Целди таъминарун патал
Агьалияр ерилу хъвадай целди таъминарун патал федеральный «Михьи яд» проектдин сергьятра аваз уьлкведа 2019-йисалай инихъ целди таъминардай са агъзурдалай виниз объектар кардик кутунва. Идакай, РФ-дин вице-премьер Марат Хуснуллинан гафарал асаслу яз, уьлкведин гьукуматдин телеграм-каналди хабар гузва.
Чиновникди къейдзавайвал, кьилди къачуртIа, тек са алатай 2023-йисуз «Михьи яд» проектдин куьмекдалди уьлкведа целди таъминардай 389 объект ишлемишиз вахканва. И серенжем кардик акатайдалай инихъ, санлай къачурла, Урусатда 1183 объект эцигунин ва цIийи кьилелай туькIуьр хъувунин кIвалахар кьилиз акъуднава.
Чешмеди гьакIни, РФ-дин эцигунрин ва ЖКХ-дин министр Ирек Файзуллинан гафарал асаслу яз, кхьизвайвал, цIийи объектар эцигунин ва абур кIвалах авун патал вахкунин еришни йисалай-суз хкаж жезва. ИкI, 2019-йисуз — 72, 2020-йисуз — 100, 2021-йисуз — 259, 2022-йисуз 363 объект ишлемишун патал вахкана.
Ирек Файзуллинан гафаралди, вири уьлкведа целди таъминардай объектар эцигунин ва цIийи кьилелай туькIуьр хъувунин кIвалахар йигиндаказ кьиле тухузва. Проектдин куьмекдалди михьи целди таъмин хьанвай агьалийрин кьадар алай вахтунда 88,6 процентдиз барабар я, шегьерар патал лагьайтIа, и рекъем 94,9 процентдал кьван хкаж хьанва. Ада къейдзавайвал, 2023-йисуз и хиляй кьиле тухванвай еке кIвалахрин жергедик Дагъустандин Буйнакск шегьердин целди таъминардай объектни акатзава.
Чешмеди хабар гузвайвал, цIи, «Михьи яд» проектдин сергьятра аваз, 230 объектдал кIвалахар кьилиз акъудун фикирда кьунва. ИкI, йисан эхирралди, санлай къачурла, эцигнавай ва цIийи кьилелай туькIуьр хъувунвай объектрин кьадар 1413-даз барабар жеда.
ГьакIни къейдзавайвал, винидихъ вичикай ихтилат физвай проектдин макьсад алай йисуз ерилу целди таъмин тир агьалийрин кьадар 88,8 процентдив агакьарун я. Шегьерар патал лагьайтIа, и рекъем 95 процентдал кьван хкаж хьун вилив хуьзва.
Кьадар артух жезва
Урусатда 2016-йисалай инихъ хизанда пуд лагьай ва адалай гуьгъуьнин аялар хьун артух жезва. Идакай РФ-дин гьукуматдин телеграм-каналди хабар гузва.
Чешмеди къейдзавайвал, кьилди къачуртIа, эхиримжи 5 йисан къене гзаф аялар авай хизанрин кьадар саки 27 процентдин хкаж хьанва. Алай вахтунда и рекъем саки 2,3 миллиондиз барабар я. Ихьтин хизанра яшамиш жезвай аялрин кьадар 30 процентдин артух хьанва ва и рекъем 7,4 миллион касдив агакьнава.
ГьакIни хабар гузвайвал, эхиримжи 20 йисан вахтунда чпиз пулдин такьатралди куьмек гузвай хизанрин кьадар 10 сеферда артух хьанва. Алай вахтунда хизанри «дидевилин капиталдин» 13,8 миллиондив агакьна сертификатар къачунва. Саки 1,9 миллион сертификат сад лагьай аял хьанвай хизанриз ганва.
Идалайни алава яз, 2023-йисалай инихъ кардик кутунвай, гъвечIи къазанжи къвезвай хизанриз гузвай «сад тир пособие» шаз саки 11 миллион аялдин диде-бубайриз ва кIвачел залан 400 агъзур дишегьлидиз ганва.
Къайдаяр гегьеншарнава
Алай йисан 1-январдилай кIвалахзавай диде-бубайриз ва къаюмвалзавайбуруз яшар 18 йисалай агъуз тир набутрихъ ва аял чIавалай 1 группадин набутрихъ гелкъуьнай выплатаяр тайинарзава. Гьар вацра гузвай адан кьадар 10 агъзур манатдиз барабар я. Идакай РФ-дин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй вилик финин министерстводин телеграм-каналди хабар гузва.
Чешмеди кхьизвайвал, виликдай и пулдин такьатар анжах кIвалах тийизвай агьалийривай къачуз жезвай. Гила лагьайтIа, кIвалахдин йикъан са кьадар вахтунда (неполный рабочий день) зегьмет чIугвазвай диде-бубайриз ва къаюмризни гуда. Иник арада мензил аваз ва я кIвале кIвалахзавай ксарни акатзава.
11 процентдин артух хьанва
Январдин вацра теплицайра гьасилзавай салан майвайрин кьадар 11 процентдин артух хьанва. Идакай РФ-дин хуьруьн майишатдин министерстводин сайтда хабар гузва.
Идарадин кьилин заместитель Андрей Разинан гафаралди, алай йисан январдин вацран нетижайралди хъуьтIуьн теплицайрай кIватI хъувунвай майвайрин кьадар 93,3 агъзур тонндиз барабар хьанва. Алатай йисан и муддатдив гекъигайла, им 10 агъзур тонндин ва я 11 процентдин гзаф я. Абурун арадай яз, кьилди къачуртIа, афнийрин бегьер — 46,8 агъзур тонндиз (+7,6 процент), помидоррин кьадар 43,8 агъзур тонндиз (+14,1 процент) барабар хьанва.
Чешмеди хабар гузвайвал, регионрин делилралди, алай йисуз и майвайрин кьадар артух хьун лазим я. Генани къейдзавайвал, алай вахтунда теплицайра салан майваяр гьасилуниз талукь 13 проект уьмуьрдиз кечирмишун жуьрба-жуьре дережайра аваз кьилиз акъудзава. Санлай къачурла, абурун бегьер гунин гужлувал 46,6 агъзур тонндиз барабар я.
1-апрелдилай хкажда
2024-йисуз яшайишдин пенсияр индексация авун 7,5 процентдиз барабар жеда. Идакай РФ-дин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьдай министерстводин сайтда хабар гузва.
Къейд ийин хьи, адан кьадар пенсионерриз яшамиш хьун патал вилик квай йисуз тайинарнавай агъа кIанин пул (прожиточный минимум) хкаж хьунилай аслу жезва.
Адет хьанвайвал, пенсийрин кьадар, инфляциядилай аслу яз, йиса са сеферда 1-апрелдилай хкажзава. Идаради къейдзавайвал, и рекьиз 2024-йисуз федеральный бюджетда 37,5 миллиард манат фикирда кьунва. Санлай къачурла и серенжем кьиле тухуникди уьлкведа 4,1 миллион касдин выплатаяр хкаж жеда.
Виликдай чна хабар гайивал, яшайишдин пенсия страховой пенсия тайинарун патал чпихъ кIвалахдин тайин хьанвай стаж авачир агьалийриз гузва. Идалайни гъейри, и выплата инвалидар ва хизан хуьзвай кас кьилелай алатнавайбур патални тайинарзава.
Гьазурайди – Муса Агьмедов
