Лув гудай гьевес инсандихъ гьамиша хьайиди я. Къадим грекрин кьисада суьгьбетзавайвал, ватандихъ рикI акъатуни зурба изобретатель Дедал лувар туькIуьрдай фикирдал гъанай ва ада вичин хва Икарахъ галаз санал, къушра хьиз лувар галтадна, инсаниятдин тарихда сад лагьай сеферда яз, цавуз лув ганай. ИкI абуру чеб Крит островдал гужуналди хуьзвай Минос пачагьдикай азаднай.
Гьеле 500 йис идалай вилик художник Леонардо да Винчидин кIвалахра лув гудай аппаратрин сифтегьан шикилар пайда хьанай…
Цав муьтIуьгъариз кIан хьайи ксар Ахцегьани авай. ИкI, А.С.Яковлевахъ галаз санал конструкторрин “Як” бюро арадал гъайи сад лагьай авиаконструктор Зейнидин Магьмудован, Ахцегьа гьеле алатай асиррин 50-йисара аэродром ачухай Перин Перинован, Советрин Союздин Игит, кьегьал летчик Валентин Эмирован тIварар рикIел хкиз жеда. Ахцегьвияр тир стхаяр — Ризван ва Надим Гьашумовар, Надир ва Назим Алимоварни абурун гелеваз фена.
Вичи-вичиз чирвилер къачур конструктор Надим Гьашумова 11 йисан вахтунда вичин гъилералди кьве кас гьакьдай “ЦIицI” (ихьтин тIвар винел патан акунрай ам гьашаратдиз ухшар хьун себеб яз ганва) самолетдин хсуси модель туькIуьрна ва адаз патент къачуна. Самолетдин ахтармишунарни ада вичи авуна ва 2016-йисуз лув гуз хьана. Пешекаррин гафаралди, аэродинамикадин, маневрияр авунин ва дурумлудаказ кIвалахунин жигьетдай Н.Гьашумован конструкторвилин са жерге терефриз тешпигьбур дуьньяда авач. Гьа са вахтунда ада серийный вертолетрин запчастар ишлемишзава-чир. Автомобилдин двигателдилай ва цIапуррилай гъейри, амай вири паяр вичин хсуси мастерскойда гъилералди туькIуьрнавайбур я. Компьютердал моделироватун, вертолетар туькIуьриз чирун ва са жерге маса илимар конструкторди вичи-вичиз чирна.
Гьашумоври туькIуьрнавай гзаф рекьера ишлемишиз жедай ва хатасуз вертолетдиз МВД-ди ва МЧС-ди еке итиж ийизва — абуруз ам чпин кIвалахда ишлемишдай макьсад ава. Алай вахтунда Надим Гьашумова, вичин стхани галаз “ЦIицIрен” модель авайдалай хъсанарунал, гьакIни вичиз тешпигь авачир дрон-беспилотник туькIуьрунал машгъул я. Гьашумоврилай тафаватлу яз, Надир ва Назир Алимоври цIийи жуьредин модель туькIуьрнавач — абуру вичиз тешпигьди авачир кьезил, са мотордин, гзаф рекьера ишлемишиз жедай лув гудай аппарат — Sky Ranger (Скайренджер) самолет кIватIнава. Ам Франциядин лицензиядалди Украинада акъудзавайди тир. Самолет нетижалудаказ имтигьанрай акъатнава ва кьве мотор алай лув гудай машинрин арада виридалайни хъсан учебный самолет яз машгьур хьанва. Сад лагьай сеферда самолет Махачкъаладин кьилдин касдин аэроклубдин аэродромдилай алай йисан 21-августдиз цавуз хкаж хьана.
Дашдемир Шерифалиев
