Гьазурайди — Муса  Агьмедов 

Пуд йисан къене

Эхиримжи пуд йисан къене гьукуматди чара авунвай такьатрин  куьмекдалди уьлкведа яд алахь тавун патал къерехар кьадай 50 километр бандар (дамба) эцигнава, гидротехнический 137 тадарак туькIуьр хъувунва ва 220 километрдилай гзаф майданра  вацIун кьерер михьнава. Идакай РФ-дин Гьукуматдин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмедин делилралди, винидихъ къалурнавай вири и серенжемар патал 23 миллиард манатдилай гзаф пулдин такьа­тар чара авунвай. Генани 6,5 миллиард манат алай йисуз чара авун фикирда кьунва­.

Къейдзавайвал, уьлкведихъ надир жуьредин цин игьтиятар (запасар) ава, абуру экономикадин гзаф хилериз еке мумкинвилер ачухзава.

РФ-дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Д. Патрушеван гафаралди,­ цин ресурсрин Федеральный агентстводин лап важиблу месэла — им цин такьатар менфятлудаказ паюн я. Чиновникди къейдзавайвал, яд ишлемишунин кIвалах гуьзчивилик кутунилай гъейри,  агъадихъ галай серенжемарни кьиле тухун лазим я:

.   и хиле экономикадин жигьетдай арадал къвезвай хийир артухарун;

.   яд кьенятдай технологияр ишлемишун;

.   и хилез инвестицияр желбун;

.   вилик фенвай технологияр ишлемишун;

.   и хиле рекъемрин технология тунин кар давамарун.

Идалайни алава яз, чиновникдин гафарай малум хьайивал, цин ресурсрин ведомстводи «Экология» тIвар алай милли проект уьмуьрдиз кечирмишунин карда иштирак авуналди, хьанвай нетижайри саки 17 миллиондив агакьна агьалийрин яшайишдин гьалдиз хъсан патахъай таъсирзава.

Дмитрий Патрушеван гафарай малум­ хьайивал, уьлкведа «цин дамарар» сагълам хьунихъ ва абур хуьнихъ галаз алакъалу серенжемар артухардай макьсадар вилик эцигнава. И кардихъ галаз алакъалу яз, «Урусатдин ятар» тIвар алай федеральный проектни пайда жеда. Ада къейд авурвал, яд хуьдай гьамбарханаяр, гидроузелар, чпяй яд ачухдай тадаракар (водопропускные сооружения) эцигунин ва цIийи кьилелай туькIуьр хъувунин гьисабдай 2030-йисалди мадни 22 миллион агьалидин яшайишдин шартIар хъсанарун пландик кутунва.

Макьсадрив агакьнава

Алатай йисуз, хуьруьн майишат вилик­ тухуниз талукь государстводин прог­рам­ма кьилиз акъудунин сергьятра аваз, вилик эцигнавай макьсадрин вири ре­къем­рив агакьариз алакьнава. Идакай РФ-дин Гьу­куматдин телеграм-каналди хабар гузва.

ИкI, кьилди къачуртIа, винидихъ вичикай ихтилат физвай серенжемдин сергьятра аваз, агъадихъ галай хилерай макьсаддин рекъемрив агакьнава:

.   хуьруьн майишатдин шейэр гьасилунин рекьяй (индекс сельхозпроизводства);

.   недай суьрсетдин продукция акъу­дунин (индекс);

.   хуьруьн майишатдин хиле мажиб­рин;

.   АПК-дин продукция экспорт авунин;

.   къецепатан уьлквейрин метягьар чкадинбуралди эвез авунин.

Чешмеди кхьизвайвал, кьилди къа­чур­тIа, виликамаз кьунвай делилралди, хуьруьн майишатдин шей гьасилунин кьадар, 2020-йисан  делилрив гекъигайла, 10,2 процентдин хкаж хьанва. Набататрин продукция лагьайтIа, — 15 процентдин. Недай суьрсетдин жигьетдай ­уьлкведа хатасузвилин гьалдикай рахайтIа, и рекьяйни дережа виниз акъатзава.

ГьакIни къейдзавайвал, хуьруьн ма­йи­шатдин хиле мажибрин кьадар 16 процентдин — 54,6 агъзур манатдал кьван хкаж хьанва.

РикIел хкин, виликдай чна, «Интерфакс» изданидал асаслу яз, хабар гайивал, 2023-йисуз Урусатди 103 миллион тонндив агакьна АПК -дин суьрсет къецепатан уьлквейриз рекье тунай. Санлай къачурла, метягьрин къимет 43,5 миллиард доллардиз барабар хьанай. Къейдзавайвал, Урусатдин суьрсет 160-далай гзаф уьлквейриз рекье тунва.

Гьисаба кьунвайвал, 2024-йисуз РФ-ди, санлай къачурла, саки 45 миллиард доллардин къиметдин суьрсет къецепатан уьлквейриз ракъурда.

Медидараяр эцигда

Уьлкведин регионра инфраструктурадин объектар эцигун патал 3,7 миллиард манатдилай гзаф пулдин такьатар чара ийида. Идакай РФ-дин Гьукуматдин телеграм-каналди хабар гузва.

Чешмеди къейдзавайвал, и такьат­рин­ кьилин пай медицинадин идараяр эцигунин серенжемриз харж ийида. Абурун арада са гзаф рекьерай къуллугъдай (многопрофильный) медицинадин центр, духтурханаяр (иник аялрин духтурханаярни акатзава) ава. Хабар гузвайвал, гь­укуматди ачухдай пулдин такьатри са кьадар объектар алай йисуз эцигна акьалтIаруниз куьмек гуда.

Телеграм-каналда кхьизвайвал, премь­­­ер-министр Михаил Мишустина РФ-дин эцигунрин, архитектурадин ва ЖКХ-дин ва гьакIни уьлкведин здравоохраненидин министерствойриз ачухнавай пулдин такьатар харж авунал ва кIвалах кьиле тухузвай къайдадал, графикар кьилиз акъудунал кьетIидаказ гуьзчивал тухун тапшурмишнава.

Фургъун галайбур

Уьлкведин машинар маса гунал машгъул дилеррин метягьрин арада гила фургъун галай LADA Largus машинар пайда хьанва. Идакай «Аutostat.ru» сайтда хабар гузва. Чешмеди къейдзавайвал, и жуьредин автомобилар акъудун виликдай «ЛАДА Ижевск» карханадин хиве тунай.

«АВТОСТАТ» агентстводиз компанияди хабар гайивал, ихьтин машинар алай вахтунда са жерге шегьерра кардик квай «Прагматика» тIвар алай дилердин центрайрив агакьнава. Къейдзавайвал, Петербургдин «Прагматика» центрада гьатта кьве фургъун масани ганва.

Чешмеди гъизвай делилралди, фургъун галай LADA Largus машиндин къимет 1 миллионни 670 агъзур манатдиз барабар я. ГьакIни и машиндин комплектациядин къурулушдик шофердин хатасузвилин хъуьцуьган (подушка безопасности), ГУР, кондиционер, АБС, «ЭРА-ГЛОНАСС»  система, арада мензил аваз идара ийиз жедай кьилин дапIар акатзава. Къейдзавайвал, багажникдин отделенида пар галкIурдай тадаракар (кронштейны) ва эквни ава.

«Прагматика» тIвар алай дилердин­ центрадин коммерческий директор Александр Шапринскийди къейдзавайвал, алай йисан эвел кьилелай инихъ абуру фур­гъун галай LADA Largus машинриз талукь  600-далай виниз арзаяр кьабулнава. Иллаки эхиримжи кьве вацра ихьтин автомобилриз ийизвай итиж хейлин артух хьанва.