хуьруьн майишатдин министерстводин сайтда хабар гузва.

Россияда бегьер кIватI хъувунин кампания активный гьалдиз акъатнава. Алай вахтунда, винидихъ къейднавайвал, саки 75 миллион тонн цIийи бегьердин техил кIватI хъувунва. Им, алатай йисан и вахтунив гекъигайла, 1,6 миллион тонндин гзаф я. Чешмедин делилралди, тахминан 22 миллион гектарда ва я майданрин умуми гьисабдикай 47 процент мулкара техил кIватIнава.

Юкьван бегьерлувал 5,5 процентдин артух хьанва — гектардай 34,6 центнер кьван. Виликан йисан рекъем — гектардай 32,8 центнер тир. Къуьлуьз талукь рекъем 4,9 процентдин гзаф хьанва. Мух лагьайтIа, — 7,7 процентдин. Хабар гузвайвал, ихьтин нетижаяр арадал атунин себебар жуьреба-жуьребур я: виниз тир бегьерлувилин тумар, алай девирдин миянардай ва набататар хуьдай затIар ишлемишун ва мсб.

Раижзавай къейдерай гъавурда акьаз­­­вайвал, тIебиатдин векъи шартIа­риз ва, бязи себебралди, техилдин магьсулар цадай мулкар тIимиларунизни  килиг тавуна, бегьер кIватI хъувун кьиле физвай тегьерди хъсан, яни къенепатан игьтияжарни тамамдиз таъминардай, экспортдиз рекье тунин кьадарни хуьдай нетижадик умуд кутадай мумкинвал ­гузва.

Арзадиз килигдай вахт

Россияда дидевилин (хизандин) капитал ишлемишунин гьакъиндай агьалийрин арзайриз килигдай вахт тIимилар хъувунва. Идакай РФ-дин Гьукуматдин сайтда хабар гузва.

СФР-дин территориальный органри дидевилин капитал ишлемишунин гьа­къиндай ракъурнавай арзадиз гила тади гьалда килигда ва адан гьакъиндай къарар кьабулда. И кар патал чара авунвай вахт кьве сеферда тIимиларнава — кIва­лахдин 10 йикъалай кIвалахдин 5 йи­къалди. Идан гьакъиндай къарардал премьер-министр Михаил Мишустина къул чIугунва.

ГьакIни арзадиз килигдайла ва адан гьакъиндай къарар кьабулдайла, СФР-дин территориальный органдиз алава документар тIалабунин игьтияж­ аваз хьайи дуьшуьшдин муддатни тIимилар хъувунва: кIвалахдин 20 йикъалай кIва­лахдин  12 йикъалди.

Михаил Мишустина, винидихъ чпикай ихтилат физвай муддатар тIимилар хъу­вунин гьакъиндай баян гудайла, къейдзавайвал, диде-бубайриз аялар па­тал вахт гзаф хьун лазим я, чарар туь­кIуьрун патал — ваъ. Адан гафаралди, гележегдани хизанриз куьмекар гун гегьеншарда, абуруз герек шартIар арадал гъуналди.

Россияда дидевилин (хизандин) ка­питалдин программа 2007-йисан 1-январдилай уьмуьрдиз кечирмишзава, алай вахтунда ам махсус милли проект­дин  пай я.

Дидевилин капиталдин такьатар яша­йишдин кIвалин шартIар хъсанаруниз, инвалидвал авай аялрин метягьар ва къуллугъар ва маса макьсадар патал ракъуриз жезва.

Къейдзавайвал, дидевилин капиталдин кьадар гьар йисуз гьакъикъи инфляциядин дережада аваз индексация ийизва. 2025-йисан февралдилай хизанда хьайи сад лагьай аял патал адан кьадар 690 агъзур манатдилай гзаф  хьанва. Кьвед лагьай ва гуьгъуьнин аялар патал адан кьадар 912 агъзур манатдилай артух я.

Виликдай РФ-дин зегьметдин ва яша­йишдин рекьяй хуьдай министр Антон Котякован гафарал асаслу яз, «Интерфакс­ди» хабар гайивал, 2025-йисуз дидевилин капитал 1 миллиондилай виниз агьалийри къачудайвал я.

ЭлячIна фидай рекьер

«Уьмуьр патал къурулушар» милли­ проектдин сергьятра аваз, регионра­­ шегьеррилай элячIна фидай рекьер (об­ходы) тIуькIуьрунин ва цIийи хъувунин­ кIва­лахар кьиле тухуда. Идакай РФ-дин транспортдин министерстводин те­леграм-каналди хабар гузва.

И карди рекьерал алай пар кьезилариз, транзитдин улакьар агьалияр яшамиш жезвай чкайривай къерехдиз акъу­диз куьмек гуда, нетижада гьерекатдин хатасузвал артух жеда, экологиядин гьал­ни — хъсан.

Хабар гузвайвал, 2030-йисалди, санлай къачурла, ихьтин 50-далай виниз­ объектар пайда жеда. Абурукай 36 рехъ федеральный шегьрейра туь­кIуьрда.

РикIел хкин, виликдай РФ-дин Гьукуматдин сайтда хабар гайивал, вице-премьер Марат Хуснуллинан гафаралди, алай йисуз «Уьмуьр патал къурулушар» милли проектдин сергьятра аваз, агьалияр яшамиш жезвай гъвечIи хуьрериз физвай 3 агъзур километрдилай гзаф рекьер цIийи хъувун пландик кутунва. Ада раижзавайвал, и проектдин куьмек­далди гьа гьисабдай яз регионрин ва чкадин рекьерни истемишунрив кьадай гьалдиз хкида — хуьрериз, поселокриз… физвай рекьер. ИкI, 2025-йисуз агьалияр яшамиш жезвай чкайриз агакьарзавай 520 рехъ (подъезд) цIийи хъувун пландик кутунва.

Алакъадин къуллугъар

РФ-да алакъадин къуллугърин къимет, 2024-йисан июлдин вацрав гекъи­гайла, цIинин июлдин вацра 9,4 про­центдин хкаж хьанва. Идакай, Росстатдал асаслу яз, «Интерфаксди» хабар ­гузва.

Гьа са вахтунда кхьизвайвал, 2024-йисан декабрдив гекъигайла, артух хьуни 0,85 процент тешкилзава.

Почтадин алакъадин тарифар, 2024-йисан июлдин вацрав гекъигайла, 2025-­йисан июлдин вацра 12,67 процент­дин­ виниз акъатнава, 2024-йисан декабрдин вацрахъ галаз гекъиг авуртIа, — 2,81 процентдин. 2025-йисан июндив ге­къигайтIа, почтадин къуллугъар 0,2 процентдин хкаж хьанва.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов