Гъурбатда яшамиш жезвай лезги халкьдин векилрикай тIвар-ван авай алимар, шаирар, писателар, искусстводин устадар, генералар, чIехи дережайрин регьберар хьанва. Абурукай сад Туьркияда яшамиш хьайи лезги шаир ва публицист Ал-Ходжжи Мухаммад (литературадин псевдоним — Мехмед Ферди Эсер) я. Ам 1939-йисуз Балыкесир областдин Кирне-Ортача хуьре тIвар-ван авай фекьи ва жерягь Эсер Оджидин хизанда дидедиз хьана. Шаирдин буба, фекьи хьиз, Туьркияда машгьур шаирни тир, ам 1969-йисуз кьена.
Хизандин гьалар лап четин хьуниз килигна, Мехмед Ферди Эсералай анжах сифтегьан школа акьалтIариз алакьна, мад кIелун давамардай мумкинвал адаз хьанач. Ам фермервилин майишатдал машгъул хьана. Шиирар аял чIавалай кхьизвай, гьам туьрк, гьамни лезги чIаларал.
Мехмед Ферди Эсеран публицистикадин ва шииратдин эсерар Кеферпатан Кавказдин са жерге газетрани журналра, гьабурукай яз, чи республикада акъатзавай «Дагъустан» журналдани чапзава.
1997-йисуз Мехмед Эсеран шииррин «Gonul Bahcem» («Зи руьгьдин цуьквер цанвай чка») ктаб акъатна. Ана туьрк чIалал ва туьрк графикадал лезги чIалал кхьенвай шиирар гьатна. Ада лезги ва туьрк чIаларал кхьенвай эсеррин мад са кIватIал 1998-йисузни акъат хъувуна. «Дагъустан», «РикIел хкунар», «Сив хуьн» ва маса шииррай Мехмед Ферди Эсеран устадвал, кьетIен хатI, фикиррин деринвал аквазва.
Мехмед Ферди Эсер Балыкесир шегьерда кардик квай «Дагъустан» культурадин обществодин активный членрикай кад тир. Ам Кирне-Ортача хуьре яшамиш жезва. Мехмет Ферди Эсер албанви дишегьли Хильмидал эвленмиш хьана. Абурухъ кьве велед хьана: руш Жанан ва гада Хакан Эсер. Хакан Эсера Туьркиядин армияда къуллугъзава, ам бригадный генерал я.
Мехмед Ферди Эсерак вичин халкьдин кьисметди, милли чIал ва адетар квахьуни секинсузвал кутазвай. Гьавиляй адан яратмишунра Лезгистандихъ ва Дагъустандихъ авай кIанивилин шиирри еке чка кьазва.
Шаирдин буба Эсер Ходжидин ери-бине гилан Мегьарамдхуьруьн райондин ЦIелегуьнрин хуьряй тир. «Я Аллагь, чун сад я» шиирдай аквазвайвал, Мехмед Ферди Эсер вичин ата-бубайрин ерияр, тухумдин векилар акунихъ цIигел тир. «Чи вилерин накъвари гьуьлер ацIурнава, вуна чи дерт-хажалат сагъара, Дагъустан!» — кхьенва са шиирда Мехмет Ферди Эсера.
Туьркияда авай лезгийрин диаспорадин кьил Рамазан Кора хабар гайивал, Мехмед Ферди Эсер кьуд йис идалай вилик рагьметдиз фена. Шаирди вичелай кьулухъ чи несилриз шииратдин чIехи ирс тунва. Ам хуьн чи буржи я!
Хазран Кьасумов
