Зур йисан муддатда
Россияда 2024-йисан сад лагьай зур йисуз агьалияр тIебиидаказ тIимил хьун 18 процентдин артух хьанва. Идакай «Интерфакс» изданиди хабар гузва. (Къейдзавайвал, агьалийрин кьадар тIебиидаказ тIимил хьун кьейи агьалийрин кьадар цIийиз хьанвай чагъайрин кьадардилай гзаф хьуниз лугьузва).
Росстатдин делилралди, Урусатда йисан сифтегьан ругуд вацра агьалийрин кьадар гьакъикъидаказ тIимил хьунин рекъем 321 518 касдиз барабар хьанва. Амма 2023-йисан январь-июнь варцара и рекъем 272 520-даз барабар тир.
Хабар гузвайвал, 2024-йисан январь-июнь варцара хьайи чагъайрин кьадар 599,6 агъзурдал кьван тIимил хьанва. Гекъигун яз гъизвай делилралди, 2023-йисан и муддатда и рекъем 616,2 агъзурдаз барабар тир.
Гьа са вахтунда чешмеди 2024-йисан сад лагьай зур йисуз кьейибурун кьадардиз талукь рекъемарни гъизва. ИкI, алай йисан сифтегьан ругуд вацра уьлкведа кечмиш хьайибурун кьадар 921 агъзур касдал кьван хкаж хьанва. Къейдзавайвал, 2023-йисан январь-июнь варцара и рекъем 888,7 агъзур касдиз барабар тир. Виликдай хабар гайивал, 2023-йисуз уьлкведа гьакъикъидаказ агьалийрин сан тIимил хьунин кьадар ихьтинди тир: 500,3 агъзур кас.
Чешмеди гъизвай делилралди, 2024- йисан 1-июндин делилралди, Урусатдин агьалийрин кьадар 145,9 миллион касдин дережада авайди яз гьисабзавай. Гьа са вахтунда кхьизвайвал, йисан сифте кьилелай инихъ — вад вацран къене и рекъем 223,1 агъзур касдин тIимил хьанва.
78 миллион тонндилай гзаф
Алай йисуз уьлкведин аграрийри 78 миллион тонндилай гзаф техил кIватI хъувунва, и гьисабдик саки 63 миллион тонн къуьлни акатзава. Идакай «Агроэксперт» сайтда хабар гузва.
Хабар гузвайвал, 2024-йисуз техил кIватI хъувуниз талукь яз раиж авур виликамаз кьунвай делилрин рекъем, гьа виликдай хьиз, 132 миллион тонндин дережада ама.
АкьалтIай хуьруьн майишатдин йисуз ведомстводин гьисабралди, уьлкведи дуьньядин базарриз 72 миллион тонн техил ракъурна.
Вахтундамаз ишлемишайла
Чил миянардай шейэр акъуддайбуру 2024-йис патал уьлкведин аграрийрин и метягьдиз авай игьтияждин 80 процент тамамарнава. Идакай Россиядин чил миянардай затIар акъуддайбурун ассоциациядин (РАПУ, Российская ассоциация производителей удобрений) сайтда хабар гузва.
Кьилди къачуртIа, чешмеди кхьизвайвал, уьлкведин хуьруьн майишатдин министерстводин делилралди, Россиядин агропромышленный комплексди алай йисан эвел кьилелай инихъ 4,24 миллион тонн миянардай затIар (минеральные удобрения) къачунва. Хабар гузвайвал, вири 2024-йис патал уьлкведин АПК-диз авай игьтияждин кьадар 5,45 миллион тонндиз барабар я.
РАПУ-дин делилралди, 2024-йисан январь-июль варцара NPK категориядин «чил миянардай затIарихъ» авай игьтияждин кьадар хейлин артух хьанвайди якъин я. Къейдзавайвал, алатай 2023-йисан и муддатдив гекъигайла, АПК-див и метягь агакьарунин рекъем 10 процентдин виниз акъатнава. ГьакIни Урусатдин чил миянардай затIар акъуддайбурун ассоциацияди гележегда жими жуьредин и метягь къачун 7 процентдин хкаж жедайди къейдзава.
Гьа са вахтунда РАПУ-дин Президент Андрей Гурьеван гафарай гъавурда акьазвайвал, са жерге регионра кьезил аязар ва зегьем гьаваяр хьунизни килиг тавуна, хуьруьн майишатда гьалар хъсан яз амаз. Вини дережадин «чил миянардай затIар» вахтундамаз ишлемишун себеб яз, «гьавадин чIуру шартIари» арадал гъун мумкин тир пис нетижайрин вилик пад кьаз алакьна.
Таъсирлувал къалурна
Бехтереван уьзуьрдикди начагъбурун сагъламвал мягькемар хъувун патал тукIуьрнавай дарманди ишлемишай сад лагьай гьафтедилай вичин таъсирлувал къалурна. Идакай, уьлкведин здравоохраненидин министерстводал асаслу яз, «Интерфакс» изданиди хабар гузва.
Чешмеди кхьизвайвал, Урусатдин алимри Бехтереван уьзуьрдикди начагъбурун сагъламвал мягькемар хъувун патал туькIуьрнавай дармандин клинический ахтармишунар кьиле тухуниз талукь нетижаяр раижнава: дарман ишлемишуникди адан таъсирлувал, винидихъ къейднавайвал, сад лагьай гьафтедилай виле акьазва ва и таъсирлувал 48 лагьай гьафтедалди хкаж хьун давам жезва.
Дармандиз талукь ахтармишунар 48 гьафтеда давам хьана, и серенжемда чпин яшар 18-далай 65 йисалди тир 260 касди иштиракна.
РикIел хкин, алай йисан майдин вацра «Интерфакс» изданиди, РФ-дин здравоохраненидин министр Михаил Мурашкодин гафарал асаслу яз, Бехтереван уьзуьрдикди начагъбурун сагъламвал мягькемар хъувун патал ишлемишдай дарман пуд вацралай акъуддайдакай хабар ганай.
Алай йисан апрелдин вацра уьлкведин здравоохраненидин министерствода Урусатда Бехтереван уьзуьрдикди начагъбурун сагъламвал мягькемар хъувун патал ишлемишдай дуьньяда сад лагьайди тир дарман регистрация авунвайдакай хабар ганай.
Къиметар хкаж хьанва
РикIел хкин, «Интерфакс» изданиди, «АвтоВАЗ» компаниядин векил Сергей Ильинскийдин гафарал асаслу яз, Lada моделдин жергедай тир машинрин къиметар алай йисан зулухъай хьиз инфляциядин дережада аваз индексация авун мумкин тирдакай хабар ганай.
Ингье гила «autostat.ru» сайтда хабар гузвайвал, 14-августдиз АВТОВАЗ-ди LADA моделдин меслят къалурнавай кура-кура маса гудай къиметар хкажнава. «АВТОСТАТ» агентстводин экспертри, «Цена Авто» сайтдин мониторингдин делилрал асаслу яз, къейдзавайвал, Granta и Niva «дестедик» акатзавай автомобилрин къиметар 20 агъзур манатдилай 45 агъзур манатдал кьван хкаж хьанва. Гьа са вахтунда хабар гузвайвал, Vesta ва Largus машинрин къиметар багьа хьанвач.
«Автостат» агентстводин экспертри чирнавайвал, LADA моделдин автомобилрин арада чпин къиметар 1 миллион манатдилай агъуз тир пуд комплектация ама. Абурукай кьве комплектация «Гранта» автомобилдинбур я: Standart (къимет — 699 900 манат) ва Classic’24 (къимет — 931 000 манат), пуд лагьайдини — LADA Niva Legend (къимет — 981 000 манат) я. И машинрал кондиционерар алач.
Гьазурайди — Муса Агьмедов
