Рекъемрин (цифровой) телевиденидал элячIунин гьакъиндай  кутIунай международный икьрардин  бинедаллаз, Россияди къунши уьлквейрин  цифровой ТВ-дин тадаракриз таъсир авун мумкин тир  аналогдин ТВ-дин тадаракар  гьеле 2015-йис алукьдалди   хкудунин мажбурнамаяр  хивез къачунай.  Амма, бязи гьахълу  себебар аваз, и кIвалах яргъал аватна. Гила лагьайтIа,  чи уьлкведа аналогдин ТВ-дин передатчикар  къунши уьлквейрин цифровой ТВ-дикай хуьдай вахт тамамдаказ куьтягь хьанва. Алукьзавай, 2019-йисан 1-январдилай Россиядин вири мулкунал цифровой ТВ-ди агъавалда. Аналогдин, яни “куьгьне жуьредин”  телевидение ишлемишзавай агьалийривай  адакай цIийи йисалай махсус приемникар галачиз масакIа  мад менфят къачуз хъжедач. 

И месэладин гъавурда тун ва адаз та­лукь яз арадал къвезвай суалриз жавабар гун чна РТРС-дин “Дагъустан Респуб­ликадин РТПЦ”  филиалдин директордин заместитель Альфред Акимович Акимовавай тIалабна.

— Ихтилат квекай физва?

— Аналогдин ТВ-им гьеле чи бубайри радиодихъ яб акализ,  ишлемишиз хьайи, яни информация “лепейрин” ва электрикдин сигналдин куьмекдалди агакьарзавай жуьредин телевидение я. Цифровой вещаниди сигналар агажардай ва гьа и каналрай хейлин кьадар артух информация агакьардай, къалурзавай шикилдин ва ванцин ери хъсанардай мумкинвал гузва. Идалайни гъейри, “цифрадал” элячIай­ла, агьалийривай  авайдалай гзаф телеканалрикай менфят къачуз жеда, и карди  алай аямдин цIийи жуьредин къуллугъар ишлемишдай рекьерни ачухда.

Тайин макьсад аваз туькIуьрнавай “РФ-да 2009-2018-йисара  телерадиовещанидин кIвалах вилик тухун” федеральный программадин (ФЦП)  сергьятра аваз Россияда цифровой тв-дал элячIу­нин кIвалах эхиримжи са шумуд йисуз йи­гин еришралди кьиле тухузвай. И вахтунда эфирдин кьве пакет (1 ва 2 лагьай мультиплексар) туькIуьрнава, абур 20 теле- ва 3 радиоканалдикай ибарат я. 2019-йисан январдилай Россиядин аналогдин къайдада кIвалахзавай каналар яваш-яваш хкатиз башламишда. Региондин телеканалрикай рахайтIа, месела, “Дагъустан”  ГТРК  къенин юкъуз цифровой вещанида, яни сад лагьай мультиплексда ава. Ам суткадин тайин тир вахтунда “Россия-1”,  “Россия-24” каналрай ва “Россия” радиодай эфирдиз экъечIзава. Федеральныйбур тушир, яни региондинбур ва алишверишдинбур тир  маса каналри аналогдин къайдада ва я спутникдин куьмекдалди  лицензияда къалурнавай вахт алатдалди кIвалахун давамарда.

— Рекъемрин жуьредин тв-дал эля­чIун патал лазим вири кIвалахар авуна акьалтIарнавани?

—  Винидихъ тIвар кьунвай ФЦП-дин сергьятра аваз авуна кIанзавай вири кIва­лахар Дагъустан Республикадин мулкунал тамамдаказ кьилиз акъуднава. Прог­раммада къалурнавайвал, цIийи объектар, кьилди къачуртIа, антеннадинни мачтадин 124 тадарак эцигнава ва  ихьтин  40  тадарак цIийи кьилелай туькIуьр хъувунва,  технологический 125 кьвати (контейнер) тайинарнава, технический 39 дарамат цIийикIа туькIуьр хъувунва ва са жерге маса крар авунва. Гьа са вахтунда, рес­публикадин  97,2 % агьалияр цифровой тв-далди таъмин я.

— МасакIа лагьайтIа, 3 процентдилай тIимил кьадар агьалияр цIийи йисалай ТВ-дикай тамамдаказ магьрум жеда, тушни?

— Алай вахтунда РТРС-дин “Дагъустан Республикадин РТПЦ”  филиалди РД-дин информатизациядин,  алакъадин ва массовый коммуникацийрин  министерстводихъ, гьакIни районрин администрацийрин кьилерихъ галаз санал гьикьван хуьрер ва агьалияр виниз тир еридин  цифровой тв авачир чкайрик акатзаватIа тайи­нарунин кIвалах акьалтIарзава. Эхиримжи­ делилралди, иник тахминан 100 хуьр ва ан­ра яшамиш жезвай республикадин 3 про­центдилай тIимил агьалияр акатзава. Де­­лилар талукь тир министерствойрив ага­­кьарнава, ина лагьайтIа, спутникрин мум­кинвилер (“Триколор”, “НТВ+”),  яни 1 ва 2-мультиплексдик квай 20 программадикай ибарат пакет пулсуздаказ ишлемишунин  гьакъиндай къарар кьабулзава. И ва я маса хуьр ерилу цифровой телевиде­ние къалурзавай чкадик акатзавани-акатзавачни, гьа кар  агъадихъ галай интернет — чин ачухна чириз жеда: http://dagestan.rtrs.ru/tv/digital/.

— Цифровой жуьредин телевиденидал элячIун патал вуч авуна кIанзава?

—  Цифровой эфирдин тв-дал элячIун патал  гзаф вахт, махсус чирвилер ва ­алакьунар хьун лазим туш. ЦIийи, яни DVB-Т2 стандарт кьабулиз жезвай  телевизор авай ксариз ЦЭТВ ишлемишун патал герекди анжах ДМВ диапазондин антенна я. Куьгьне жуьредин аналогдин телевизорар авайбуруз, ан­теннадилай гъейри, махсус приставкани (SetTopBox, STB жуьредин, я тахьайтIа адетдин “цифровой приставка”) лазим жеда.

— Агьалийривай чпиз алава тадаракар лазим яни, тушни гьикI чириз жеда?

—  Эгер  “Первый канал”,  “Россия-1”, “НТВ”, “5-канал”, “Рен-ТВ”, “СТС” каналрин логотиприн патав квез “А” гьарф аквазватIа,  им куьне аналогдин жуьредин  телевещание ишлемишзава лагьай чIал я. Эгер куь телевизор цIийиди ятIа, мумкин я, куьне ам цифровой жуьредин тв кьадай къайдада туькIуьрнавач.  Винидихъ чпин тIварар кьунвай  каналрин  цифровой жуьрейра “А” гьарф ишлемишзавач.

— Эгер экрандал “А” гьарф ала­тIа, вуч авуна кIанзава?

— Сифтени-сифте куь телевизордин настройкайра цифровой сигнал кьадай мумкинвал авани-авачни ахтармиша. Эгер телевизорди ихьтин сигнал кьазвачтIа, 2019-йисан ян­вардалди цIийи телевизор, я та­хьай­тIа цифровой приставка маса къачунин мумкинвилиз килига.  Циф­ровой прог­раммайриз килигун патал, винидихъ къейд авунвайвал, DVB-Т2 стандартдин телевизор къачун ва я куьгьне телевизор махсус приставкадин куьмекдалди гал­кIу­рун герек жеда.  Эгер 2019-йисан январдалди цIийи жуьредин тадаракар маса къачун тавуртIа, куьгьне жуьредин аналогдин телевизорар авай ксар федеральный каналрикай михьиз магьрум жеда.

Инал заз малумариз кIанзава, агьалийривай цифровой жуьредин ­те­левиденидал элячIунихъ ва цIийи жуьредин тадаракар ишлемишунихъ галаз ала­къа­лу вири суалриз жавабар “РТРС” ФГУП-дин федеральный “кузвай линиядиз”  8-800-220-20-02 нумрадиз зенг авуна, я тахьайтIа rtrs.ru сайтдай, гьакI­ни­ Да­гъустан Республикадин МФЦ-рин филиалрай жагъу­риз жеда. РТРС-дин Дагъустан Респуб­ли­када авай фи­лиалдин куьмекдин къуллугъдин  нумрадини — 8 (722) 55 27 27 — суткадин кьиляй-кьилиз кIва­лах­зава.

Жасмина Саидова