Къулай хьун патал
Алай вахтунда алава справкаяр ва документар галачиз яшайишдин рекьяй саки 30-далай виниз къуллугърихъ галаз алакъалу серенжемрикай менфят къачуз жезва. Абур автоматикадин къайдада, я тахьайтIа, са арзадин бинедаллаз гузва. Идакай, РФ-дин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьнин министрдин заместитель Мегьамед Абдулхалимован гафарал асаслу яз, «Российская газета» изданиди хабар гузва.
Чиновникди рикIел хкайвал, Урусатда яваш-яваш «яшайишдин казначейство» проект кардик кутазва. Къейдзавайвал, «яшайишдин казначейство» яшайишдин рекьяй куьмекдин серенжемар агакьарунин кар автоматикадин къайдадал гъизвай рекъемрин платформа я. Адан къурулушдик гьакIни ЕГИССО (Единая государственная информационная система социального обеспечения) акатзава. Малум тирвал, яшайишдин рекьяй куьмекар тайинардайла, ЕГИССО-дикайни гегьеншдиз менфят къачузва.
Министрдин заместителдин гафаралди, гележегда неинки федеральный, гьакIни региональный дережада аваз гьукуматди агьалийриз гузвай куьмекриз талукь серенжемар «яшайишдин казначействодин» къайдадал гъун пландик кутунва.
Чешмеди къейдзавайвал, алай вахтунда, мисал яз, дидевилин капиталдин сертификат — са арзани галачиз ва аялар галай хизанриз гузвай сад тир пособие — тек са арзадин бинедаллаз тайинарзава.
Емишар хуьн патал
Новосибирскдин государстводин технический университетдин (НГТУ) къуллугъчийри кIвалин чимивилин шартIара емишар яргъалди хуьз куьмекдай махсус гель арадал гъанва. Идакай ТАСС-ди хабар гузва.
Изданиди, вуздин векилдин гафарал асаслу яз, кхьизвайвал, емишар гьам кьватийра, гьамни тарцел аламаз гелдалди гьялиз жеда. Алай вахтунда ихьтин тежриба ичерални партахалрал (мандарин) кьиле тухванва.
Чешмеди къейдзавайвал, кьелечIдаказ биогель ягъуни емишар фад кьур акъатуникай хуьзва. ИкI, ихьтин серенжем кьиле тухуникди кIвалин гьавадин шартIара ичер хуьз жедай вахт пуд сеферда артух хьанва: нетижада и емишар пуд гьафтеда чIур тахьана амукьзава.
Хабар гузвайвал, гель цин куьмекдалди емишрилай чуьхвена тамамдиз алудиз жезва. Эгер ам дуьшуьшдай бедендик акатайтIа, хаталу туш. Алай вахтунда суьрсетдин санайида ишлемишзавай мумадилай и гель квелди тафаватлу я лагьайтIа, ам биологический тегьерда чуьруьтмиш жезва, емишрихъай къвезвай ни квахьзавач.
Хабар гузвайвал, алимрихъ мукьва девирда (гатфаринни гатун вахт алукьайла) газарризни куьлуь емишриз и биогель ягъунин тежриба тухудай планар ава.
Бине авачир делил
Роскачестводин руководитель Максим Протасован гафаралди, смартфонар, радиациядин чешме хьиз, инсандиз хаталувал гузвай затIар я лугьузвай гафар гьакъикъатдихъ галаз алакъа авачир ихтилатар я. Идакай «Российская газета» изданиди хабар гузва.
Протасова къейд авурвал, телефонри радиация чукIурзава лугьузвай гафарихъ илимдин жигьетдай са тестикьунни авач.
Роскачестводин регьберди гьакIни гъавурда турвал, юкьван гьисабдалди кьуртIа, агьалиди 2,5 сятда мобильный телефон ишлемишзава. И карди инсандин вилериз, психикадиз, гардандиз, гъилериз зиян гузва жеди, амма смартфонди радиация чукIурзава лугьун мах я.
Къецепатан уьлквейрай гъизва
Урусатдиз гъизвай партахалрин кьадардин умуми гьисабдин пудакай кьве пай Туьркиядайни Египетдай гъизва. Идакай, Руспродсоюздин делилрал асаслу яз, «Новости» РИА-ди хабар гузва.
Къейдзавайвал, алатай йисан 10 вацран делилралди, уьлкведиз 460 агъзур тонн партахалар гъана. Кьилди къачуртIа, умуми гьисабдикай 51 процент (236,1 агъзур тонн) — Туьркиядай, 13,7 процент (63 агъзур тонн) Египетдай гъанва.
Идалайни алава яз, Урусатдиз виридалайни гзаф и жуьредин емишар агакьарзавай 5 уьлкведин сиягьда гьакIни Мароккодин (50,5 агъзур тонн, саки 11 процент), ЮАР-дин (48,7 агъзур тонн, саки 10,6 процент) ва Пакистандин (15,8 агъзур тонн, 3,4 процент) тIварарни кьазва. Маса уьлквейрай лагьайтIа, санлай къачурла, 46, 4 агъзур тонндин кьадарда аваз партахалар гъанва. Им вири импортдин умуми гьисабдикай 10 процент я.
Емишрин къиметрикай рахайтIа, виридалайни багьабур ЮАР-дай гъизва. 2023-йисан сифтегьан 10 вацран делилралди, и уьлкведай гъизвай партахалрин 1 килограмм юкьван гьисабдалди 111,8 манатдай акъваззава. 2022-йисуз и рекъем 70,4 манатдиз барабар тир. Адалай гуьгъуьниз багьабур Египетдин партахалар яз гьисабзава: 67,3 манат (2022-йисуз 70,1 манат тир).
Агъуз аватнава
Гриппдик ва ОРВИ-дик начагъ хьунин дуьшуьшар 2023-йисан эхирра (25-далай 31-декабрдалди) 14 процентдилай гзаф агъуз аватнава. Идакай, Роспотребнадзордал асаслу яз, «Интерфакс» изданиди хабар гузва.
Къейдзавайвал, вири дуьшуьшрин умуми гьисабдикай 20 процент Москвадал, Санкт-Петербургдал ва Подмосковьедал ацалтзава. Гьа са вахтунда 44 регионда начагъвал тайин хьунин дуьшуьшар вири уьлкведин юкьван гьисабдин рекъемрилай виниз акъатнавайди тестикьарнава.
ГьакIни ведомстводи къейд авурвал, COVID-19 тIегъуьндикди начагъ хьунин дуьшуьшарни уьлкведа тIимил жезва. Роспотребнадзордин делилралди, винидихъ къалурнавай муддатда ковиддик начагъ хьайи саки 55 агъзур дуьшуьш винел акъудна. Вилик квай гьафтедив гекъигайла, им 28, 6 процентдин тIимил я.
Гьазурайди – Муса Агьмедов
